هەوێن/hewên: ن: ئاڤین _ هاڤێن، ئامیان( هـ)، شیردان، مایە، هامێن _ هامێژن، هێوین _ هیوێن.[ ئینگـ: yeast ,ferment].

1 – هێوێن، هەوێن، خومرە بەگشتی دەبێتە هێوێنی پیتێندراوی نێر و مێ.{ نەبەز شۆڕش}

2 – دوای کوڵاندنی شیر، بڕێک لە شیری ئامادەکراو کە پێی دەگووترێت( هەوێن)، دەکڕێتە ناو شیرە کوڵاوەکەوە، شیرەکە سارددەکرێتەوە و شیرەکە دەبێت بە ماست.

3 – لەزمانە ئەوروپییەکان وەک پێشگر یان پشگر بەواتای( ترشان_ ترشێن، ئەنزیم) دەلكێت بەزۆربەی پەیڤەوە بۆ زۆر دەستەواژە و زاراوەی زانستی بەکاردەهێندرێت.[ ئینگـ: zym , zyme , zymo]{ شەوکار، ل، 706}.

4 – هەویرترش. 

هەوێنپێو/hewênpêw: نفا:[ هەوێن+ پێو( پێوان)] ئامێرێکە ڕاددەی ترشان دەردەخات.[ ئینگـ: zymometer].

هەوێنپەكخەرە/hewênpekxere: نتـ:[ ئینگـ: yeast avoid]

هەوێنپێكهێن/hewênêkhên: نتـ: ترشێن، ترشێن پێكهێن. [ ئینگـ: zymoplastic]

هەوێندروستکەرە/hewêndirustkere: نتـ:[هەوێن دروست+ کەر( کردن)+ ئە] زیمۆجین: ترشێنزا، ترشێن دروستکەرە : ئەو میکرۆبانەی هەوێن دروست دەکەن.[ ئینگـ:  zymogen, zymocute].

هەوێنزان/hewênzan: نتـ:[ هەوێن+ زان( زانین)] زیمۆلۆجیار، ترشێنزان، زانای ترشێنزانی.[ ئینگـ: zymologist]

هەوێنزانی/hewênzanî: نتـ:[ هەوێن+ زان( زانین)+ ی]

1 – زانستێکە لە ترشان کاری ترشێن دەدوێت.[ ئینگـ: zymology]

2 – ئەوەی پەیوەندی هەبێت بە هەوێنزانی یەوە.[ ئینگـ: zymologic]

هەوێنهەڵهاتن/hewênheľhatin: ن: هەوێن ترشان( وەكو هەویر).[ ئینگـ: zymosis]

هەوێنێز/hewênêz: نتـ: زایمێز، کهوڵیز: ترشێنێكە شەكر دەگۆڕێت بۆ کهول و ذووان ئۆکسیدی کاربۆن.[ ئینگـ: zymase]

هەوێنێتی/hewênêtî: ن:  ئەنزیمێتی : کاری هەرسی و ترشێنی ترشێنەکان.[ ئینگـ: zymolysis]

 هەندێک لە جۆرەکانی هەوێن 

هەوێنی ئەلکهولی/hewênî elkihulî: ن:[ ئینگـ: alcoholic yeast]{ خالد خاڵ، ل، 79}.

هەوێنی پەنیر/hewênî penîr: نتـ:[ هەوێن+ ی+ پەنیر] فرسک، مایان.

هەوێنی پرۆتیندروستکەرە/hewênî pirotîndirustker: ن: هەوێنی پرۆتین دروستکەرە لە سزاو.[ ئینگـ: Saccharomyces fragilis]

هەوێنی خۆراکترشێن/hewênî xoraktirşên: نتـ: هەویر ترش.[ ئینگـ: fermentative yeast]

هەوێنی شیری/hewênî şîr: ن: هەوێنێکە ئەگەر لە شیردا بێت، دەبێتە هۆی ترشاندنی گازی.[ ئینگـ: torula cremoris]

هەوێنی لاکتۆزترشێن/hewênî laktoztirşên: نتـ:[ ئینگـ: lactose fermenting yeast]

ئاووگی هەوێن/auwgî hewên: نتـ: ئاووگی ترشێن [ ئینگـ: yeast extract, yeast juic]

ئاوی هەوێن/awî hewên: نتـ: ئاوی ترشێن : ئاوی بیرە ترشێن [ ئینگـ: yeast water]

پێوەری ترشێنێتی/pêwerî hewên: نتـ: ئامێرێکە بۆ پێوانەی توانای ترشاندنی ترشێن. [ ئینگـ: zymoscope]

خانەی هەوێنی/xaney hewên: نتـ: [ ئینگـ: zymogenic cell]

دەرهێنانی هەوێن/derhênanî hewên: نتـ: دەرهێنانی ترشێن بە کوڵاندن. [ ئینگـ: yeast decoction]

میکرۆبی هەوێن/mîkrobî hewên: نتـ: میکرۆبی ترشان.[ ئینگـ: zymophyte]

.

.

_________________

هەوێن/hewên: ن: لوب، کانگا

{

دایدەچێنم لە نێو گوڵدانی ڕۆحمدا و

دەیکەم بە هەوێنی شێعرێک،

شیرن، شیرینی هەنگوینی،

کە لەو لێوە شەڕابیانەت

هەر بزەیەکتم

پێشکەش کەی،

}{ قادر عەلیخا}

هەوێنکردن/hewênkirdin: کتپ:

هەوێنی خۆشەویستی/hewênî xoşewîstî: نتـ:[ نەهـ، شکا] خۆسەویستی. { گیوی، ل، 926}.

.

.

.

.