بیابان/biyaban: ن:[ پەهلەوی : viyāpān] 1 – ئیشکارۆ، بەیابان( کباک)، بێرون، بیاوان، چۆڵگە، سه‌‌حرا _ سارا : دەشتی چۆڵی کاکی بەکاکی.[ ئینگـ : Desert]. 2 – [ مجـ] مرۆڤێک کە دڵی چووبێت و بێهۆش کەوتبێت. بیابان بوون/biyabanbûn: کتن:[ مجـ][ بیابان+ بوون] دڵ لەهۆش خۆچوون و بێ هۆش کەوتن. :: دڵم بیابان بووە، دەبووڕێتەوە. { دڵم […]
ئەنجامی گەڕان بەدوای: بیابان
ئەم بابەتانە دۆزرایەوە
داوێنی بیابان dawênî biyaban
داوێنی بیابان/dawênî biyaban: نتـ:[ جێۆ][ داوێن+ ی+ بیابان] پەڕرە. . . . . پەڕڕە/peřiře: ن:[ جێۆ] داوێنی بیابان. . . . .
دڵ بیابان diľ biyaban
دڵ بیابان/diľ biyaban: نتـ: پەڕێشان، بێ تاقەت. دڵ بیابانی/diľ biyaban: نچ: پەڕێشانی، بێ تاقەتی. . . . . .
بەجەخت becexit
بەجەخت/becexit: ئانتـ:[ هـ] بەخێرایی، بەپەلە. { یەک ئاهوش کوشتەن، وستەن نەشان دا مەویەرۆ، بەجەخت، نەو بیابان دا }{ سەیدی}. . . . .
پاساری pasarî
پاساری/pasarî: ن:[ باڵ] باوانە، باووکە، پاسارو، پەتیاک _ بەيتاک، بەيتک، بەيتەک، بێتک _ پتیک، تیڤۆک، جەوک(كباک)، جکە، جووجک، جوونجک، چڤیک : çivîk( كباک)، چڤینک، چڤيک، چۆرتان، چوول، چۆلەکە( نێر و مێ)_ چوێلەكە، چوویک، چێژیله، چێشكە، چيجک _ چیچک( باد)، چێژيلە، دێمەرە، سا ندیلکە، سەرچە، سوواندۆكە _ سواندووکە، سواندوولکە _ سوانديلکە، سووانكێ، سوواندیلە، سيڤيانک _ سڤیانگ، […]
پەڕبەڵەکە peřbeľeke
پەڕبەڵەکە/peřbeľeke: نتـ:[ باڵ][ پەڕ+ بەڵەک+ ئە] باڵبەڵەکە، سەقری مێشخۆر، قجی بەڵەک، قجی چرواەش، چۆلەکەگرە : باڵندەیەکە جروجانەوەر خۆرە. دندووکی بچووک و بەهێزە، قاچی بەقوەت و چنگی بەهێزە، لە شوێنی بەرز هەڵدەنشێت، بەرەو نێچیر لور دەبێتەوە. تیژفڕە و بەتەنیا دەژێت. لەسەر دار هێلانە دەکات [ لا : Laniidae ] پەڕبەڵەکە ی بۆری بچووک/peřbeľekey borî biçûk : […]
تاڵی شاری taľî şarî
تاڵی شاری/taľî şarî: نتـ:[ ڕوو] ڕووەکێکی سەلكدارە، نزیکەی 500 جۆری هەیە، لە باشووری ئەفەریقا لە بیابان و کێوەکانی دەڕوێت، بەناوبانگترین جۆری Aloe Vera . [ ئینگـ : Aloe]{ ئەندیک، ل، 14}. . . . .
ترانس tirans
ترانس/tirans: ن:[ بیا][ لاتینی : trans][ پێشگرێکە لە زمانی هیندۆئەورۆپییەکان لە( لاتین)ـەوە هاتووە، کە گۆڕانکاری ( trans )( tras)( tra) بەم سێ شێوە بەسەردا هاتووە. کە بەواتای ئەودیوی لا، دیوەکەی تری یا بپەڕێتەوە یان لە _ لەناو. ]. ئەم زاراوەیە دەستەواژەی زۆر زانستی لێدروستکراوە و دروست دەکرێت. . ترانس ئاتلانتیک/tiransatlantic: نتـ:[ بیا][ ترانس+ ئاتلانتیک] کیشووەی ئەتلەس پەڕینەوە، یان پاش یان […]
درنج dirinc
درنج/dirinc: ن:[ ئاین] درووج : dirȗc _ درج : diric _ درنج : dirinc : دێوی درۆ و دزییە. دێو و درنج/dȇw ȗ dirinc: نتـ:[ دێو و درنج] { لەم دەشتی پڕ لە دێــو و درنــج و جنۆكــەیــە وەك خدری زیندە وایە مەلای دین پەنای كـورد }{ بێخود} لە فەرهەنگی رامان دا سەبارەت بە ریشەی […]
دۆمبه‌ڵان domberan
دۆمبه‌ڵان/domberan: ن:[ کەڕووەکان] دۆمبه‌ران( هلـ) : زینده‌وه‌رێکه ده‌چته خانه‌ی فەرمانڕەوایی که‌ڕووه‌کانەوە و بە شێوەی خۆرسک ده‌روێت، به‌تایبه‌تی له زورگ و ته‌لانی ناوچه گه‌رمیانیه‌کان هه‌روه‌ها له بیابان ئه‌ویش له‌دوای باران بارین به‌بڕی 15 سم زیاتر، له قه‌باره و ڕه‌نگ جیاوازن، هه‌یانه به‌قه‌د ده‌نکه ترێیه‌ک ده‌بێت و هه‌شیانه به‌قه‌د پرته‌قاڵێک ده‌بێت. ڕه‌نگی له نێوان سپی تا ره‌شه. […]