زاوزێ/zawzê: نتـ:[ زا( زایین)+و+ زێ] زاوزێی سێکسی[ ئینگـ: gam – or gamo-]{ بەركوڵ، ل، 113}.
1 – توخمە زۆربوون لە مرۆڤدا پێویستی بە هەردوو ڕەگەز( تاک)ی نێر و مێ هەیە.
2 – وەچەخستنەوە.
زاوزێ کردن/zawzê kirdin: کتپ:[ زاوزێ+ کردن] برییتیه له‌و پڕۆسه‌یه‌ی كه زینده‌وه‌رێک زینده‌وه‌ری زیاتر هاوشێوه‌ی خۆی دروست ده‌كات.{ رامان سابیر }
ئەندامی زاوزێ/endamî zawzê: نتـ:[ توێ][ ئەندام+ ی+ زاوزێ] بەو ئەندامانە ئەوترێ لە گیانەوەراندا کە ئەرکی زاوزێ و جووتبوونیان هەیە.
ئەندامی زاوزێی مێیینە/endamî zawzê: نتـ:[ توێ] کوز _ کوس، قوز.
ئەندامی زاوزێی نێرینە/endamî zawzê: نتـ:[ توێ] کێر.
پرۆسەی زاوزێ کردن/pirosey zawzê kirdin: کتپ:[ زاوزێ+ کردن] له‌مرۆڤدا، دوو جۆر خانه‌ی زایندەگی ده‌گرێته‌وه، خانه‌ی نێره( تۆو) له‌گه‌ڵ خانه‌ی مێیه( هێلكه یاخود هێلكۆكه)، ئه‌م دووخانه‌یه له كۆ ئه‌ندامی زاوزێی مێینه یه‌كده‌گرن و كۆرپه‌ڵه دروستده‌كه‌ن. یا هه‌ر ره‌گه‌زێک كۆئه‌ندامێكی زاوزێی تایبه‌تی خۆی هه‌یه، كه جیاوازن له‌شێوه و پێكهاته، به‌ڵام هه‌ردوو كۆئه‌ندام به‌شێوه‌یه‌كی تایبه‌ت رێكخراون بۆ دروست كردن و پێگه‌یاندن و گواستنه‌وه‌ی هێلكه، یاخود تۆو. جیاواز له‌ره‌گه‌زی مێ كه ئه‌ندامه‌كانی زاوزێی ده‌كه‌وێته ناوحه‌وز. ره‌گه‌زی نێر ئه‌ندامه‌كانی زاوزێ ده‌كه‌ونه ناوه‌وه و ده‌ره‌وه‌ی حه‌وز.{ رامان سابیر }
خورانی کۆئەندامی زاوزێ/xuranî koendamî zawzê: نتـ:[ نخ] خورانی كۆئه‌ندامی زاوزێ بەتایبەت له‌ڕه‌گه‌زی مێینه‌دا دیارده‌یه‌كی بێزاركه‌ره :
| ده‌ردراوه‌كان | به‌شێک له‌و ده‌ردراوانه‌ی له‌كۆئه‌ندامی زاوزێی مێینه دێنه‌ده‌ر و به‌تایبه‌تیش ده‌ردراوی Candida خوروو دروستده‌كات. |
| نه‌خۆشیه گواسراوه‌كان | به‌شێک له‌و نه‌خۆشییانه‌ی له‌رێگه‌ی ئه‌نجامدانی سه‌رجێییه‌وه ده‌گوزارێنه‌وه ده‌بێته هۆی دروستكردنی خوروو له ڕه‌گه‌زی مێینه‌دا. |
| هه‌وكردن | زۆركات هه‌ڵبژاردنی هه‌ڵه له‌جلوبه‌رگی ژێره‌وه‌دا هه‌وكردن دروستده‌كات، بۆیه باشتره جلی ژێره‌وه لۆكه بێت. |
| به‌كارهێنانی گوێزان | زۆرێک له‌خانمان گوێزان بۆ لابردنی موو به‌كارده‌هێنن، كه ئه‌وه‌ش ده‌بێته هۆی دروستكردنی خوران له‌كاتی سه‌رله‌نوێ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی موه‌كه‌دا. |
| هۆرمۆنه‌كان | نارێكی و هه‌ڵكشان و داكشانی هۆڕمۆنی ئیسترۆجین له‌خانماندا ده‌بێته هۆی دروستبونی خوران له‌و ناوچه‌یه‌دا. |
| په‌ستانی ده‌روونی | دڵەڕاوکێ( قه‌له‌قی) و نائارامی و په‌ستانی ده‌روونی ده‌بێته هۆی دروستبونی گۆڕانكاری له هۆڕمۆن و دواترین دروستبونی خوران له‌و ناوچه‌یه‌دا. |
| ڕانه‌گرتنی پاکوخاوێنی | پاکوخاوێنی كۆئه‌ندامی زاوزێ زۆرگرنگه، چونكه گه‌ر گرنگی به‌و لایه‌نه نه‌ده‌یت ئه‌وا ئه‌گه‌ری دروستبوونی خوران زۆره. |
| نه‌خۆشی | كۆمه‌ڵێک نه‌خۆشی دیاریكراو هه‌یه، كه خوران دروستده‌كات، به‌تایبه‌تیش شه‌كره و سوزەنەک و هه‌وكردن. |
| ئاو | نه‌خواردنه‌وه‌ی ڕێژه‌ی پێویستی ئاو له‌رۆژێكدا ده‌بێته هۆی دروستكردنی خوران به‌هۆی هه‌وكردنی بۆریه‌كانی میزه‌وه.{ خێزان} |
سیستەمی زاوزێی ژنانە/sîstêmî zawzêyî jinane: نتـ:[ توێ] ئەم کۆئەندامە پێکهاتووە لە دوو هێلکەدان : Ovaries، دوو بۆری هێلکەدان : Fallopian tubes، منداڵدان : Uterus، ملی منداڵدان : Cervix، قوز : Vagina. کۆئەندامی زاوزێی ژنانە ئەرکی سەرەتایی تۆرەمخستنەوەی لە ئەستۆ دایە.
سیستەمی زاوزێی پیاوانە/sîstêmî zawzêyî piyawane: نتـ:[ توێ] ئەم کۆئەندامە پێکهاتووە لە کێر : Penis، گون : Testicle، گوندێن : Scrotum. کۆئەندامی زاوێی پیاوانە، ئەرکی دروستکردنی تۆو و دەردانی هۆرمۆنە زایندەگییەکانە بۆ کامڵبوونی زاندەگی لەکاتی هەرزەکارییدا.[ ئینگـ : Male reproductive system]
کۆئەندامی زاوزێ/koendamî zawzê: نتـ:[ ئینگـ : reproductive system]
هەوکردنی کۆئەندامی زاوزێی مێیینە/hewkirdinî koendamî zawzêy mêyîne: نتـ:[ نخ] یه‌كێكه له‌و نه‌خۆشییه باوانه‌ی كه زۆربه‌ی ئافره‌تان پێوه‌ی ده‌ناڵێنن. { نازنين عوسمان}
.
.
___________________________
زاوزێ/zawzê: نتـ:[ زا( زایین)+و+ زێ] زاوزێی ناسێکسی ناتوخمە زۆربوون : کە پێویستی بەیەک تاک( ڕەگەز ) هەیە وەک لە زۆربەی بەکتریاکان و قەوزەکان و هەندێ جۆری ڕووەک.
.
.
.
.