تەم/tem: ن:[ کەش][ هیک : تەمەس][ ئاڤێسـ : تێمەهـ][ پهـ : تەم : tem] تامار.
1 – بووق : بە زۆری لەنێو دۆڵ و شیوەكان و هەندێ جاریش لە دەشتایی یەكاندا روودەدات، بوونی ئەم دیاردەیە ئاووهەوایە كە دەبێتە هۆی نزمبوونەوەی پلەی گەرما، چونكە تەمەكە بەری تەشكی خۆر دەگرێت و لێناگەرێت بگاتە سەرزەوی.[ ئینگـ : Fog].
2 – بوخ : بوغی گەرماو، تەم لەگەرماودا.
3 – تاریكی بەچاو، تەمی چاو، تانەی سەرچاوان، بوغی چاو، لێلاوی _ لێلایی : پەڵەیێكی تەنكی سپییە بەسەر چاوان دەكشێتپەكی بینایی دەخات.
{
ئاوە جوانەکەی سەرچاوەی زەڵم
بۆچ بەهار لێلی و پایزان پڕ تەم
}{ پیرەمێرد}
| تێبینی |
| لەم شیعرەی پیرەمێرد دا وشەی( جوان) ئاوەڵناوە، جونکە وەسفی وشەی” ئاو ”ی کردووە، کە ناوە.{ ئاوەڵناو، ئەورەحمانی حاجی مارف، ل، 218} |
4 – مژ، قومی جگەرە، دومان : مژی سووک. [ ئینگـ : Haze ،Mist]
5 – [ ئەردە] تۆز، غوبار، تەپ و تۆز.
6 – [ فەل] پێور : كۆمەڵە ئەستیرەیەكی زۆركە شەوانە وەک هەورێكی سپی و ڕووناک دیاری دەكات.
تەماویی/temawyî: ئانتـ:[ تەم+ ئاویی]
1 – تێكەڵ بەتەم، بەتەم ومژ.
2 – سەربەتەم، سەربەمژ.
3 – حاڵی ئارێشە و كارێک كە ئاشكرا نەبێت و نهێنی و شاراوەیی تێدابێت.
تەمەسەهۆڵ/temesehoľ: نتـ:[ كەش][ ئینگـ : Ice fog].
بەرەتەم /beretem: ن:[ كەش][ ئینگـ : Frontal fog].
تەنكەتەم/tenketem: نتـ:[ كەش][ تەنک+ ئە+ تەم] كاكیمبۆ [ ئینگـ : Cacimbo].
چڕەتەم/çiřetem: نتـ:[ كەش][ ئینگـ : Thick fog].
زەویەتەم/zewyetem: ن:[ كەش][ ئینگـ : Ground fog ].
تەم ڕەوین/tem řewîn: كتن:[ كەش][ تەم+ ڕەوێن] نەمان وبلاوبوونەوەی تەپ ومژ.
تەم ڕەواندنەوە/tem řewandinewe: كتپ:[ جێۆ] . [ ئینگـ: fog dispersal] .
تەم لەدڵنیشتن/tem le diľnîştin: كتن:[ ئد] خەفەتباربوون، دڵتاریک بوون.
تەم هاتنەسەرچاو/tem hatine serçaw: كتن:
1 – بەرچاو تاریک بوون، باش نەدیتن.
{
جا رۆستەم ئەو وەختی تەمی دەهاتن بەسەر هەرتک چاوە
دەیگووت : كەسێكم لە پێش بڕوا، نووری چاو و هێزی ئەژنۆم نەماوە
}{ لاس و خەزاڵ. ل. 55}.
2 – نەدیتن و لە خەتەر نەترسان و ئاكام نەدیتن لەبەر تووڕەیی یەكجار زۆر.
{
ئیتر تەم هاتە سەرچاوان
دەنگ نەكردن ببووە تاوان
لەسەرنامووس خوێن هاتە كوڵ
دەمی كێرد گەیشتە سەردڵ
}{ هەژار}.
تەموفیز/temûfîz: نتـ:[ تەم+ و+ فیز] تەنقەنە.
تەمومژ/temûmij: نتـ:[ تەم+ و+ مژ] مژی خەست، تەپومژ، تەپولوول، تەمتوومان.
تەمی تیشكاوەر/temî tîşkawer: ن:[ كەش][ ئینگـ : Radiation fog].
تەمی چاو/temî çaw: نتـ:[ نخ] نەخۆشییەكی چاو كە چاو جوان نابینی.[ ئینگـ : ].
بەتەم/betem: ئان:[ بە+ تەم] بەگەرداو.
.
.
__________________________
تەم/tem: ن:[ هـ][ مجـ] خەفەت، خەم و كەسەر.
تەماوی/temawî: ن:[ هـ] تەماوی.
تەمیا/temya: ن:[ هـ] تەمیێ، تەمیاو، خەم داگرتوو.
تەمیان/temyan: ن::[ ئەردە] خەمداگرتن، داتەمین، پەشێوبوون، تەمیای( هـ).
تەمیای/temyay: کتپ:[ هـ] تەمیان، خەم داگرتن.
تەمیایرە/temyayire: کتپ:[ هـ] تەمایەرە، خەمداگرتن، داتەمیان.
تەمین/temîn: كتن:[ ئەردە] خەمداگرتن، تەمیان.
تەمینی/temînî: نچ:[ هـ] تەماوێتی.
داتەمیان/datemyan: ن:[ هـ][ دا+ تەمیان] یەمیایەرە( هـ).
دڵ ئەرە تەمنای/diľere temnay: کتپ:[ دڵ+ ئەرە+ تەمنای] خەمبارکردن، خەمپێدان.
دڵ ئەرە تەمیای/diľere temyay: کتن:[ دڵ+ ئەرە+ تەمیای] خەمباربوون.
.
.
.
.