ووشک/wuşk: ئان:[ سانسکریت : هوشکه، پەهلەوی : هوشک]
1 – ئیشک، ڕەقوتەق، وشک : wişk، ویشک، هه‌وشان، هشک( کباک)_ هیشک _ یشک، – ییژگهـ.[ ئینگـ : Dry]
2 – ڕه‌قوته‌ق، قرپۆپ، قەرادە، قرقۆک.
3 – زرا، زوها : بۆ جلکانە.
4 – دیم، دین.
5 – سفت، سەخت.
{
لێوم لە ڕۆژی رۆشنی کافووری ووشکی، ووشک
چاوم، لە شەبنمی شەوی وەک عەنبەری تەرە
} { نالی}.
ووشکاڕۆ/wuşkařo: نتـ:
1 – وشکەڕۆ : شوێنی دێمەڕۆک، چۆڵی قاقڕ و بێ ئاو.{ شوان، ل، 910}.
2 – وشکانیی، وشکان، بەژ.
ووشکامە/wuŝşkame: نتـ:[ هـ]
1 – وشکانی : کاتی وشکی زەوی.
2 – دوورگە.{ وشەنامە، ل، 999}.
ووشکانەنە/wuşkanene: شر: لە کاتی وشکانیدا.
ووشکانن/wuşkanin: کتپ:[ کباش] گەمخاندن.
ووشکان/wuşkan: نتـ:[ هـ] وشکایی.
1 – وشکاندن، ئیشك کردن.
2 – جوورسن.
ووشکانی/wuşkanî: ئانتـ:[ وشک+ ئانی]
1- ئیشکانی، بێبارانی، هشکاتی، هیشکڵانی، وشکان : بەشە وشکەکەی زەوی، توێکڵی زەوی.[ ئینگـ : Lithosphere]
2 – جوورسی.
3 – قات – قاتی.
ووشکاو/wuşkaw: ئانفا:[ هـ] وشکاوی، ئیشکاو.
1 – وشک
:: وشکەنان.
2 – رەقەێ زەۊ.{ ئاکۆ، ل، 775}.
3 – [ کشت] دانەوێپە، وشکەدان.
4 – [ ئاب] پارەی نەقد.
5 – [ کشت] لق و پۆپی وشکی دار و درەخت.
ووشکاوئامای/wuşkaw amay: کتن:[ هـ] ئیشکاو داهاتن.
ووشکاوەکی/wuşkawekî: نتـ: زیندەوەری ووشکاوی ( برمائیات).
ووشکاوەرد/wuşkawerd: نتـ: بە زۆری لە وەرزی زستاندا دەکرێت، بۆ زەوییەک( بەیار) بێت وە بێ بەشێکی زستان بەسەرچو بێت. واتا لە مانگی بەفرانباردا وەردی دەبڕنەوە – وەردی یەک گاسنە و لە مانگی گوڵاندا وەردی دەدرێتەوە – وەردی دووگاسنە. ئیتر لە مانگی خاکەلێوە وە تا مانگی گەڵاڕێزان دەست دەکرێت بە چاندن و تۆەکردن.
ووشکاوس/wuşkawis: ئانتـ:[ وشک+ ئاوس] ئیشکاوس، نەزۆک.
ووشکایی/wuşkayî: نچ:[ هـ] وشکایی : باران نەبارین.
ووشکایی ئامای/wuşkayî amay: کتن:[ هـ] ئیشکاوداهاتن.
ووشک ئەوە بییەی/wuşkewe bîyey: کتن:[ هـ] وشک بوونەوە.
ووشک ئەوە کەر/wuşkewe ker: نفا:[ هـ] وشک ئەوەکەرە، وشک کەرەوە.
ووشک ئەوە کەرڎەی/wuşkewe kerđey: کتن: وشککردنەوە.
ووشک ئەوە کریا/wuşkewe kirya: ئانفا:[ هـ] وشک ئەوە کریێ : وشککراوە.
ووشک ئەوە کریای/wuşkewe kiryay: کتپ:[ هـ] وشک کرانەوە.
ووشکە/wuşke: نتـ:[ وشک+ ئە]
ووشکەئاژەڵ/wuşke ajeľ: ئانتـ:[ هـ] ئاژەڵێک کە شیری تیا نەبێت.
ووشکەبار/wuşkebar: نتـ:[ وشک+ ئە+ بار]
1 – ئاجیل، شەوچەرە( گردەکان، پستە، ….هتد).
2 – بارێک کە هەمووی وشکە بێت.
ووشکەبەرد/wuşke berd: نتـ:[ ئەند] دیواری بەردین.
1 – هەر بەوشکی، تەماشای ئەو ژنە بەوشکی چوینی : چە کەپکی هەیە هەر بە وشکی و لە دوورەوە تەماشاکردن.{ گ. موکریانی، ل، 898}.
2 – سەنگ فەرش، سەلبەند : ڕێگای بەرد ڕێژکراو.
ووشکەبەن/wuşkeben: نتـ:[ کباش][ وشک+ ئە+ بەن] وشکەو کریاێ گیایل ئەڕاێ بەن هاوردن خۊن.{ ئاکۆ، ل، 775}.
ووشکەبەند/wuşkebend: نتـ:[ کەش][ وشک+ ئە+ بەند] ئیشکەبەند، وشکەسڕە : سەرمای وشکە کە بیبەستێت.
ووشکەتوێخ/wuşike tiwêx: نتـ:[ ووشک+ ئە+ توێخ] ووشکە توێژاڵ.
:: هەتوانی ووشکەتوێخ.
ووشکەجوو/wuşkecû: نتـ: وشکەجاو، نانی( بێ پێخۆر، بتەرسیی).
ووشکەچن/wuşkeçin: نفا:[ هـ][ ئەند][ وشک+ ئي+ چن( چنین)] وشکە دیوار و کەڵەک.
ووشکەخورما/wuşkexurma: نتـ:[ خوار][ وشک+ ئە+ خورما] خورمای وشک : قەسپ.
ووشکە خورێ/wuşke xurê: نتـ:[ ووشک+ ئە+ خورێ( خوران) ] [ لا : xerophagia ]{ فەرهەنگی پەزیشکی، ل، 424}.
ووشکەدان/wuşkedan: نتـ:[ هـ] وشکەدان.
ووشکەدەرە/wuşkedere: نتـ:[ هـ] وشکەچەم، چەمی بێ ئاو.
ووشکەڕن/wuşkeřin: نفا:[ کشت][ وشک+ ئە+ ڕن( ڕنین)] ئیشکەڕن : ڕنینەوەی سەوزایی بە وشکی.
ووشکەڕنکردن/wuşkeřin kirdin: کتپ: ب( دەسکەنە کردن).
ووشکەرۆ/wuşke řo: نتـ: دێمەرۆک.
ووشکەڕوو/wuşke řû: نتـ: زڕوان.
ووشکەڕێ/wuşke řê: نتـ: بەردەپان.
ووشکەزام/wuşke zam: نتـ: وشکە برین.
ووشکەژاو/wuşke jaw: ئانتـ:[ هـ] وشکەجاو، وشکە جوو.
ووشکەساڵ/wuşke saľ: نتـ:[ کشت][ وشک+ ئە+ ساڵ] ساڵی نەبار، سییە ساڵ.[ ئینگـ : Drought].
ووشکەساڵی/wuşke saľî: نچ:[ کشت] کاتی بێ بارانی ساڵ.
ووشکەساو/wuşke saw: نتـ: سواغدانی دەمی وشک بوونەوە.
ووشکەسەرڎا/wuşke serđa: نتـ:[ کەش] وشکەسەرما.
ووشکەسەرما/wuşke serma: نتـ:[ کەش] کەلەوا، هەواێ سەرد.
ووشکەسڕ/wuşke siř: نتـ:[ کەش] سەرمای وشک، وشکەبەند.
ووشکەسۆفی/wuşke sofî: نتـ:[ ئاین] دیندار جاوەری.
ووشکەسی/wuşke sî: نتـ:[ هـ]
ووشکەسی کردن/wuŝke sî kirdin: کتپ:
1 – ڕێگادروست کردن.
2 – وشکایی ( داهاتن، هاتن)، تەڕایی تیادا نەمان، وشک هەڵاتن.
3 – لە ( جووپە، بزوە، بزوتن) کەوتن.
4 – دامان، مات بوون( لەترساندا).
ووشکەشوور/wuşkeşûr: نتـ: نووشوور.
ووشکەکەر/wuşke ker: نفا:[ هـ][ کشت] وشکەکەرە : کەسێک لە لق و پۆپی وشکی دار و درەخت دەبڕێت و لای ئەیات.
ووشکەکەرڎەی/wuşke kerđey: کتپ:[ هـ][ کشت] بڕینی لق و پۆپی وشکی درەخت.
ووشکەکەڵەک/wuşke keľek: نتـ:[ ئەند] ب( ئیشکەکەڵەک)، وشکەدیوار.
ووشکەکەنە/wuşke kene: نتـ:
ووشکەکریا/wuşke kirya: نفا:[ هـ][ کشت] وشکەکریێ : دار و درەختێک کە لق و پۆپی وشکی پێوە نەهێڵاربێت و بڕرابێتەوە.
ووشکەکریای/wuşke kirya: کتپ:[ هـ][ کشت] لق و پۆپی وشک پێوە نەمان.
ووشکەکۆکە/wuşke koke: ئانتـ:[ نخ][ وشکە+ کۆکە] کۆکەی بێ بەڵغەم.
ووشکەگیا/wuşkegiya: ئانتـ:[ وشکە+ گیا] پلووپووش، پڕوپۆش.
ووشکەڵ/wuşkeľ: ئانفا: وشکڵاتێ : لقی وشکی درەخت.
ووشکەڵە/wuşkeľe: ئانفا: وشکەڵی : وشکی بچکۆلە.
ووشکەڵاتن/wuşkeľatin: کتن: وشکڵاتن.
ووشکەڵان/wuşkeľan: نتـ: وشکەن : تەڕەن.
ووشکەڵڵاو/wuşke ľiľaw: ئانتـ:[ هـ][ خوار] پڵاوێک بە وشکی.
ووشکەماڵ/wuşkemaľ: ئانتـ:[ وشک+ ئە+ ماڵ] وشکە ئاژەڵ.
ووشکەمەلی/wuşkemelî: ئانتـ: خۆشوشتنی بێگان کردن.
ووشکەمردن/wuşke mirdin: کتن: وشک بوونەوەی ماسولکەی گیاندار دوای مردن.
ووشکەمنەتە/wuşkeminete: ئانتـ: وشکە منەت.
ووشکەنشینی/wuşkenişînî: ئانتـ:
ووشکەواڵەمەنی/wuşkewaľemenî: ئانتـ: وشکە بیرۆ.
ووشکەوەڕ/wuşkeweř: ئانتـ: وشکەهەوڕ : شتی تەڕی تەواو وشکەوەنەبوو، کە تام و بۆنی بۆن خومری دەدات.
ووشکەوەرد/wuşkewerd: نتـ:[ دەر] ئیشکاوز.
ووشکەوەڕڎ/wuşkeweřiđ: ئانتـ:[ هـ] وشکەوەرد.
ووشکەوەڕی/wuşkeweřî: نچ:[ هـ] تام و بۆنی شتی تەڕی تەواو وشکەوەنەبوو.
ووشکە و رەش/wuşke û reş: ئانتـ: وشکە فرۆش.
ووشکە و رەشی/wuşke û reşî: ئانتـ: وشکەفرۆشی.
ووشکەوبۊن/wuşke û bün: کتن: وشک بۊن _ وشک بوون.
ووشکەوکردن/wuşke û kirdin: کتپ: وشککردن.
ووشک بوون/wuşk bûn: کتن:
ووشک بوونەوەی بۆری خوێن/wuşk bûnewey borî xwên: کتن:[ پز] لە ئادەمیزادی پیردا : ڕەق بوونی خوێنبەر لە لەش بە هۆی پیری یان زۆر خواردنی چەوری و قەڵەوبوونەوە.
ووشک بوونەوەی ژێر پێڵوی چاو/wuşk bûnewey jêr pêľuy çaw: کتن:[ نخ] بەهۆی کەمی ڤیتامینی ( A).[ ئینگـ: xerophthalmia].
ووشک بۊن/wuşkbün: کتن:[ وشک+ بۊن] هشک بوون.
ووشک بییەی/wuşk bîyey: کتن:[ هـ] وشک بوون.
ووشک بییەیۆ/wuşk bîyeyo: کتن:[ هـ] وشک بوونەوە.
ووشک بییەنە/wuşk bîyene: شڕ:[ هـ] لەوشک بووندا.
ووشک بوونی دڵۆپە و ئاو/wuşk bûnî diľope û aw: کتن: چککردن، وەستانی دڵۆپە، چکین.
ووشک بوونەوەی توێژاڵ سەرەوەی چاو/wuşkbûnewey tuêjaľ serewey çaw: کتن:
ووشک بوونەوە/wuşkbûnewe: کتن: وشک هەڵاتن، تەڕی تێدانەمان.[ لا : xeranisis]{ فەرهەنگی پەزیشکی، ل، 424}.
:: کاغەزی مەرەکەب وشک کردنەوەی لە کاتی نووسیندا.
هەر ئامێرێک کە چشت وشک بکاتەوە وەک : پرچ، پۆشاک…هتد.
ووشکژین/wuşkjîn: نتـ:[ ووشک+ ژین] هەر زیندەوەرێک لە سەر ووشکانی زەوی بژێت. واتا بە پێچەوانەی ئاوژین.
ووشککەر/wuşkker: نفا:[ هـ] وشککەر.
ووشککەرەوە/wuşkkerewe: نفا:[ وشک+ کەر( کردن)ەوە]
ووشک کەرڎەی/wuşk kerđey: کتپ:[ هـ] وشککردن.
ووشک کەرڎەیەنە/wuşk kerđeyene: کتپ:[ هـ] لەوشککردندا.
ووشک کەرڎەینە/wuşk kerđeyne: کتپ:[ هـ] لەوشککردندا.
ووشک کەرڎەیۆ/wuşk kerđeyo: کتپ:[ هـ] وشککردنەوە.
ووشککراو/wuşkkiraw: ئانفا:[ وشک+ کراو( کردن)] هیشککراو.
ووشککردن/wuşkkirdin: کتپ:[ وشک+ کردن] چک کردن، گەرمخاندن، بەیین، وشکەوکردن.
:: مانگاێگك لە شیرەو چیە.
:: ڕەقکردن، بێ جوولەکردن.
ووشککردنەوە/wuşkkirdinewe: کتپ:[ وشککردن+ ەوە] پاککردنەوە، بردنەوە، ژەنگ لێدان.[ ئینگـ : Drying]
1 – ئیشکی، وشکی.
2 – تەرسی، تەسک( شکا)، ترسی.
ووشک کردنەوەی میوە/wuşk kirdinewey mîwe: کتپ:
ووشک کریا/wuşk kirya: ئانفا:[ هـ] وشک کریێ : وشککراو.
ووشک کریای/wuşk kiryay: کتپ:[ هـ] وشککران.
ووشک کریایۆ/wuşk kiryayo: کتن:[ هـ] وشککرانەوە.
ووشکڵاتن/wuşkiľatin: کتن:[ وشک+ ڵاتن( هڵاتن _ هەڵاتن)] وشکەڵاتن _ وشک هەڵاتن.
ووشکڵاتێ/wuşkiľatê: ئانفا:[ وشک+ ڵاتێ] وشکەو بۊ.
ووشکن/wuşkin: ئانتـ:[ هـ] وشکنە، پشکێنەر.
ووشکنای/wuşkinay: کتپ:[ هـ] پشکاندن.
ووشکۆ بییە/wuşko bîye: نفا:[هـ] وشکۆبیێ، وشکەوەبووگ.
ووشکۆ بییەی/wuşko bîyey: کتن:[هـ] وشکەوبوون.
ووشکۆ کەر/wuşkoker: ئانفا:[هـ] وشکۆکەرە : وشکەوکەر.
ووشکۆ کەرڎەی/wuşko kerđey: کتپ:[هـ] وشککردنەوە.
ووشکۆ کریا/wuşko kirya: ئانفا:[هـ] وشکۆکریێ : وشکەوکراو.
ووشکۆ کۆیای/wuşko koyay: کتپ:[هـ] وشکەوکران، وشککرانەوە.
ووشک و برنگ/wuşk û birng: ئانتـ:[ وشک+و+ برنگ] سەخت، ڕەق، ڕژد، چکووس.
ووشک و برنگی/wuşk û birng: نچ: وشک و برینگی.
ووشک و ناخۆش/wuşk û naxoş: ئانتـ: [ ئینگـ : barren]
ووشک هەڵاتن/wuşk heľatin: کتن: وشک بوون _ وشک بۊن.
ووشک هەڵاتنی پێست/wuşk heľatinî pêst: کتن:[ نخ] زیرۆستۆمیا.[ لا : xerostomia].
ووشکێتی/wuşkêtî: نچ:[ وشک+ ئێتی] وشکی.
ووشکیا/wuşkiya: ئانفا:[ هـ] وشکیی، پشکێندراو.
ووشکیای/wuşkiyay: کتپ:[ هـ] پشکێنران.
ووشکیان/wuŝkiyan: کتن:[ کباش] هشکیان.
ووشکی/wuşkî: نچ: وشکێتی، هشکی، وشکانی. [ لا : xerosis , xerotes ].{ فەرهەنگی پەزیشکی، ل، 424}.
ووشکی دەکاتەوە/wuşkî dekatewe: ف:[ ووشککردنەوە] [ لا : xerantic ].
.
| زاراوەی ووشک لە زاراوەی پزیشکییدا |
پێست ووشکبوون/pêst wuşk bûn: کتن:[ پێست+ ووشکبوون] [ لا : xeroderma ]{ فەرهەنگی پەزیشکی، ل، 424}.
چاوە ووشکێ/çawe wuşkê: نتـ:[ چاو+ ئە+ ووشک+ ێ] [ لا : xerophthalmia ]
دەمە ووشکێ/deme wuşkê: نتـ:[ چاو+ ئە+ ووشک+ ێ] [ لا : xerophthalmia ]
زانە ووشکێ/zane wuşkê: نتـ:[ زان+ ئە+ ووشک+ ێ] منداڵبوونی ووشک.[ لا : xerotocia ]
لووتە ووشکێ/lûte wuşkê: نتـ:[ لووت+ ئە+ ووشک+ ێ ] [ لا : xeromycteria ]
لێو ووشکبوون/lêw wuşk bûn: کتن:[ لێو+ ووشکبوون] [ لا : xerocheilia ]{ فەرهەنگی پەزیشکی، ل، 424}.
.
.
.
.