بە ¹ /be: ئامرازی پەیوەندی:[ پەهلەوی : پەت][ لە كرمانجی ناوەڕاستدا بەرامبەر بە( ب)ی کرمانجی باكووری دێت] ڤ _ ڤە( کباک)، وە( هـ) : وشەیەکی سەربەخۆیە و ئاماژە بە هۆکار، ئامراز، شوێن، یان کات دەکات.
| لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. | ||
| گۆکردنی بە کوردی | زمانی ئاڤێستایی | واتای بە ئینگلیزی |
| پە | ap | |
| 1 . رێچكەی رووداو بەرەو بكەر دەست نیشان دەكات. |
:: بەز بە كتک ئەسپێردرێت ؟.
:: بە كەریان ووت ماریفەتت بنوێنە، كلكی بەرزكرد و زەری.{ پپ}
:: بە دەنگی مەلا باوەڕ ناكات، بە زەرینی كەر باوەڕ دەكات.{ پپ}.
| 2 . دۆخی تیان و شوێن پیشان دەدات : – بۆ سوێند خواردن: |
:: بە چاوەكانی تۆ.
:: بە یەزدان، بە خودا.
| 3 . بۆ یاریی دەدان |
:: بە خامە دەنووسم
:: بە پارەش بێ، هەر دەتكڕم.
| 4 . بۆ خستنەسەر: |
:: بە ڕۆژ كاردەكەم و بە شەو دەنووم.
| 5 . بۆ بەرزێتی: |
:: كرا بە دارا.
| 6 – بۆ وێچوواندن( تەشبیهە): |
:: كەسم نەدیوە بەڕەنگی تۆ .
| 7 . بۆ چەندێتی و ئەندازە: |
:: گەنم لە هەندێک شوێن بە كێشان و لە هەندێک شوێن بە پێوانە سەودا دەكرێت.
| 8 . بۆ پێكەوە نووسانی دووشت. |
| 9 . بۆكردنی ناو بە ئاوەڵناو و ڕۆڵی( خاوەند، مەند، دار، یار )دەگێڕێت. |
:: هۆش : بەهۆش _ هۆشیار
:: هێز : بەهێز _ هێزدار
:: هونەر: بەهونەر _ هونەرمەند.
| 10 . لە نێو ئەم ووشە دووبارەكراوانەی واتای كات و شوێن دەبەخشن، بەردەوامی ڕووداو دەگەیەنن |
:: ڕوو بە ڕوو
:: موو بە موو
:: دەست بە دەست
:: سەر بە سەر
:: ساڵ بە ساڵ
:: ماڵ بە ماڵ
:: پێ بە پێ.
| 11 . ببە : |
:: من چۆنم، تۆش وا بە.
| 12 . پەیوەندی: |
:: كە من باراشەكەم بێ بارە، بە ڕبێ.
| 13 . لای: |
:: دەفتەر بە تۆیە.
:: بە دەستی خەڵک مار دەگرێت{ پپ}.
:: بە گوڵێک بەهار نایەت.{ پپ}.
:: نووسینی كوردی بە نووسینی لاتینی بۆمان زۆر گرنگ و بەنرخە.{ پپ}.
هەروەها گۆڕانی باریش دەخاتەڕوو.
– بەپێی واتای[ كار] دەگۆڕێت، رێچكەی كار لە هەردوو دیالێكتە كەوا هەمیشە یەک چین نین
.
.
_______
بە/be: پێشبەند:[ پرپیۆزیشن][ ئینگـ: by][ ئینگـ: Preposition]{ دیاکۆ هاشمی}
تەنیا خۆی لە ڕستەدا:
1 – دیارخستنی ( واسیتە)[ هۆ]
:: گۆشتەكەم بە چەقۆ ورد كرد.
:: پارەكەی بە فێل لە دەستم دەرهێنا.
:: یارییم بە گوێز دەكرد.
:: بەمن بوی بە پیاو
.
2 . بەستنەوەی چەمكی ناو ڕستەوە بەو ووشەی دوای خۆیەوە.
:: بە شێركۆیان گووت بڕۆ.
:: بە خودام سپاردن.
:: بە دەست خۆم نیە، خۆشم دەوێت.
:: بە من بێت وەها نەكەم.
.
3- بۆسوێندخواردن:
:: بەخودا وەرزی بەهار خۆشە.
:: بەسەری تۆ نایەم بۆ ئەوێ.
:: بە شێخەكەی كانی كەوە ئەم زەویی یە بۆگەنم باشە.
:: بەسەری تۆ.
.
4 – بۆ حالەت بەكاردێت.
:: چێشتەكە بەگەرمی مەخۆ.
:: هەژارەكە بەدڵ شكاوی ڕۆیشت.
.
لەگەڵ تەواوكەری (( دا، ەوە، ڕا)) : بۆ زەرفیەت بەكاردێت.
:: باخەوانەكە بەبێستانەكە گەڕا.
:: چاوی بەپەڕتووكەدا خشاند.
.
2 – بەهۆی:
:: پارەكەم بە شێركۆدا بۆناردی
:: ئەم گوڵەیە بەبۆنەكەیدا لە مێخەك دەچێت.
.
3- بۆ حاڵەت:
:: بە ڕۆیشتنەكەیدا بەدارا دەكات.
:: بەكۆڵوانەكەیدا دیارە بڵباسە.
.
4- بەگەڵ تەواوكەری ( ەوە) دا بۆ ئەم مەبەستانەبەكاردێت.
بۆ هاوڕێتی :
:: نانەكەم بەدۆوە خوارد.
:: پێنووسەكەم گرت بەدەستەوە.
:: رێویەكە بە تەڵەكەوە ڕای كرد.
.
بۆ گوزەران :
:: چایەكەم بە پێوە خواردەوە.
:: دارەكەم بەڕەگەیەوە هەڵكەند.
بۆ زەرفیەت
:: باڵندەكە بە سەردارەكەوە نیشتەوە.
:: كۆلارەكە بەتەڵەكەوە گیرسایەوە.
.
5- پەیوەندی
{
كە من باراشەكەم بێ بارەبەر بێ
بە من چی دەشت ودەر پڕ نێرەكەربێ
}{ __}.
6 – خاوەن :
:: بەجەرگ،
:: بەهۆش.
.
.
_________
بە ……انە/be…..ane: ئااکی:[ بۆ پێكهێنانی ئاوەڵكاری چۆنێتی: پێكهاتەیەكە لە ئامرازی پەیوەندی( بە: سۆرانی) + ناو+ ئانە]
:: بەژنانە.
:: بەپیاوانە.
:: بەكورانە.
.
.
بە …… ایەتی/be…..ayetî: ئاک::[ بۆ پێك هێنانی ئاوەڵكاری چۆنێتی: پێكهاتەیەكە لە ئامرازی پەیوەندی ( بە: سۆرانی) + ئاوەڵناو+ ئایەتی( بەدۆستایەتی)].
:: بەدۆستایەتی
بە …… ەوە/be…..ewe: ئمـ:
:: هەریەک بەلایەوە دەچوو.
:: بەهاواری كوردە دێمۆكراتەكانەوە بچن.{ چیرۆكی زادیج}
:: بەهاتنتان دڵم كرایەوە.
بۆ هاوڕێتی :
:: بەخۆشییەوە دەچێتە قوتابخانە.
بە …… بوون/be…..bûn: ئمـ:
| ڕوونکردنەوە | نموونە |
| 1 – هۆیەتی و سەبەبی ئەو گووتەیەیە كە ئەم دەچێتە سەری و گووتارێک كە لەدواوەی دێت. | :: بەمن بووی بەپیاو.
:: هەزاران بوون بە قوربانی دەوڵەتی بۆگەن.{ خانزاد}. |
| 2 – ڕوودان: | :: ئەو پاروویەت بەسندان بێت. |
| :: بەفرەكەبوو بە ئاو. | |
| :: ترێ دەبێت بە مێوژ. | |
| :: ئاو دەبێت بە سەهۆڵ. | |
| 3 – گیرۆدەبوون | :: بووم بەتەڵەوە. |
بە …… یەتی/be…..yetî: ئاک:[ بۆ پێک هێنانی ئاوەڵكاری چۆنێتی : پێكهاتەیەكە لەئامرازی پەیوەندی( بە : سۆرانی)+ ئاوەڵناو+ یەتی( بەهاوڕێیەتی)].
:: بەهاوڕێیەتی.
بە …… ی/be…..y: ئاک:[ بۆ پێک هێنانی ئاوەڵكاری چۆنێتی : پێكهاتەیەكە لەئامرازی پەیوەندی( بە : سۆرانی)+ ئاوەڵناو+ ی( بەكوردی)].
:: بەكوردی.
….. بە ……/….be….. : ئاک: ئاوەڵكاری تێكەڵ بەهۆی دووپاتكردنەوەی نێو و ژمارە بەیارمەتی ئامرازی پێوەندی( ب) لەكرمانجی، و (بە) لەسۆرانیدا و( پەی) لەكرمامجی دا دادەڕێژرێت :
….. ب ……( كرمانجی)
….. پەی …. ( كرمانجی)
| …..بە……/….be….. | ئاوەڵكاری تێكەڵ بەهۆی دووپاتكردنەوەی نێو و ژمارە بەیارمەتی ئامرازی پێوەندی( ب) لەكرمانجی، و( بە) لەسۆرانیدا و( پەی) لەكرمامجیدا دادەڕێژرێت. |
| دەستبەدەست | |
| شەوبەشەو | |
| ڕۆژبەڕۆژ | |
| شانبەشان | |
| کەڕەت( بیرکاری) | |
| یەکبەیەک | |
| دووبەدوو | |
| سێبەسێ | |
| چواربەچوار |
.
.
.
.