ئاڵوو ¹ /aľû: ن:[ توێ][ پەهلەوی : ئاڵووک، ئاڵووگ] دوولووی بچووکن به‌شێوه‌ی بادام له ژێر چه‌ناگه‌وه له‌ئه‌م لاوئه‌ولا گه‌رووی مه‌ردووم، ئیشیان ئه‌وه‌یه گرمووله( خڕۆکه)ی سپی بۆ خوێن سازده‌که‌ن، له‌کاتی ددان ئێشه و گوێڕه‌په و ئه‌و جۆره نه‌خۆشیانه‌دا ده‌ئاوسێن.[ ئینگـ : Tonsil , Tonsilla].
:: سووره کوانێکی له‌شانی هاتووه، ئاڵووی داوه‌ته بن هه‌نگڵی.
| تێبینی |
| ئه‌م ووشه‌یه به‌گشتی واتای شتی خڕ و گرمووله‌یه و له شێوه‌ی جۆربه‌جۆری ته‌رکیبدا ده‌بیندرێت |
ئاڵووبڕین/aľûbiřîn: کتپ:[ توێ][ ئاڵوو+ بڕین] .[ ئینگـ : Tonsillectomy ].
ئاڵووبین/aľûbîn: نتـ:[ توێ][ نخ][ ئاڵوو+ بین( بینین)] ئامێری ووڕدبینی ئاڵوو.[ ئینگـ : Tonsilloscope].
ئاڵوودار/aľûdar: ئانتـ:[ ئاڵو+ دار] ئاڵووکه‌وتوو، قوورگ هاتووه‌یه‌گ.
ئاڵووکه‌وتن/aľûkewtin: کتن:[ سیمـ][ ئاڵوو+ که‌وتن] ئاڵووهاتن، هەوکردنی ئاڵوو.[ ئینگـ : Tonsillitis].
ئاڵووگرتنه‌وه/alû girtinewe: کتن:[ ئاڵوو+ گرتن+ه‌وه] ئاڵووهه‌ڵدانه‌وه.
ئاڵووهاتن/alûhatin: کتنـ[ ئاڵوو + هاتن]
1 – ئاوسانی ڵووی ناو گه‌روو یان ژێر چه‌ناگه. ئاڵووکه‌وتن.
2 – ئاوسانی هه‌ندێک شوێنی له‌ش له ئه‌نجامی ئێشان و نه‌خۆشی شوێنێکی تر.
ئاڵووهه‌ڵدانه‌وه/aľû heľdanewe: کتپ:[ ئاڵوو+ هه‌ڵدانه‌وه ] ده‌ست پێ داهێنان و داماڵینی( ئاڵوو) له دیوی ده‌ره‌وه ڕا، بۆ نیشاندانه‌وه‌ی ئاوساوییه‌که‌ی و چاککردنه‌وه‌ی.
| تێبینی |
| له کورده‌وارییدا، که ئاڵووکه‌وت به‌ئه‌م جۆره چاره‌ی ده‌کرێت : |
| 1 – چه‌ند به‌یانییه‌ک له‌خوڕێنی، به‌قامکی( په‌نجه)ی گه‌وره له دییوی ده‌ره‌وه و له ژێر ڕا بۆ سه‌ره‌وه ده‌ستی پێدڕدێنن و جار و باره‌ش په‌نجه یان چه‌ورده‌که‌ن تا چاکترگه‌رمی دابێنێت و باشتر دابماڵدرێت. |
| 2 – چەند به‌یانیان له خوڕێنی په‌نجه‌ی گه‌وره‌ی ده‌ست ده‌نووشتێته‌وه و قه‌فی ناوه‌ڕاستی به به‌رزایی ده‌خه‌نه نێوانی دوو ڕێزی ددانوه و ماوه‌یه‌ك به ئه‌م جۆره ده‌یهێڵننه‌وه. ئه‌مه‌یان ته‌نیا بۆ ئاڵووی قوورگ به‌کارده‌هێندرا. پێی ده‌گووترا ئاڵووهه‌ڵدانه‌وه |
ئاڵوو هەڵدڕین/aľû heľdiřîn: نتـ:[ توێ][ نخ][ ئاڵوو+ هەڵدڕین].[ ئینگـ : Tonsillotomy].
ئاڵووی داپۆشراو/aľû dapoşiraw: نتـ:[ توێ][ ئاڵووی+ داپۆشراو].[ ئینگـ :Buried Tonsil ].
ئاڵووی زمانی/aľû zimanî: نتـ:[ توێ][ ئاڵووی+ زمانی] چەند لوویەكە لەپشت زمانەوە، زمانەیاڵوو .[ ئینگـ :lingual Tonsil ].
ئاڵووی شاراوە/aľûy şarawe: نتـ:[ توێ][ ئاڵووی+ شاراوە] گەرووە ئاڵوو.[ ئینگـ : Submerged Tonsil].
ئاڵووی گەرووی/aľûy gerûy: نتـ:[ توێ][ ئاڵووی+ گەروو+ ی] گەرووە ئاڵوو.[ ئینگـ : Phary Ngeal Tonsil].
ئاڵوویی/aľûy: نچ:[ توێ] .[ ئینگـ : Tonsillar].
خوێنبەری ئاڵوو/xwênber: نتـ:[ توێ][ خوێنبەر+ ی+ ئاڵوو ] [ ئینگـ : Tonsillar Artery ]. >< خوێنهێنەری.
دوومەڵی ئاڵوو/dûmeľî aľû: نتـ:[ توێ][ نخ][ دوومەڵ+ ی+ ئاڵوو ].[ ئینگـ : Tonsillar Abscess].
زیخی ئاڵوو/zîxî aľû: نتـ:[ توێ][ نخ][ زیخ+ ی+ ئاڵوو].[ ئینگـ : Tonsillolith].
سووتانەوەی ئاڵوو/sûtanewey aľû: نتـ:[ نخ][ سووتانەوە+ ی+ ئاڵوو] هەوکردنی ئاڵوو.[ ئینگـ : Amygdalitis ، tonsillitis] .
سووتانەوەی دەوری ئاڵوو/sûtanewey dewirî aľû: نتـ:[ نخ][ سووتانەوە+ ی+ دەوری+ ئاڵوو] هەوکردنی دەوری ئاڵوو.[ ئینگـ : Peritonsillitis] .
نەشتەری ئاڵوو/neşterî aľû: نچ:[ توێ][ نەشتەر+ ی+ ئاڵوو] .[ ئینگـ : Tonsillectome].
نەخۆشی ئاڵوو/nexoşî aľû: نتـ:[ توێ][ نخ][ نەخۆش+ ی+ ئاڵوو] .[ ئینگـ : Tonsillopathy , Tonsillotome].
هه‌وکردنی ئاڵوو/hewkirdnî aľû: نتـ:[ هه‌وکردن+ ی+ ئاڵوو] هه‌وکردنی مه‌زاره : ئه‌م هه‌وکردنه‌ش دوو جۆری هه‌یه.[ ئینگـ : Amygdalitis ، tonsillitis] .
هه‌وکردنی ئاڵووی توند و تیژ/hewkirdnî aľûy tund û tîj: نتـ:[ هه‌وکردنی ئاڵوو+ توند و تۆڵ] به‌هۆی جۆره به‌کتریایه‌که‌وه تووشی ئاڵووه‌کان ده‌بێت که‌پێی ده‌ڵێن : هیمولتک ستربتۆکۆکس : نه‌خۆش گه‌رووی ده‌ئاوسێت و هه‌ست به‌ئازارێکی زۆرده‌کات و تایی لێدێت. نه‌خۆش خواردن به‌باشی بۆی قووت نادرێت، له‌وانەیە ڕشانەوه‌شی له‌گه‌ڵ دابێت.[ ئینگـ : acute tonsillitis].
هەوکردنی دەوری ئاڵوو/hewkirdin dewirî aľû: نتـ:[ نخ][ هەوکردنی+ دەوری+ ئاڵوو] سووتانەوەی هەوکردنی دەوری ئاڵوو.[ ئینگـ : Peritonsillitis]
هه‌وکردنی ئاڵووی درێژخایه‌نه/hewkirdnî aľûy dirêjxayene: نتـ:[ هه‌وکردنی ئاڵوو+ درێژخایەن+ ئە] ئه‌م جۆره‌شیان له‌ئه‌نجامی دووباره بوونه‌وه‌ی هه‌وکردنی توندوتیژی مه‌زاره ڕووده‌دات، له‌ئه‌م باره‌شدا، نه‌خۆش ئازارێکی زۆری له‌ده‌وری مه‌زاره‌دا ده‌بێت لەگه‌ڵ وشکه‌کۆکه و جارجاریش هه‌ناسه‌ته‌نگی و بەزه‌حمه‌ت قووتدانی خواردن. ئه‌م هه‌وکردنانه‌ش بەهۆی هه‌ندێک میکرۆب په‌ڵاماری( ئاڵوو)ده‌ده‌ن و په‌کی ده‌خه‌ن، ئیشی خۆیان بەچاکی بکه‌ن و کێم و چڵکیان تێداکۆده‌بێته‌وه، ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌کرێت ئه‌و چڵکوکێمه ده‌چێته ناوخوێنه‌وه و گورچیله‌کان ده‌ئاوسێنن، نه‌خۆش بێهێز و لاواز ده‌کات. که کار گه‌یشته ئه‌م ئاسته ده‌بێت( نەشتەرگەری) بۆ بکرێت و ده‌ربهێندرێت.[ ئینگـ : chronic tonsillitis].
.
.
__________________
ئاڵوو ² /aľû: پبـ: بەدوای( ناو)ێکه‌وه ده‌ڵکێت و ده‌یکات به( ئاوه‌ڵناو).
:: خه‌و+ ئاڵوو: خه‌واڵوو.
: هێشتا خه‌واڵوو بوو چاوی هه‌ڵ گڵۆفی.
| تێبینی |
| 1 – ئه‌م پاشبه‌نده ته‌نیا( ناوی گوزاره)ی ده‌چێته سه‌رو بۆ ناوی خوود( )( – ئاوی) مان هه‌یه. |
| 2 – ئه‌وه‌نده‌ی پێم شک بێت هه‌ر له وشه‌ی( خه‌واڵوو) دا ماوه‌ته‌وه، ئه‌گه‌ر لەگه‌ڵ ناوی تریش به‌کاربهێندرێت له بیرچووه‌ته‌وه{ زه‌بیحی}.
: ئاڵووده. |
.
.
.
.