تێز¹/têz: ن:[ سەز]
1 – كونێكە لای پێی هێندێ تفەنگ و دەمانچەوە باڕووتی دەخرێتە سەر و ئاگری پێوە دەنرێت.( خاڵ. ب1. ل. 329).
2 – [ كباك] بارووتی كوتراو.
تێزە/têze: نتـ:[ سەز][ تێز+ ئە] پڵیتەی سەرچەكەمەنی كۆنی وەك تفەنگ و دەمانچەی ڕەشۆكی و تۆپ و دینامیت.
{
چەتارم لێدەچەقاند، تێزەم داوێشتە سەرێ
دەستم لە شینكەی دەبزافت بزرم كرد لە دووكەرێ
}{ سێسەد هۆنراوە. ل.21}.
تێزەتێز/têzetěz: نتـ:[ سەز] باتسكە، پەڵەپەڵ، تێزە وەك تێزكە یان تیسكەی تفەنگ.
{ تێبـ: ووشەی ( تەز) لە زمانی فارسیدا بە واتای گیایەكە تازە سەری دەرهێنابێت و لە زمانی پەهڵەویدشدا یەكێك لەواتاكانی ( تێز: خێرا) دەگەێنێت.
تێزەتێزەدان/têzetězedan: كتن: پەلەپەلەلكردن لە یەكێك بۆ كردنی كارێك.
تێزەتێزەلێ كردن/têzetěze lě kirdin: کتپ: پەلەپەلەلكردن.
وەك تێزكەی تفەنگ/wek têzey tifeng: نتـ، شڕ:[ ئد][ تێز+ئە] توند، تیژ، بەهەشتاو.
تێزكە/têzike: نتـ:[ رۆژ] تێزە.
:: وەك تێزكەی تفەنگێ بیدە دا تێپەڕی.
.
.
__________________________
تێز²/têz: ن:[ ڕەوا] تیز، تێزە( رۆژ)، قەشمەری، گەپ، تەڕانە.
تێزی/têzî: ئان: پاسقاڵی، قەشمەرێتی، گالتەچێتی.
.
.
___________________________
تێز³/têz: ن:[ فەر: these]
1 – باس و ئارێشەیەك كە كەسێك بۆ ڕوونكردنەوە و شیكردنی هەوڵبدات. واتا خاڵی مشتوو و مڕی لەسەر بێت.[ ئینگـ : Thesis].
2 – لێكۆڵێنەوە و بابەتێك كە خوێندكاری زانكۆ دوای تەواوكردنی دەرسەكانی كاری كەسەر دكات و دوكتۆراكەی پێوەر دەگرێت.
.
.
___________________________
تێز4/têz: ئاك:[ تور:tez . لە فار: تیز] پەلە، لەز، خێرا، زوو.
تێزە/têze: نتـ:[ تێز+ ئە] تێزەك، تێزكە( كباك)، تێسكە، تێسكۆڵ.
1 – نووكی چشتی تیژە، قوتكە، قیتكاییەكانی ڕووی دیوار و بورجان.
2 – تێژە : تیژی ڕۆیشتنی گوللە.
تێزەك/têzek: نتـ:[ كباك][ تێز+ ئەك] تێزە.
.
.
.
.
.