ئێش/êş: ئان:[ ئا‌ڤێستـ: یه‌سکه‌ ] یێش

1 – [ توێ] ئازار و ژانی له‌ش( فیزیکی و ماددی)، یێش، ده‌رد، گل( بۆ چاو)، زرییکه‌.[ ئینگـ : ache, algesic]

2 – ژوار، ئازاری گیان، ناره‌حه‌تی، خه‌م، خه‌فه‌ت، سوو، په‌ژاره‌، بار، بوشکول، کزی، که‌سه‌ر، ئالووس، ناهه‌مواریی، یێش.

{  

لێڕه‌‌ش واکه‌وتووم به‌ ده‌م ده‌رد‌‌وه

له‌ ئێشی دووری و ئاهی سه‌رده‌وه‌

}{ پیره‌مێرد}.

 تێبینی 
 : ژابا : یه‌سفه‌ی ئا‌ڤێستایی به‌ڕڕمبه‌ر به‌ (ئێش) ده‌زانێت به‌ کام ئه‌و به‌ ئه‌و ڕه‌نگ به‌ بیمڕای و نه‌خۆشی داناوه‌ و له‌بن دیالێکتی (هه‌وێکی) دا ( ئێشان) به‌ نه‌خۆشی ده‌ڵێن
 : چ ‌ڤه‌فی دێشم = تۆزک نه‌خۆشم.

:: بێ ئێش: بێ ئازار،

::  به‌بێ ئێشی، به‌بێ ئێشێتی.

ئێشان/êşan: ن، کتن:

1 هه‌ستکردن به‌ ژان و ئازاری( ماددی و مینه‌وی) هه‌ست به ‌ئازارکردن

:: دڵی ئێشاوه‌.

2 – په‌یدابوونی ئازار له‌ ئه‌ندامێكی له‌ش ژانكردن، پیشان، وه‌ژان هاتن، وه ‌ئازاه‌رهاتن، گلكردن، هه‌ست كردن به‌په‌یدایوونی ئازار( له‌ ئه‌ندامێكی له‌شدا).

:: پێیان بڵێ پشتی دێشێت( ده‌ئێشێت) ناتوانێت بێت.   

:: منداڵه‌گان هه‌موو چاویان ده‌ئێش  

:: چۆن پشت له‌ ئۆرا دێشێت ده‌بێت سه‌رماكاری لێكردبێت.

ئێشانه‌وه‌/êşanewe: كتن:[ ئێشان+ه‌وه‌] کولانه‌وه‌، وه‌ئێشهاتنه‌وه‌.

ئێشاندن/êşandin: کتپ:

1 – ئازاردان، ئه‌زیه‌تدان، ژانبردنه‌رڵ، وه‌ژان هێنان، په‌یداکردنی ئازار له ‌له‌شی که‌سێکدا.

::  زۆریان لێدابوو ته‌واوێک ئێشاندبوویان.

2 – هه‌ست بریندارکردن، ئازاردانی که‌سێ به ‌قسه ‌یان هه‌ر وه‌سیله‌یه‌کی تری غه‌یره ‌ماددی، ناهه‌مواریی هێنانه‌ به‌ر( که‌سێک) هه‌راسان کردن، یه‌شاندن، کولاندنه‌وه‌، ئارهاندن، شه‌بکاندن.

ئێشای/êşay: نچ:[ هـ] ئێشان، ژان.

ئێش بە گەرمی/êş be gerimî: نتـ:[ ئێش+ بە+ گەرمی] .[ ئینگـ : Thermalgesia]

ئێش بڕ/êş biř: نفا: ئازاربڕ.

ئێش بڕین/êş biřîn: كتن:[ ئێش+ بڕین] ئازاربڕین، ئازاركه‌مكردنه‌وه‌.

ئێش پێگه‌یاندن/êş pêgeyandin: کتپ:[ ئێش+ پێ+ گه‌یاندن] کزاندنه‌وه‌.

1 – ئێشاندن. ئازار پێگه‌یاندن.

2 – جه‌زروه ‌‌پێگه‌یاندن، پێوه‌دان، چزه‌ڵێهه‌ڵستان، شله‌کوتی مه‌رگکردن.

ئێش پێگه‌یشتن/êş pêgeyiştin: کتن:[ ئێش+ پێ+ گه‌یشتن] کزان.  

ئێشدار/êşdar: ئان:[ ئێش+ دار]

1 – گیاناده‌ر، دناک، ره‌نجور، ده‌رده‌دار. به‌لاێ بوونا نه‌سائی یا.

2 –  پڕئێش و کوڵ، ژاندار.

ئێشداره‌کی/êşdarekî: نچ:[ ئێش+دار+ ه‌كی] ئه‌وه‌ی به‌ئازار بێت.

ئێشده‌ر/êşder: ئان:[ ئێش+ ده‌ر(دان)] ئازار ده‌ر.

ئێش ڕه‌‌ڤاندن/êş revandin: کتن: ئێش سووک کردنه‌وه‌.

ئێش کوژ/êş kuj: ئانفا:[ ئێش+ كوژ( كوشتن)] ئه‌و ده‌رمانه‌ی كه‌ئێش داده‌مركێنێته‌وه‌.

ئێش کوشتن/êş kwştin: كتن: [ئێش+ كوشتن] ئێش دامركانه‌وه‌.

ئێشنای/êşnay: کتن:[ هـ] ئێشاندن.

ئێشوئۆف/êşûof: نتـ:[ئێش+ و+ ئۆف] ژان

:: ددان ئێشان زۆر به ‌ئێش و ئۆكه‌.

ئێشوئازار/êşûazar: نتـ: ئاراندن.

ئێشین/êşîn: کتن:[ كباک][ كباش، کهـ][ ئێش+ ین] ژانکردن، ئێشان.

   چەند نموونەنەیەک لە ئێش 

ئێشی سووتانەوە/êş sûtanewe: نتـ:[ ئێش+ ی+ سووتانەوە] سووتێنە ژان.[ ئینگـ : Thermalgia]

ئێشی گوڵنک/guľnikêşî: نتـ:[ ئێش+ ی+ گوڵنک] ئێشی زێ.[ ئینگـ : Colpalgia] .   

ئێشی ماسولکه‌/êşî masuilke: نتـ:[ پز][ ئینگ: Muscular pain] 

 بەئێش/beêş: ئانتـ:[ بە+ ئێش] بەژان، بەئازار. [ ئینگـ : algesia]

چاوئێشە/çawêş: نتـ::[ چاو+ ئێش+ ئە][ ئینگـ : conjunctivitis]

سەرئێشە/serêşe: نتـ:[ سەر+ ئێش+ ئە] ژانەسەر. [ ئینگـ : cephalgia]

.

.

.

.