کوتان kutan

کوتان ¹ /kutan: کتپ:[ کوت ڕەگی چاوگی( کوتان)ـە]

1 – لێدان بەدەست یان بەکوتەک( لیس). بۆ خروێرکە، پارزادان.

کەرەستەکانی کوتان وەک : تێڵا، دار، گۆپاڵ….هتد

2 – ساتن( کباک) : بە ئاش یان بەدەستاڕ و دینگ بۆ لابردنی پووشەکەی.

3 – ووردکردنی خوێ( خووێ).

4 – پیداکێشان بەشتێک دا.

5 – سفتکردنی چشتی تەنراو.

کوتانەچاو/kutane: کتپ:[ کوتان+ ئە+ چاو] چشت بەچاودا دانەوە.

کوتانەوە/kutan: کتپ:[ کوتان+ ئەوە] کوتاندنەوە، دووبارەکوتان، پەلاماردانەسەر، بەسەر و گوویلاك دادان.

کوتانەوە ملا/kutan: کتپ:[ کوتان+ ئەوە+ ملا] بەملدادانەوە.

کوتاندن/kutan: کتپ:[ کوتان+ دن] کوتانەوە.

کوتاندنەوە/kutan: کتپ:[ کوتاندن+ ئەوە]

1 – سفتکردنی چشتێکی چنراو.

2 – پەستاندنەوەی چشتێکی فشەڵ.  

کوتانن/kutan: کتپ:[ کباش] کوتاندن.

کوتاننەوە/kutan: کتپ:[ ئەردە] کوتاندنەوە.

کوتانن بەزەویدا/kutan: کتپ: بەزەوی دادان.

کوتانن بەیەکدا/kutan: کتپ: لێدان.    

برنج کوتان/kutan: کتپ:[ کشت][ برنج+ کوتان] کووان،

خاڵ کوتان/kutan: کتپ:[ خاڵ+ کوتان]

داکوتان/kutan: کتپ:[ دا+ کوتان] داکوتانی سینگ و بزمار و هتد.

قەسەڵ کوتان/kutan: کتپ:[ کشت]

:: چەکوشی گۆشت کوتان.

.

.

___________________

کوتان/kutan: ن: پێکوتە، ماک کوتان، ڤاکسین : کوتان ( پێکوتە) بە دروستکردنی کوتان دژی ئەو نەخۆشییانە دراوە کە تا ئەمرۆ چارەیان ناکرێت یان دەرمان نییە بۆ ئەوەی رێژەی تووشبوون و مردن کەم ببێتەوە. ھەرچەندە ئەمرۆ ئەو خەونە نەھاتووەتەدی تا کوتانی دژی ڤایرۆسی ھێرپس و زەردووییەکان و ئەیدز و زۆربەی نەخۆشییە ڤایرۆسییەکان دروست بکرێت، وەلـێ لەم بوارەدا سەرکەوتنی گەورە بەدەست ھاتووە چونکە ھەرچۆنێک بێت ئەم چەند کوتانەی خوارەوە لەبەر دەستدایە تا مرۆڤ بتوانێت خۆی پێ بکوتێت. [ ئینگـ : vaccin].

ئاوڵە کوتان/kutan: ن:

ئیبۆلا کوتان/kutan: ن: [ ئینگـ : ].

ئیفلیجی کوتان/kutan: ن: پێکووتە دژی شەپڵەداری ( ئیفلیجی منداڵ)..{لە شێوەی دەرزی دایە}. [ ئینگـ : Imovax Polio].

ئینفلوەنزا کوتان/kutan: ن: پێکووتە دژی ئینفلوەنزا.{ھەموویان لەشێوەی دەرزی دان}. [ ئینگـ : Begrivac, Fluarix, Fluvirin, Fluzone, Influva, Vaxigrip].

ھێمۆفیلیس ئینفلوەنزا جۆری (Hib) B کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی ھێمۆفیلیس ئینفلوەنزا جۆری (Hib) B. [ ئینگـ : ].

ئینسێفالیتیسی ژاپۆنی کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی (Japans Encephalitis).[ ئینگـ : ].

پنێومۆکۆکەس کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی پنێومۆکۆکەس . [ ئینگـ : ].

تەپخاڵ کوتان/kutan: ن: [ ئینگـ : ].

tick-borne encephalitis=TBE کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی (tick-borne encephalitis=TBE){ لە ڤایرۆسی مردوو دروستکراوە}[ ئینگـ : tick-borne encephalitis=TBE].

دەردەباریکە کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی دەردەباریکە. [ ئینگـ : (BCG)].

دەردەکۆپان کوتان/kutan: ن: ئیمونۆگلۆبولینی دژی دەردەکۆپان.[ ئینگـ : ].

دەردەھاری کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی رابیا. [ ئینگـ : ].

دیفیتری کوتان/kutan: نتـ: هەوکردنی قورگ، سووتانەوەی قورگ.}[ ئینگـ : Diphteria].

زەردەتا کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی زەردەتا.{ لەشێوەی دوو دەرزی دایە}[ ئینگـ : Arilvax].

زەردووی جۆری A کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی زەردووی جۆری A . [ ئینگـ : Havirx].

زەردووی جۆری B کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی زەردووی جۆری B. { ھەردووکیان لەشێوەی دەرزی دان}{  (٣ ژەمی دەرمانەکە لە ٢ ، ٤ و ١٢ – ١٥ مانگیدا دەدرێت بەمنداڵ.}[ ئینگـ :  Engrix-B, H-B-Vax].

سۆبە پنێومۆکۆکەس کوتان/kutan: ن: پێکووتە دژی سۆبە پنێومۆکۆکەس.{ لەشێوەی دەرزی دایە} [ ئینگـ : Pneumovax, Pun-Imune ].

سورێژە کوتان/kutan: نتـ:[ سورێژە+  کوتان] پێکوتەی دژی سورێژە. .{ لەشێوەی دەرزی دایە} [ ئینگـ : Virivac، measles = Rubeola].

سورێژەی ئەڵمانی کوتان/kutan: نتـ:[ سورێژە+ ی+  ئەڵمانی+  کوتان] پێکوتەی دژی سورێژەی ئەڵمانی. [ ئینگـ : german measles=Rubella].

سیل کوتان/kutan: ن:

سیل کوتێنران/kutan: ن:

:: منداڵەکان دژی نەخۆشی سیل کوتینران/ دەرزیان لێدرا.

کۆکەرەشە کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی کۆکەرەشە.{ لەشێوەی دەرزی دایە}[ ئینگـ : Diphteria Tetanus toxids acellular Pertusis ( (DTaP) ].

کۆلێرا کوتان/kutan: ن: پێکووتە دژی کۆلێرا.{ بەنێوی Dukoral لەدەمەوە دەدرێت بەمرۆڤ. لەم رۆژانەدا بە فەرمی ئێراق ئەم کوتانەی کڕیوە و دەیەویت بەکاریبێنێت لەبەر ئەوەی نزیکەی ١٩٤٢ کەس تووشی کۆلیرا بوون}[ ئینگـ : ].

گرانەتا کوتان/kutan: ن: پێکوتەی گرانەتا. پێویست ناکات ئەم پێکوتە بدرێت بە خانمی دووگیان. { پێکووتە دژی گرانەتا Vivotif, Typhim یەکەم لەدەمەوە وەر دەگیرێت و ئەوی تریان دەرزی یە. }[ ئینگـ : Typhim Vi, Vivotif].

گزاز کوتان/kutan: نتـ: [ ئینگـ : ].

گوێڕەپە کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دژی گوێرەپە. [ ئینگـ : mumps].

ملەخڕێ کوتان/kutan: ن: نیکاف. [ ئینگـ : ].

مێشکەپەردەسۆ کوتان/kutan: ن: پێکوتەی مێشکەپەردەسۆ [ ئینگـ : Meningitidis].

مێکوتە کوتان/kutan: ن: پێکوتەی دۆژی مێکوتە. { لەشێوەی دەرزی دایە}[ ئینگـ : varilrix].

وەناق کوتان/kutan: ن: [ وەناق+ کوتان][ ئینگـ : ].

هیب کوتان/kutan: ن: ئه‌نفلۆنزای جۆری b که‌ خوێنبه‌ربوونی له‌گه‌ڵه‌. [ ئینگـ : Hib].

کوتان دژ بە ڤایرۆسی هیومان پاپیلۆم/kutan: ن: [ ئینگـ : HPV].

که دەکرێت ببته هۆی گۆڕانکاری له ،HPV
لە خانەکانی گەرووی منداڵندا( ڕەحمدا) و ئەمەش پاش ماوەیەکی زۆر دەکرێت ببێتە مایەی شێرپەنجەی بەرگری دژی زیاتر له 70 % ی هەموو شێرپەنجەکانی گەرووی منداڵدان، HPV گەرووی منداڵدان.  کوتان دژی دەدات. ئەگەر مرۆڤ لەگەنجیدا خۆی بکوتێت و کاتی کیش کە بانگ دەکرێت بچێت بۆ وەرگرتنی نموونەی خانه، ئەوا بەرگرییەکی زۆر باشی دەبت دژی شرپه نجه ی گه رووی منادان.

H1N1

PEDVAX-HIB

Act-HIB

Hibtiter

Meningovax A + C

پێکووتە دژی ھێمۆفیلیس ئینفلوەنزا B،

وەناق و دەردەکۆپان واتە سیانە DT-HIB دوو دەرزییە.

ئەمرۆ ژمارەیەکی زۆر توێژینەوە لە سەر کوتانی دژی ڤایرۆسی HIV, Rotavirus, Papilloma ش لە ئارادایە و گەیشتونەتە قۆناخی تاقیکردنەوەی کلینیکی .

پێکوتەی نۆێ بە نێوی پێکوتەی چارەسەری (vaccine therapy) بە ھیوای زێدکردنی بەرگری لەش دژی ڤایرۆسی HIV  وزەردوویی B و ڤایرۆسی

Herpes لە ژێر تاقیکردنەوەدایە .

نەخۆشی مێکوتە Varicella)   , Tick borne Encephalitis  ( زەردەتا شدا ھەیە .

پێکووتە COMVAX TM لەساڵی 1991 ەوە ( لەئەمەریکا) بۆ منداڵ دژی Haemohpilus influenzae type B

پێکووتەی Pentavac دژی دەردەکۆپان، وەناق، کۆکەرەشە، ئیفلیجی منداڵ و ھێمۆفیلیس ئینفلوەنزا بەکاردەھێنرێت.

.

زۆربەی وه‌زاره‌تە ته‌ندروستییەکان ووڵاتان و چاودێری بڕیار له‌سه‌ر پرۆگرامی کوتان ده‌دات. پرۆگرامی کوتان ئازادانه‌یه‌، به‌ڵام ئامۆژگاری ئه‌وه‌ ده‌کەن که‌ هه‌موو منداڵێک بکوترێت. لە زۆربەی ووڵاتان پرۆگرامی کوتان به‌ خۆڕایىیه‌. به‌شێوه‌یه‌کی ئاسایی بنکه‌کانی ته‌ندروستی و بنکه‌ی ته‌ندروستی له‌ قوتابخانه‌کان له‌ شاره‌وانىیه‌کانن که‌ کوتان پێشکه‌ش ده‌که‌ن.

پرۆگرامی کوتان به‌ پێی ئه‌م خشته‌ی گشتی وەهایە‌:

کوتان دژی	ته‌مه‌نی منداڵ
ئیفلیجی منداڵان، دیفته‌ری، کۆکه‌ڕه‌شه‌، گزاز، هیب	3 مانگ
ئیفلیجی منداڵان، دیفته‌ری، کۆکه‌ڕه‌شه‌، گزاز، هیب	5 مانگ
ئیفلیجی منداڵان، دیفته‌ری، کۆکه‌ڕه‌شه‌، گزاز، هیب	11 تا 12 مانگ
سورێژه‌، سورێژه‌ی ئه‌ڵمانی، کوسما	15 مانگ
ئیفلیجی منداڵان	6 تا 8 ساڵ
دیفته‌ری، گزاز	11 تا 12 ساڵ
سورێژه‌، سورێژه‌ی ئه‌ڵمانی، کوسما	12 تا 13 ساڵ
ئیفلیجی منداڵ، سیل	قوتابخانه‌ی ناوه‌ندی

.

.

___________________________

دووسەر کوتان/kutan: ن:

کوتان/kutan: ن:[ کباک] ( فیلم سێکسی).

.

.

.

.