ئاڤ/av: ن:[ كباک][ پهـ: ap] ئاب، ئاپ, ئاو.
| لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە | ||
| گۆکردنی بە کوردی | زمانی ئاڤێستایی | واتای بە ئینگلیزی |
| ئه‌پۆ | Opa | water |
| تێبینی |
| گۆرانکاری له نێوان ده‌نگی( ڤ – و)ی کرمانجی باکوور و باشووردا هه‌یه |
1 – ئاب، ئاو، ئوو( ل) : پێکهاتووه له شله‌یه‌کی بێ چێژ وبێ بۆنه. ئاوێته‌ی ئۆکسجین وهایدرۆجینه. فۆرموولوکیمییایه‌که‌ی H2O یه. له سروشتدا به ئه‌ندازه‌ی سێ له چواری گۆی زه‌وی داپۆشیوه. له پله‌ی100ی گه‌رمایی ده‌بێت به‌هه‌ڵم، له پله‌ی هیڤۆک/ سفردا ده‌مه‌ێت.
2 – یه‌که‌مین پێشگره له‌زمانی کوردیی دا به‌واتای ئاڤ بێت. که له‌گه‌ڵ ووشه‌ی تردا یه‌ک ده‌گرێت وواتایه‌کێ نۆێ ده‌به خشێت: ئابات، ئابجۆ، ئاباد، ئابان، ئابدار، ئابده‌ستخانه…. .
ئا‌ڤابه‌رف/ava berif: نتـ:[ ئاڤ+ ئا+ به‌رف] به‌فراو، سه‌هۆڵاو.
ئاڤابوون/avabûn: کتن:[ ئاڤا+ بوون]
ئا‌ڤاته‌زی/ava tezî: نتـ:[ كباک][ ئاڤ+ ئا+ ته‌زی] ئاوی سارد، ئاوی ته‌زیو.
ئا‌ڤاڕۆ/avařo: نتـ:[ ئاڤ+ ئا+ ڕۆ] ئاوڕۆ، ئابڕۆ.
ئا‌ڤاڕوو/avrû: نتـ:[ ئاڤ+ ئا+ ڕوو] ئاوڕوو، ئابڕوو.
ئا‌ڤاقلێ/avaqilê: نتـ:[ کیمیـ][ ئاڤا+ قلێ] ئاوی کانزا.
ئاڤاکرن/avakirin: کتپ:[ ئاڤا+ کرن]
ئاڤاندن/avandin: کتپ:[ ئاڤ+ ئاندن]
ئا‌ڤبه‌ردان/avberdan: کتن:[ ئاڤ+ به‌ردان] ئاوبه‌ردان.
ئاڤ په‌نگ/avpeng: نتـ:[ ئاڤ+ په‌نگ]
1- ئا‌ڤگیر : ئه‌و قوڵکه‌ی یان ئه‌و به‌رده‌قووله‌ی که ئاوی بارانی تێدا ڕاده‌وه‌ستێت.
2- ئاوی باران : گۆمێکه که باراناوی تیاکۆبێته‌وه.
ئاڤ تێکلکرن/avtêkilkirin: کتپ: ئاوتێکه‌ڵکردن.
ئاڤ تێگه‌ریایی/avtêgeryayî: نچ:[ كباک، زا][ ڕوو] میوه‌ی تازه گه‌یشتوو.
ئاڤ تێوه‌ردان/av têwerdan: کتپ: ئاو تێوه‌ردان، ئاڤا تێوەدران.
ئاڤجقاندن/avciqandin: کتن:[ ئاڤ+ جقاندن]
ئاڤجقین/avciqîn: کتن:[ ئاڤ+ جقین]
ئا‌ڤدار/avdar: ئانتـ:
1- جۆره دارێکه.
2- ئاودار وه‌ک میوه.
ئا‌ڤداکه‌تن/avdaketin: کتن: ئاوداكه‌تن.
:: کشینا ئاڤا به‌هارێ.
ئا‌ڤدان/avdan: کتن:[ ئاڤ+ دان] ئاودان، ئاوداشتن.
ئا‌ڤدانک/avdan: نتـ:[ ئا‌ڤدان+ ک] په‌قره( تو).
ئا‌ڤدانی/avdanî: نچ: ئاودانی.
ئا‌ڤداهاتن/avdahatin: کتن: ئاو داهاتن.
ئاڤ ده‌ربازبوون/av derbazbûn: کتن: په‌نگ نه‌خواردنه‌وه.
ئا‌ڤده‌م/avdem: نتـ: ئاوی زار، ئاوی ده‌م، لیک، ڕنگاو( هـ).
ئا‌ڤدێر/avdêr: نتـ:[ كباك، زا][ کشت] ئاودێر.
ئا‌ڤره‌شاندن/avreŝandin: کتپ:( ئا‌ڤدره‌شنه، ئا‌ڤبره شنه ) ئاوڕشاندن.
ئا‌ڤره‌شین/avreşîn: کتپ: ئاوڕشێن.
ئا‌ڤرژاندن/avrijandin: کتپ:[ ئاڤ+ رژاندن]. ( ئا‌ڤدرژینه، ئاڤ ێبرژینه). ئاوڕشێن.
ئا‌ڤرشێن/avrişên: كتن:[ كباك] ئاوڕشێن.
ئا‌ڤرووبه‌ر/avrûber: ئانفا: ئابڕووبه‌ر.
ئا‌ڤڕووبرن/avrûbirin: کتن: ئابڕووبردن.
ئا‌ڤروودار/avrûdar: ئانتـ: ئابڕوودار.
ئا‌ڤروومه‌ند/avrûmend: ئانتـ: ئابڕوومه‌ند.
ئاڤژه‌نیکرن/avjenîkirin: کتن:[ ئاڤژه‌نی+ کرن]
ئاڤساندن/avisandin: کتپ:[ ئا‌ڤس+ ئاندان]
ئاڤسین/avisîn: کتن:
ئا‌ڤشۆ/avşo: ئانفا:[ كباک][ ئاڤ+ شۆ( شووشتن)] چڵکاو، ئاوی شت پێشۆراو.
ئاڤ شیز/avşîz: نتـ:[ كباک][ ئاڤ+ شیز( ؟ )] ئاوی لێخن و پۆله لم ولیته.
ئا‌ڤ‌ڤه‌خوارن/avvexwarin: كتن:[ ئاڤ+ ڤه+ خوارن( خواردن)] ئاوخواردنه‌وه.
ئا‌ڤکه‌تن/avketin: كتن: ئاوكه‌وتن.
ئا‌ڤکشاندن/avkşandin: كتن: ئاوكشاندن.
ئا‌ڤکێش/avkêş: نفا:[ ئاڤ+ کێش( کێشان)]
1- په‌مپی ئاوکێشان.
2- ئاوکێش : ئه‌و که‌سه‌ی به‌کرێ ئاوده‌کێشێت.
ئا‌ڤکێش/avkêş: ئانفا:[ ئاڤ+ کێش( کێشان)]
[ خوار] خواردنی چەور و سوێر.
ئا‌ڤگرتن/avgirtin: کتن: ئاوگرتن.
ئا‌ڤگۆشت/avgoşit: نتـ: [خوار] شۆربای گۆشت، گۆشتاو.
ئا‌ڤگیر/avgîr: نتـ:[ ئاڤ+ گیر( گیران)] ئا‌ڤپه‌نگ، زناو _ زنکاو _ زۆنکاو، گۆ ( ل) قۆرت و قوڵکه که ئاوی باران ڕاده‌گرێت.
ئا‌ڤلخوه‌کرن/avlixwenirin: كتپ:[ كباك ]
1- سه‌رشووشتن، ئاوكردنه‌بانخۆ.
2- خوسل ده‌ركردن.
ئاڤ لێ ره‌شاندن/av lě reŝandin: كتپ:[ كباك] ئاولێ ڕشاندن.
ئا‌ڤلێکرن/avlêkirin: كتپ:[ كباك] ئاوكردنه‌بان.
ئاڤ لێ وه‌ردان/av lê werdan: كتن:[ كباك] ئاولێوه‌ردان.
ئاڤ و چه‌م/av û çem: نتـ: ئاو وچه‌م.
ئاڤ و ئا‌ڤاهی/av û avahî: نتـ:[ ئد] ئاو و ئاوەدانی : ئاوایی.
ئاڤێتن/avêtin: کتن:
ئا‌ڤی/avî: نچ:[ كباک][ ئاڤ+ ئی]
1- [ کشت] ئاوی، کشتوکاڵی ئاوی به‌راو، ته‌ڕ و بارانه، >< دێمی.
2- [ زیند] زینده‌وه‌ری ئاوی وه‌ک: ماسی، کیسه‌ل، پێنگڤین……
3- هه‌تره، هه‌ڵوه‌دار، ئاواره، که مه‌ڕێک بچێته ناو مه‌ڕی که‌سێکی تره‌وه ده‌ڵێن.
:: ئه‌‌ڤ په‌زه ئا‌ڤییه.
4- شه‌ونم، خونا‌ڤ.
5– [ ڕوو] ڕووه‌کی ئاوی به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی که‌ده‌شێن بۆ حه‌وزی ماسی.
6- [ ڕەنگ] ڕه‌نگی ئاوی، شینی کاڵ، ڕەنگی ئاسمانی
بێئاڤ/bêav: ئانتـ:[ بێ+ ئاڤ] بێئاو.
بێئاڤی/bêavî: نچ: بێئاوی، ووشکی.
.
.
.
.