خەت ¹ /xet: ن:

  لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە، ل، 
 گۆکردنی بە کوردی زمانی ئاڤێستایی   واتای بە ئینگلیزی
  خەد dax line

1 – داخ _ دێخ، دێر، خیت، کێڕ : دێخی خەنجەر و تیغان.

:: خەتی جووت: هێڵی جووت. 

2 – هێڵ، نووسین : باریکەیەک لە قاقەزدان بە قەڵەم. [ ع : خط]. 

:: خەتە سوورێ لە خۆم دوورێ :

3 – تەنها خۆخۆشوویستن، خۆخۆییکردن، گووێنەدان بەکەس. 

4 – خۆلەکارەسات یان قەوماو دوورە پەرێزگرتن.

:: خەتی دەس: دەست نووس.

:: خەتی گاسن

:: خەتی سنوور: هێڵی سنوور.

خەتات/xetat: نتـ:[ خەت+ ئات]

1 – وەسمەی برۆ : خەنە و ڕەنگ، ڕەنگ کە لە برۆ دەدرێت : دەرمانێکە بۆ جوانی و ڕەشبوونی لە برۆ دەدرێت. 

2 – [ ع : خطاط] خۆشنوس، جوان نووسین.

خەتاتی/xetatî: نچ: رازانەوە یا ئاڕایشت بە خەتات.

خەت بۆکێشان/xet bokêşan: کتپ:[ ئد]

1 – ئاوی گوێچکەدان، پێشەکی کەسێ وریاکردنەوە، خەتدان. 

2 – تەگبیر و ڕا بۆ کەسێکردن، ڕاوێژ بۆکەسێکردن، ڕەنگ بۆکەسێ ڕشتن( لە بارەی چۆنیەتی کارێک یان ئامۆژگاری شتێک){شوان. ل. 537-538}.  

خەتخەت/xetxet: ئانتـ:[ کهـ] دێغ دێغ، داغ داغ، میلدار، ڕێ ڕێ، میل میل. هێلدار، خالخال.

خەتخۆش/xetxoş: نتـ: خۆشنووس.

خەتخۆشی/xetxoşî: نچ: خۆشنووسی.

خەتدار/xetdar: نتـ:[ خەت+ دار] دێغدار، داغدار.

خەتداری/xetdarî: نچ:[ خەتدار+ ئی] دێغداری، داغداری.

خەتدان/xetdan: کتپ :

1 – (شت) نووسین.{ شوان. ل. 538}،

2 – خەت دڕێ{ ح، درودی. ل 60}.

خەتکەش/xetkeş: نفا:[ خەت+ کەش] خەتكێش.

خەت کوژێن/xetkujên: نفا:[ خەت+ کوژێن] خەتکوژێنەوە.

خەتکێش/xetkêş: نفا:[ خەت+ کێش( كێشان)]

1 – پارچە ئاسنێکی پانە یان پارچە دارێکە بزماری لە سەر دراوە هی دارتاشی.

2 – راستە، خەتکەش.

خەتکێشان/xetkêşan: کتپ:[ خەت+ كێشان]

1 – خەتلێدان، کێرلێدان، هێڵ کێشان. 

2 – وێنەدەرهێنان، نەخشاندن.

خەت لێکێشان/xetlěkêşan: کتپ:[ ئد][ خەت+ لێ+ كێشان] پێشبینی دواڕۆژێکی ناخۆش بۆ کەسێ کردن، نوقلانەوو دواڕۆژێکی خراپ بۆ کەسێ لێدان.

خەت لێدان/xet lêdan: کتپ:

1 – سڕینەوە.

2 – چاوپێخشاندن.

3 – تێبینی لەسەرنووسین.

خەت نەتەر/xet neter: نتـ:[ ئەردە] خەتێکە جادووگەران لە دەورەی خۆیانی دەکێشن و لە ناویدا خەریکی جادووبازی.

خەتوخاڵ/xetûxaľ: نتـ: خەت ومیل.

خەتی نووسین/xetî nûsîn: نتـ:

خەتی جووت/xetî cût: نتـ:[ کشت] هێلی جووت.

خەت پێداکێشان/xet pêdakêşan: کتپ: سڕینەوە.

خەت لێدان/xetlêdan: کتن: خەتکێشان، دێخ کێشان.

خەتی مێخی/xetî mêxî: ن:[ خەت+ ی+ مێخ+ ی] نڤسینا میخی : رێگەیەک بووە بۆ نووسین، لە لایەن سۆمەر یەکانەوە بەکارهێندراوە، سەری نیشانەکان لە شێوەی بزماردا بووە.لەسەر پارچە قوڕ و تاشەبەرد نووسراوەتەوە.[ ئینگـ : cuneiform]

.

.

__________________________

خەت ² /xet: ن:[ توێ] گەنگەموو: مووی تازە لەروی لاو دەرهاتو.

:: تازە خەتی داوە.

خەت خسن/xisin xet: ئانتـ:[ کهـ] ردێن پەیداکردن.

:: جماڵ مناڵە، جارێ خەت نەخسگە.

خەتدان/xetdan: ن: موو لەڕووهاتن، باڵق بوون، موولێهاتن(لاو)، خەت خستن، ڕیش و سمێڵ دەرهاتن، هەرزەبوون.{ شوان، ل، 538}.

.

.

.

.