داخ ¹ /dax: ئان: ئاخ، ئانوو، پەرۆش، پەژارە، خەفەت، خەم، دڵمان_ دڵمایی، ڕۆ( ئایڕۆ، ئەیڕۆ)، سوو _ سووێ، قەهر، کەسەر، مەینەت : وشەیەکە بەهۆیەوە خەفەتی دەروون دەردەبڕدرێت.

داخەکەم/daxekem: شڕ:[ داخ+ ئەکەم] بەپەرۆشەوە، حەیف، دەستی شکاوم، وای لەمن، والمن ئەزۆ، داخم ناچێت! ، داخی گرانم، داخی داخانم، داخی دڵم، بەداخەوە، داخی بەجەرگم : وشەیەکە بۆ دەربڕینی خەفەت بەکادەهێندرێت.

داخ بییەی/dax bîyey: کتن:[ هـ][ داخ+ بییەیی] خەفەتداربوون.

داخ پەنەدای/daxpeneday: کتپ:[ هـ][ داخ+ پنەدای] داخ پنەدای.

داخ پنەدای/dax pineday: کتپ:[ هـ ][ داخ+ پنەدای] داخ پێدان، خەفەت پێدان.

داخ پەنەمتەی/dax penemitey: کتپ:[ هـ][داخ+ پەنەمتەی] داخ پێڕشتن.

داخ پنەمتەی/dax pinemitey: کتپ:[ هـ][ داخ+ پنەمتەی] داخ پێڕشتن.{ وشەنامە، ل، 431}.  

داخ پێڕشتن/dax pěriştin : کتپ:[ داخ + پێ+ ڕشتن] ڕقپێرشتن، لێدانی کەسێک کەزۆرت ڕق لێی هەستابێت.

:: خۆ دیقی پێکردبووم، وەڵڵا داخی دڵی خۆم پێرشت.{ ڕێژگە، ل، 119}.

داخ خواردن/dax xwardin: کتن:[ داخ+ خواردن] پەتۆش بوون.

داخدار/daxdar: ئانتـ:[ داخ+ دار] پەرۆشدار، بەخەفەت، خەفەتبار، نەهارەزگ، داخ لەزگ.

داخداری /daxdarî: نچ:[ داخدار+ ئی] داخلەزگی، خەمباری.

داخ دییەی/dax dîyey: کتن:[ هـ][ داخ+ دییەی] چەرمەسەری بەسەرداهاتن.

داخ کەرڎەی/dax kerđey: کتپ:[ هـ][ داخ+ کەرڎەی] داخ کردن.

داخ کریا/daxkirya: ئانفا:[ هـ][ داخ+ کریا (کەرڎەی)] داخکراو، داخ کریێ.

داخ کریای/daxkiryay: نتـ:[ هـ][ داخ+ کریای] داخکران.

داخ کێشان/daxkêşan: کتن:[ داخ+ کێشان] ئاخ کێشانم، پەرۆش بوون.

داخ لەدەست ڕۆژگار/dax ledesit řojgar: شڕ: کەسەر، نەهار، جخار _ جەخار.

داخ لەدڵ/dax le diľ: شڕ:[ داخ + لە + دڵ]

1 – ڕق لەزگ، دڵ بەداخ

:: زۆری لێ داخ لە دڵە، بیگرێت هەر دەیکوژێت

2 – خەمبار، داغدار، دڵبەسۆ، دڵبریندار: کەسێکە دڵی پڕبێت لە دەرد وچەخار، جا بەهەر هۆیەکەوە بێت.

داخم ناچێ/daxim naçê: شڕ:[ داخ+ م+ ناچێ] داخەکەم.  

داخ نانەسەر دڵ/dax naneser diľ: کتپ، شڕ:[ مجـ] تووشی خەفەت کردن، باتێ کردن.  

داخ و دوخان/dax û duxan: نتـ:[ ئەردە][ داخ+ و+ (ع : دوخان: دووکەڵ)] خەم و خەفەت.  

داخی بەجەرگم /daxî be cergim: شڕ: داخی دڵم، داخی داخانم، داخی گران، پەککو، حەیف.  

داخی داخانم/daxî daxanim: شڕ: داخی بەجەرگم.  

داخی دڵ/daxî diľ: شڕ: پاسار، كەسەر.  

داخی دڵ پێڕژتن/daxî diľ pěřijtin: کتپ: پاساردان.  

داخی گرانم/daxî giranim: شڕ: داخی بەجەرگم.

بەداخ/bedax: ئانتـ:[ بە+ داخ] دڵ بەخەم، خەمگین، بەکەسەر.   

بەداخەوە/bedaxewe: :[ بە+ داخ+ ئەوە] جیگای داخ، پەکوو، مخابن.

بەداخەوەبوون/bedaxewebûn: کتن:[ بەداخەوە+ بوون] خەمباربوون، مخڕبوون.

.

.

____________

داخ ² /dax: ن:[ هـ] شلەیەکی گەرم، گەرم.[ ئینگـ : Hot]

داخ بییەی/dax bîyey: کتپ:[ داخ+ بییەیی] داخ بوون، گەرم بوون.  

داخکردن/dax kirdin: کتپ:[ داخ+ کردن]

1 – داغ کردن، دێخ کردن: گەرمکردن و قرچاندنی ڕۆن لەسەر ئاوور.  

2 – [مجـ] لەخشتەبردن، گۆڵ لێکردن.

.

.

____________

داخ ³ /dax: ن:[ خۆ] دێر، خەت، دێخ، بۆچووم: ئاسنێکی سەرپانە، هەندێ جاردروشمێکی پێوەیە بۆداخکردنی ئاژەڵ وماڵات

:: داخی ئاژەڵ وماڵات : ئاسنێکی سوورکراوەوەیە بە شوێنی بەئێش و ژانداری لەشی گیانلەبەریانەوە دەنێن یان بۆ نیشانەکردن وا بۆ سزادان.  

داخکەردەی/daxkerdey: چ:[ هـ] داغکردن.  

داخکردن/daxkirdin: کتپ:[ داخ+ کردن ] داغکردن، نیشانەکردن: سووتانی شووێنێکی گیاندار بەشیشەیێکی سوورەوەکراویان گەرم، گوێچکەی بۆ ناسینەوەیە و لاقەبرغەی چارەوێ بۆ نەهێشتنی ژان و برک و ئیتر.   

داخ ناوتووێڵ/daxnawtûêľ: شڕ:[ ئەردە][ داخ + ناو+ تووێڵ] چینی نێوچاوان.

.

.

____________

داخ 4 /dax: ن:[ تور: dağ] کێو، بەڵان ئەم وشەیە بەتەنێ لە زمانی کوردی بەکارنایەت، بەڵکو دەگەڵ وشەی (شاخ) دێت.

:: شاخ و داخ.  

:: قەرەداخ _ قەوەداغ.  

داخگا/daxga: نتـ:[ داخ+ گا] شوێنی دیخ و دێخات.

.

.

.

.