دۆمەڵان/domeľan: ن:[ ڕوو] دوومەڵان : دومەڵان یەكێكە لە بەرهەمە گۆشتنە سروشتییەكان، لە خێزانی كەڕووەكانە، جۆڕێکە کوارگ (قارچك)ـە کە لە ژێر زەوی پەیدا دەبێت، بەهۆی ئەوەی نە تۆوی هەیە نە ڕەگ ناتوانرێت بچێنرێت. پێكهاتەی سەرەكی ئەم خۆراكە لە ئاو پێكهاتووە و بڕێكی زۆریش لە پرۆتین و ماددە نیشاستەییەكان لە پێكهاتەكەیدا هەیە، هەروەها چەوریشی بە بڕێكی كەم […]
ئەنجامی گەڕان بەدوای: بیابان
ئەم بابەتانە دۆزرایەوە
سادار sadar
سادار/sadar: ئانتـ:[ سا+ دار] وێڵ. دین، شێت. { هەر شێت و سادار، بیابان گێڵ بێم چمان من جا، دارمەجنونی وێل بێم }{ سەیدی هەورامی } . . ____________________ سادار/sadar: ئانتـ:[ سا+ دار] وارێ کەسانێ سێبەری هەبێت. . . . .
سەحرا seĥira
سەحرا/seĥira: ن:[ بیا][ جێۆ] بیابان، سارا. سەحرا نەوەرد/seĥira newerd: نتـ:[ سەحرا+ نەوەرد] بیابان تەی کەر، بیابان بڕ، بیابان گەڕ، بیابان گەرد.{ شاعیران، ل، 521}. { پێم بڵێ خالید ئەگەر تۆ شێت نەبی و سەحرانەوەر تۆ لە کوێ و غەزنین و کابول خاکی هیند و قەندەهار. }{ سالم، ل، 62} سەحرای سینە/seĥiray sîne: نتـ:[ مجـ][ سەحرا+ ی+ سینە( […]
سەرخەس serxes
سەرخەس/serxes: ن:[ ڕوو] باڕێزە، بەڕەزا، پەلی سیاوەشان، خاڵەرەش، ڕیشی پیرەمەڕانە، قەیتەران، کەرەووزە کێویلە، گوڵداروو، قژی کچ، قژی کەنیشک، قژی جنۆکە : یەکێکە لەڕووەکە سەرەتاییەکان کە زیاتر لە 350 ملیۆن ساڵ لەمەوپێش لەسەر گۆی زەوی بوونی هەبووە، ڕووەکێکە لقەکەی ڕەشە و گەڵاکەی لە گەڵای کەرەوز دەچێت، گوڵ ناگرێت و تۆویشیان نیە بەڵکو لە جیاتی تۆو سپۆری : spors […]
كەبەر keber
كەبەر/keber: ن:[ ڕوو] شەپەلۆ _ شەفەلە _ شەفەلەح، کەلکام، کونجی مارانە، یاردوون : پنچكەكی گهورهی دڕکاوییه و دڕكەكەیش زۆر تیژە. بە هاوینان شین دەبێت گوڵەکەی وەکو گوڵی گوڵاوییە، گوڵی زەرد یان سپی دەگرێت. بەرێك دەگرێت بەقەد سێوێك مەزن دەبێت و دەقەڵشێت و دەبێتە چوارکووز و ناوی سوورە وەکی شفتی دەنکی تێدایە و شیرینە، ئەم بەرە پێی دەگووترێت( شەفەلە). شەلەفە تەنها […]
نەوەرد newerd
نەوەرد/newerd: ن:[ ڕەگی چاوگی نەوردیدەن( فار : نوردیدن) ـە. ] 1 – تەی کردن، بڕینی ماوەی نێوان دوو شووێن.{ شاعیران، ل، 521}. 2 – پێچان، جاوپێچک. سەحرا نەوەرد/seĥira: نتـ:[ جێۆ][ سەحرا+ نەوەرد] بیابان تەی کەر، بیابان بڕ، بیابان گەڕ، بیابان گەرد.{ شاعیران، ل، 521}. { پێم بڵێ خالید ئەگەر تۆ شێت نەبی و سەحرانەوەر تۆ لە کوێ […]