| ئارامی | لاتینی | ئاڤێستایی |
| چ | ç | c |
| گوۆکردن | چێ |
| پێنجەمین تیپی دەنگدارە لەزمانی کوردییدا بەپێی خشتەکی ئەلفبای ئارامی بنووسرێت و چوارەمین تیپە بەبەپێی خشتەکی ئەلفبای لاتینی، که بەهه‌ر شه‌ش ئەلفبای زمانی کوردی : ماسی سووراتی، ئا‌ڤێستا( دئێنه‌به‌ره)، جیلوه، ئارامی( عه‌ره‌بی)، لاتینی، رووسی( کیریلیک) بنووسرێت و ده‌نگیشی هه‌بێت. |
| هاوێژی ئه‌م تیپه به‌ئه‌م کلۆجه ده‌بێت | کەمێک لێودەکرێتەوە، ددانەکان نیزیک یەکدەبنەوە، زمان بۆ مەڵاشووی خوارەوە دەڕوات، بادەرکردن لە قووڕگەوە بۆ دەرەوەی زار |
| دەنگێکی لەرزۆکی کپە. فۆنێتێکی تەگەرەیی : Obstrnent. ئەم دەنگە لە چاو ( چ) دا نەرمترە، لە کاتی گۆکردندا کۆتایی زمان بەسەرووی قورگەوە دەنووسێت و بە تیژی بۆ پاشەوە دەگەڕێتەوە، لە نێو ئەلف و بێی کوردانی ڕۆژئاوا(سوریا) دا هیچ نیشانەیەکی تایبەتی بۆ ئەم دەنگەدا نەندراوە، بەڵکو هەر( چ)ی بۆ بەکاردێت. تاوەکو لەکاتی قسەکردنی سوریە دا هەست بەسەربەخۆیی ئەم فونێمە دەکەیت. | |
1 – گۆرانکاری لە نێوان پاشگری( چ) لە هەورامییەوە بۆ کرمانجی ناوەند دەبێت بە( ش)
:: منیچ _ منیش.
2 – گۆرانکاری لە نێوان( چ) بۆ (ژ) یان (چ) بۆ (ج) یان بە پێچەوانەیان.
3 – ئەم تیپە لە ئەلفبای ئارامی(عەرەبی)دا نیە، هەر بۆشە لە بە گوێرەی ژمێرەی ئەبجەدی وەک تیپی (ج) دەکاتە ژمارە ( 3 ).
،
.
______________________
چ/ ç / c: ئمـ:[ ڕێز]
1 – [ ڕۆژ]
: ئامرازی پرسیارە ؟
: چی؟.
: چە؟
:: چت دەوێ ؟.
:؛ چیی ؟.
؛: چدەکەی ؟ .
2 – [مکـ] ئامرازی ڕێنەدانە : نا، نە.
:: چ نانی ناخۆی ؟.
3 – یەکسان، بێجیاوازی.
:: مرۆڤ دەبێت نیشتیمان پەرست بێت، سا چ نێر بێت یان چ مێ بێت !.
4 – چەند: (چ + هەند)، زۆر
:: ئەو گوڵزارە چ خۆشە ! ؟.
5 – کەچی، هیچ.
:: چوومە قوتابخانە چ لەوێ بووی ؟
: كەچی لەوێ نەبووی.
6 – بۆ مرۆڤ نەبێت بۆ هەموو چشتێک بەکاردەهێندرێت !.
.
.
_________________________
چئـ/ ç: ن: چ : نا، نە، هئـ، هە.
.
.
.
.