مر/mir: ڕەگ:[ ڕەگی چاوگی مردن]{ مەردۆخ، ب2 ، ل، 558}.
مرا/mira: ف: کوژرا : گیانی لێ سێندرا.{ هەنبانەبۆرینە، ل، 802}.
مرار/mirar: ف:[ کباک] مردار : ئاژەڵی بێ سەربڕین مردوو.
مران/miran: کتن:[ کارابزر]
1 . بەکوشتن چوون.
2 . خەبەردان لە بە کوشتن چوونی بە کۆمەڵ.{ هەنبانەبۆرینە، ل، 803}.
:: لەشەردا مران.
مراندن/mirandin: کتپ:[ کارابزر] پێڕاهێنان، سلارکردن، کوشتن، کوژتن.{ گیو، ل، 857}.
مرانن/mirandin: کتپ:[ کباش][ کارابزر] کوشتن، مراندن : لە ژیان بێبەش کردن.
مراو/miraw: ف: مراڤ.
مرد/mirid: ف: گیانی دەرچوو.
مردن/mirdin: کتن: گیاندان، تێداچوون، لەنێوچوون، نەبوون، دەبەرمردن، بەقوربان بوون، پێڕاهاتن، پێڕاهێنان، سلاربوونەوە، بەلاداهاتن، بەلاچێ بوون، تووناوتوون چوون، توون بەتوون چوون، ڕییپ بردنەوە.{ گیو، ل، 857}
گیان لە لەشدا نەماو.
گیانیان دەرچوو.
| گەردان یان ڤاڤێرکردنی چاوگی مردن لە کاری دیار دا | ||||||
| کەسی سێیەم | کەسی سێیەم | کەسی سێیەم | ||||
| تاک | کۆ | تاک | کۆ | تاک | کۆ | |
| ڕابردووی دوور | مردبووم | مردبووین | مردبوویت | مردبووتان | مردبوو | مردبوون |
| ڕابردووی تەواو | مردووم | مردووین | مردووی | مردووین | مردووی | مردوون |
| ڕابردووی نزیک | مردم | مردمان | مردی ، مردیت | هاتتان | مردووە | هاتن |
| بەردەوام | دەمردم | دەمردین | دەمردیت | دەهاتن | دەمرد | دەمردن |
| ڕابردووی بەردەوام | دەمرم | دەمردین | مردیت | مردتان | دەمرێ | دەمرن |
| مەرج | بمردبمایە | بمردمانایە | بمردیتایە | بمردتانایە | بمردبایە | بمردبانایە |
| داخواز / پرسیار | بمرم | بمرین | بمریت | بمرن | بمری | بمرن |
| مرد، مردگ ، مردوو | ||||||
مردبووم/mirdibûm: ف:[ مرد+ بووم]
:: لەخەوا بووم، خەووم بینی مردبووم.{ }
مردبووین/mirdibûyin: ف:[ مرد+ بووین]
:: ئێمە کە بەهۆی گوناهەکان مردبووین.{ ئەفەسۆس}
مردبوویت/mirdibyit: ف:[ مرد+ بوویت]
:: تۆ لە ئاگرەکەدا مردبوویت.{ حەوت کوڕەکە}
مردبوو/mirdibû: ف:[ مرد+ بوو]
:: مەلا سمایلی سولەیمانی دایکی مردبوو. ژنە مردووشۆرەکە هەموو جارێ پێی ئەوت: دایکی مەرحوومت بەهەشتی بوو.{ ڕشتەی مرواری، عەلادین سوجادی، ڤەژین}
مردبوون/mirdibûn: ف:[ مرد+ بوو]
:: هەموو چوێلەکەکان مردبوون.{ شانۆنامە}
مردگ/mirdig: ف:[ کباش] مردوو.
مردم/mirdar: ف: گیانم دەرچوو.
مردوو/mirdar: ف:
1 . مردگ( کباش).
2 . هەر شتێ لە تین و تاو کەوتبێت.
:: قسڵی مردوو
:: گێچی مردوو
:: ئاگری مردوو.{ هەنبانەبۆرینە، ل، 803}.
| پاشگری کرداری کاری بزر لە دیالێکتی خوارووی کوردیدا نە( ران)ـە و نە( رێ) و مە (درا) …یە،
بەڵکو تەنها ( – ر)ە. هەرچی هەڵکەوتنی ( ان)و ( ێ) و( ا) یشە، ئەمەیە. |
|
| ان ، an | نیشانەی چاوگە لە حاڵەتی کاری بزریدا |
| ێ , ê | نیشانەی کاتی ڕانەبردووی کردارە لە حاڵەتی کاری بزریدا |
| ا , a | نیشانەی کاتی ڕابردووی کردارە لە حاڵەتی کاری بزریدا |
| کرداری کاری بزر لە گەردان کردندا وەک کرداری تێبەپەڕی کارا دیار جێناوی لکاو وەردەگرێت | |
| { د، ئەورەحمانی حاجی مارف – ڕێزمانی کوردی بەرگی یەکەم ( وشەسازی) بەشی پێنجەم( کردار)، ل، 334} | |
مردار/mirdar: ئانتـ: لاک : مرار، لاشەی فڕێ دراو.
مرڎار/mirđar: ئانتـ:[ هـ] مردار.{ وشينامە، ل، 881}.
| گەردان یان ڤاڤێرکردنی چاوگی مران لە کاری بزر دا | ||||||
| کەسی سێیەم | کەسی سێیەم | کەسی سێیەم | ||||
| تاک | کۆ | تاک | کۆ | تاک | کۆ | |
| ڕابردووی دوور | مرداربووم | مرداربووین | مرداربوویت | مرداربووتان | مرداربوو | مرداربوون |
| ڕابردووی تەواو | ||||||
| ڕابردووی نزیک | مردرام | مردراین | مردرایت | مردران | مردرا | مردران |
| ڕابردووی بەردەوام | دەمردرام | دەمردرارین | دەمرداریت | دەمردارن | دەمردارا | دەمردرا |
| ڕانەبردوو | دەمردارێم | دەمرداریێن | دەمردرێیت | دەمردرێن | دەمردرێ | دەمردرێن |
مردرابووم/mirdarbûm: ف:[ مردار+ بووم]
:: گۆشتى ئاژەڵى مرداربووم دەردخوارد نەدرایە.{ سیراون کەریم}.
مردرابوو/mirdarbû: ف:[ مردار+ بوو]
:: گەنجێک ئاژەڵ و باڵندەی مرداربوو مۆمیا دەكات.{ شێرزاد عەبدوڵڵا بە ڤیدیۆ بیبینە }
مردارم/mirdarim: کتن:
:: خۆم چۆلەکەیەکی مردارم بەهاوڕێک فرۆشت ووتم خەوتووە عسر لە خەوهەلدەست{ تەریقەتی پەروانە}
مرداربوون/mirdarbûn: کتن: بێ سەر بڕین گیان دەرچوونی حەیوان.{ هەنبانەبۆرینە، ل،}
مرداربوون/mirdarbûn: ف:[ باری کەسی سێهەمی کۆ یە، لە دۆخی ڕابردووی دوور دا لە چاوغی ( مران)دا]
مرداربوونەوە/mirdarbûn: کتن: مرڎارئەوەبییەی( هـ)_ مرڎارۆ بییەی،
1 . مرداربوون.
2 . برێتی لە خراپ خەولێکەوتن.
مردارخۆر/mirdarxor: نفا:
1 . لاشەخۆر،
2 . بریتێەلە گەندەخۆر.
مردارخوەر/mirdarxwer: نفا:
1 . [ باڵ][ کباش] داڵ _ داڵاش، داڵەکەرخۆرە : لاشەخۆر.{ مەردۆخ، ب2 ، ل، 558}.
2 . گەنەخۆر _ گەنخۆر : گەنوگووخۆر.
مردارسەنگ/mirdarseng: کتن:
1 . ماددەیەکی سوور و زەردە لە قوڕقۆشم و قەڵایی دەردەهێندرێت، بۆ دەرمان دەشێت.{ مەردۆخ، ب2 ، ل، 560}.
2 . بەردێکی ناسک و تورتە بۆ دەرمانی خوڕوو بەکاردێت.{ هەنبانەبۆرینە، ل، 803}.
مردارکردن/mirdarkirdin: کتن: بەهەڵە سەربڕین، مراندنی گیانەوەر بێ سەربڕین.{ هەنبانەبۆرینە، ل، 804}.
مردارکردنەوە/mirdarkirdinewe: کتن: دووبارە مردارکردن، مرڎار کەرڎیۆ( هـ)
مردارەوبووگ/mirdarewbûg: ئانفا:[ کباش] مرداروبووگ.
مردارەوەبوون/mirdarewebûn: کتن:[ کباش] مرداربوونەوە، تۆپین : مردنی گیاندارێک کە گۆشتی دەخورێت. یان بۆ گیانداری گۆشت نەخوراو بەکاردەهێندرێت.
مرداری/mirdarî: نچ:[ مردار+ ی]
1 . لاشەی مردوو.
2 . گڵاوی.
3 . برێتی لە پیسایی بنییادەم( مرۆڤ).
مرداسەنگ/mirdaseng: نتـ: مردارسەنگ.
مردە/mirde: نتـ:[ مرد+ ئە] شتی ماڵ جگە لە ئاژەڵ و زیندەوەر.
مردەئارەق/mirde areq: نتـ: خوەردانی دەمی مردن.{ هەنبانەبۆرینە، ل، 804}.
مردەخۆر/mirdexor: نتـ:[ هـ] سووتخۆر.{ گیو، ل، 857}.
مردەرێ/mirdexor: نتـ: شتی لە پاش مردوو بەجێماو.{ ڕێژگە، ل، 248}.
مردەشۆر/mirdeşor: نتـ:[ مردە+ شۆر] مردووشۆر.
مردەلۆخە/mirdeloxw: نتـ: مردوولە.
مردەڵە/mirdeľe: ئانتـ: کزوکەنەفت، مردوولە.
مردەموو/mirdemû: نتـ: پرسە، تازیە، ماتەم.
مردەموودار/mirdemûdar: نتـ: پرسەدار، تازئەدار
مردە و زیندوو/mirde û zîndû: نتـ: حەشارگەی بە پووش و پەڵاش داپۆشراو.
مردوخ/mirin: ئان: مردەگ : پیاو وە مردووی دەچووێنرێ.{ گیو، ل، 857}.
مردگ/mirdig: ئانفا: گیان تیانەماو.
مردوومراو/mirdûmiraw: نتـ: کەسێکە کە مردووی مرد بێت.{ خاڵ، ل، 447}.
مردوولە/mirdûle: نتـ: مردەڵە.
مردن و سوتان/mirdin û sutan: کتن: برێتی لە کۆشش کردن و تەقەلای زۆر دان
:: مردم و سوتام دەگەڵم نەهات.
مردی/mirdî: نچ:
1 . مردگ، مردوو.
2 . وشەی پرسیار، ئاخۆ گیانت دەرچوو ؟
:: تۆ گیانت لە لەشدا نەما.
:: چەند نەخۆش بووی !
:: مردی و زیندوو نوویەوە .{ هەنبانەبۆرینە، ل، 804}.
مرن/mirin: کتن:[ کباک] مردن.{ گیو، ل، 858}.
مری/mirî: نچ: مردوو. { گیو، ل، 858}.
تایبەتی بە مردن/taybetî be mirdin: ئان:[ ئینگـ: deathly]{ ئازادی، ل، 258}
تەڵەی مردن/teľey mirdin: نتـ:[ ئینگـ: death trap]
جێی مردن/cêy mirdin: نتـ:[ ئینگـ: deathbed]
نەمر/nemir: ئان:[ ئینگـ: deathless]
وەک مردن/wek mirdin: ئان: مردن ئاسا.[ ئینگـ: deathlike]{ ئازادی، ل، 258}
هەتا مردن/heta mirdin: کتن:[ ئینگـ: to the death]{ ئازادی، ل، 258}
.
.
.
.