پێوە -/- pêwe: پێشـ:[ هـ][ پێ+ وە] بەویەوە، بەوەوە، بۆوە : پێشگرێکی زمانی کوردییە، لێکدراوی کردارە بە واتای بە …. وە.
پێوەبەرپێدان/pêweberpêdan: کتن:[ پێوە+ بەر+ پێدان] بەرپین.
پێوەبەندبوون/pêwebendbûn: کتن:[ پێوە+ بەند+ بوون] وەستان، پێوەگیربوون، پیوەڕاوەستان.
{
گەلێک زەریف و هێدی و ئەهوەندە
بەدەن دارمێخەک، گوڵ پێوەبەندە
}{ بارام و گوڵئەندام. ل 55}.
پێوەبوون/pêwebûn: کتن:[ پێوە+ بوون]
1 – تووشبوون، بەکارێکەوە گرفتار بوون، دووچاربوون، بۆوەبوون، تێ ئالکان.
2 – لەداوکەوتن، ئەسیربوون.
:: تەپکەم داناوە، دوو چۆلەکەی پێوەبوو.
3 – خاوەن بوون، هەبوون.
:: ئەودارە چ بەری پێوە نیە.
4 – خەریک بوون. لەفکردابوون، بەتەمابوون، ویستن.
:: لە مێژە پێوەم سەرێکتان بدنم، بەڵام باوەڕبکەن وەختم نەبووە.
پێوەبردن/pêwebirdin: کتپ:[ پێوە+ بردن] پۆبەرڎەی
پێوەبەستن/pêwebestin: کتپ:[ پێوە+ بەستن] پۆبەستەی
پێوەبەستنەوە/pêwebestinewe: کتپ:[ پێوە+ بەستنەوە] پۆبەستەیۆ
پێوەبەستران/pêwebestiran: کتپ:[ پێوە+ بەستران] پۆبەسیای
پێوەبەندکردن/pêwebendkirdin: کتپ:[ پێوە+ بەندکردن] پۆبەنڎکەرڎەی _ پۆگیرکەرڎەی( هـ). پێوەگیرکردن.
پێوەبڕان/pêwebiřan: کتپ:[ کارابزر][ پێوە+ بڕان] پۆبڕیای( هـ).
پێوەبڕین/pêwebiřîn: كتن:[ پێوە+ بڕین] پۆبڕین _ پۆبڕیەی( هـ) : توندكردنەوەی رایەڵی تەون.
پێوەبوون/pêwebûn: کتپ:[ پێوە+ بوون] پۆبییەی( هـ).
1 – تووش بوون، پۆبییەی( هـ)، بە كارێكەوە گرفتاربوون، دووچاربوون، بۆوەبوون، تێ ئالكان.
2 – لەداوكەوتن، ئەسیربوون.
:: تەپكەم داناوە، دوو چۆلە كەی پێوەبوو.
3 – خاوەن بوون، هەبوون.
:: ئەودارە چ بەری پێوە نیە.
4- خەریک بوون. لەفكردابوون، بەتەمابوون، ویستن.
:: لەمێژە پێوەم سەرێكتان بدنم، بەڵام باوەڕ بكەن وەختم نەبووە.
پێوەپاچین/pêwepaçîn: کتپ:[ پێوە+ پاچین] پۆپاتەی( هـ).
پێوەپێچان/pêwepêçan: کتپ:[ پێوە+ پێچان] تێوەگلان، پۆپێچنای، نیای وانای( هـ).
پێوەپێچاندن/pêwepêçandin: کتپ:[ پێوە+ ] پۆپێتەی.
پێوەتەقان/pêweteqan: کتپ:[ پێوە+ ] پۆتەقیای، خۆڵیدان، نزیك بوونەوە.
پێوەتەکاندن/pêwtekandin: کتپ:[ پێوە+ ] لێکردنەوە، پۆتەکنای.
پێوەتر/pêwetir: ئامبـ:[ کباک] پتر، زۆرتر.
پێوەتلیان/pêwetilyan: کتن:[ ئەردە][ پێوە+ تلیان] تێکەڵاوبوون، تێوەچوون.
پێوەتلیاندن/pêwetilyandin: کتپ:[ ئەردە][ پێوە+ تلیاندن] تێکەڵاوکردن.
پێوەچوون/pêweçûn: کتن:[ پێوە+ چوون]
1 – فەوتان و لەبن چوون بە هۆی کەسیک یان شتێکەوە، پێوەڕۆیشتن.
:: کیشەی کاک رەحمان ئاوری گرتبوو، کەچی ماڵی نمیشی پێون چوو.
2 – بەدەمەوەچوون. تێوەچوون.
3 -سەرلەنەخۆش دان، سەرلەبووکدان، کەلە ڕێبواری هاتبیتەوە.
پێوەخەریک بوون/pêwexerîk bûn: کتن:[ پێوە+ خەریک+ بوون] مەشغووڵ بوون بە کار و كێشەیەکەوە.
:: دەمێکە بە کتێبەکەوە خەریکم هێشتا بۆم تەواو نەبووە.
پێوەخستن/pêwexistin: کتن:[ پێوە+ خستن] وێخستن، پێداهەڵاوەسین.
پێوەدان/pêwedan: کتن:[ پێوە+ دان]
1 – گەزتنی گیانلەبەری ژارداری وەک مار و دووپشک و زەرگەتە یان مێشوولە و گیانداری دیکە.
:: پێوەدان لە وزەوز خۆشترە.
2 – چزاندن، تەمبیەکردن و سزا دانێکی توند.
:: ڕۆژێکم مابێت پێوەتدەدەم.
3 – هەڵقوینجاندن، نقورچلێگرتن.
4 – داخستنی دەرگا و پەنجەرە، داخستن، گاڵەدان.
5 – شتێک بە شوێنێکەوە نان، پێوەلکاندن.
:: نانەکەی پێوە دا !.
:: ئەوساڵ قوڕم پێوەداوە.
پێوەدەر/pêweder: نفا:[ پێوە+ دەر( دان)] داخەر، وەزەن بۆ مار و ئیتر.
پێوەدران/pêwediran: نفا:[ پێوە+ دران( دان)] داخران.
پێوەدراو/pêwediraw: کتپ:[ پێوە+ دراو] پۆدریا، داخراو.
پێوەدان/pêwedan: کتپ:[ پێوە+ ] پۆدای.
پێوەدیاربوون/pêwedyarbûn: کتن:[ پێوە+ دیار+ بوون] دەرکەوتن و ئاشکرابوونی چلۆنایەتی و حاڵەتێک لە ڕوواڵەتدا.
:: ماندوویەتی پێوەدیارە.
پێوەڕۆیشتن/pêweřoyiştin: کتن:[ پێوە+ ڕۆیشتن]
1 – پێوەچوون.
2 – هەڵوەشان و دڕانی شتی دڕاو و چنراو، لەبەر هەڵوەشانەوە ودڕانی شوێنێک.
:: دایە ئەو سەردەستەم ئەگەر بۆ نەدروویەوە، پێوەی دەڕوڕم کەڵکی نامێنێت.
پێوەژەندن/pêwejendin: کتپ: تێوەژاندن، نەقیزەلێدان بۆ خێرا ڕۆێشتن.
پێوەژەنن/pêwejenin: کتپ:[ پێوە+ ژەنن( ژەندن)] تێوەژاندن، ئاژنینەوەی قامک یان دار بەووڵاغی بەرزەدا.
پێوەست/pêwest: ن: بەندبوار.
پێوەستان/pêwestan: کتپ:[ پێ+ وەستان] پێوێران، دەرەقەتهاتن، پەی ویرسی( دەر).
پێوەستی/pêwestî: نچ: بەندیواری.
پێوەشۆڕکردنەوە/pêweşořkirdinewe: کتپ:[ پێوە+ ] پۆنازتەیەرە _ پۆناستەیەرە.( هـ).
پێوەشوێن/pêweşiwên: نتـ:[ پێ+ وە+شوێن] شوێنی پێ، سۆراخ، شوێنهەڵگر.
پێوەکەر/pêweker: کتپ:[ پێوە+ ] پۆکەر.
پێوەکردن/pêwekirdin: کتپ:[ پێوە+ کردن]
1 – تووشی کێشە و گرفتاری کردن، دووچارکردن، تێئالکاندن.
2 – ئەسیرکردن، بەزینداندان.
3 – دەزوو و بەن و هەر هەودایەک لە نێو شتێکی دیکە نان.
:: دەزووم پێوەکرد،
:: موورووی پێوەکە !.
4 – لەشیشدان.
:: ئەو پلەگۆشتانە دەگەڵ دوو بایبجان پێوەکە !.
پێوەگرتن/pêwegirtin: کتن:[ پێوە+ گرتن] لەبەرامبەر ڕاگرتن، بەرگرتن.
:: پەردەی پێوەگرە.
پێوەگیران/pêwegîran: کتپ:[ پێوە+ ] پێوەبەندبوون، پۆ گیریای.
پێوەگیربوون/pêwegîrbûn: کتن:[ پێوە+ گیر+ بوون] پێوەبەندبوون، گیربوونی شتێک بە شتێکەوە.
پێوەن/pêwen: نتـ:[لەنگە][پێ+وەن(وەند)] پێوەند.
پێوەنازین/pêwenazîn: كتن:[ پێ+وە+ نازین] پێنازین.
پێوەنان/pêwenan: کتپ:[ هـ][ پێوە+ نان] پۆنیای.( هـ).
1 – لێزیادكردن، درێژتركردنیوە.
:: قسەیەكی بچووک ببیسێ، دوو هێندەی پێوە دەنێت و دەرخواردنان دەدات.
2 – هەڵكردن و پێكردنی سۆبە، كوورە، سەماوەر و …..
3 – لێجوووت كردن.
4 – تەقەلێكردن. تیربەكەسێكەوەنان.
5 – لەشتێك قایمكردن.
:: دەستی بە دیوارە نابوو ڕاوەستابوو.
6- داخستن، پێوەدان( دەرگا).
پێوەنەهاتنەوە/pêwenehatinewe: کتپ:[ پێوە+ ] پۆنامایۆ( هـ)
پێوەنەهێشتن/pêwenehêştin: کتپ:[ پێوە+ نەهێشتن] پۆنازتەی _ پۆناستەی( هـ).
پێوەنەهێشتنەوە/pêwenehêştinewe: کتپ:[ پێوە+ نە+ هێشتنەوە] پۆناستەیۆ.
پێوەنەهێنان/pêwenehênan: کتپ:[ پێوە+ نە+ هێنان ] پۆنارڎەی _ پۆناورڎەی( هـ).
پێوەنەهێنانەوە/pêwenehênan: کتپ:[ پێوە+ نە+ هێنانەوە] پۆنارڎەیۆ _ پۆناورڎەیۆ( هـ).
پێوەند/pêwend: نتـ:[ پێ+ وەند( بەند)]
1 – پابەند، پاشبەند، پاشوەن، پێشبەند، كۆت، پاچەبەند، پاوەن( ڕۆژ)، سندم، سمدم، مەربەن : زنجیر و بەندێكی درێژ كەپێیەكی ووڵاغی بەرزەی پێدەبەستنەوە هەتا بلەوەڕێت و دوور نەكەوێتەوە.
2 – نزیكایەتی و پێوەلكانی دوو یا چەند كەس دەگەڵ یەكتر.
3 – هۆ و نزیكایەتی كار، كێشە بەكەسێك یان كارێكی دیكەوە.
4 – تەمای پێكەوە ژیان، زەماوەند.
پێوەندكردن/pêwendkirdin: كتپ:[ پێوەند+كردن]
1 – پابەندكردن، ئیشكیل كردن، پەیوەندكردن، بەستنەوە، كەلەپچەكردن، گرێدان.
2 – پەترمەكردن.
پێوەندی/pêwendî: نچ:[ پێ+ وەند( بەند)+ ئیی]
1 – نزیكایەتی و پێوەلكانی دوو یان چەند كەس دەگەڵ یەكتر.
2 – بەین، نێوان.
پێوەندی بەیەكەوەگرتن/pêwendî beyekewegirtin: كتن:[ پێوەندی+ بە+ یەكەوە+ گرتن] دوو یا چەند كەس كە هەواڵی یەكتردەپرسن وبەینیان دەگەڵ یەكترهەیە.
پێوەندی بەیەكەوەهەبوون/pêwendî beyekewehebûn: كتن:[ پێوەندی+ بە+ یەكەوە+ هەبوون] بەین و نێوان دەگەڵ یەكتر هەبوون، لە پێوەندیی دەگەڵ یەكتردابوون.
:: من و كەریم چ پێوەندییمان بەیەكەوە نیە.
پێوەندی بچڕان/pêwendî biçřan: كتن:[ پێوەند+ ی+ بچڕان]
– هەڵبڕانی نێوان و پێوەندیی.
– هەڵبڕانی هێڵی تەلەفۆن لەكاتی قسەكردندا.
پێوەندی پێوەگرتن/pêwendî pêwegirtin: كتن:[ پێوەند+ پێوە+ گرتن] دەگەڵ كەسێك قسەكردن و ئاگاداركردنی لەحاڵ و كێشە یەك.
پێوەندی هەبوون/pêwendî hebûn: كتن:[ پێوەندی+ هەبوون]
1 – بەین هەبوون.
2 – ئیمكانی تەماس و پەیوەندیی هەبوون.
پێوەنران/pêweniran: کتپ:[ پێوە+ نران ] پۆنریای( هـ).
پێوەنقاندن/pêweniqandin: کتپ:[ پێوە+ نقاندن] پۆنقای( هـ).
پێوەنرکاندن/pêwenirkandin: کتپ:[ پێوە+ نرکاندن] پۆنرکنای.
پێوەنکان/pêwenikan: کتپ:[ پێوە+ نکان] پۆنکنای.
پێوەنکاندن/pêwenikandin: کتپ:[ پێوە+ نکاندن] پۆنکنای
پێوەنووسان/pêwenûsan: كتن:[ پێ+ وە+ نووسان] پۆلکای( هـ)
1 – لكان بەهۆی ماددەی چەسپی. پێوەلكان، چەسپان، چەسپین( كباك).
2 – توند پێوەلكان یان پێوەلكاندنی شتێك بە شتێكی دیكەوە. بەخۆوەگرتن.
:: وەك قڕنوو پێوەم نووسابوو.
3 – تووشی نەخۆشی و ئاهۆ بوون.
:: نەخۆشییەكی پیسم پێوە نووسڕووە.
پێوەنووساندن/pêwenûsandin: كتن:[ پێوە+ نووساندن] چەسپاندن، لكاندن، پۆلکنای( هـ)
پێوەنووساو/pêwenûsaw: نفا:[ پێوە+نووساو( نووسان)] چەسپاو، لكاو.
پێوەنووسێن/pêwenûsên: كتن:[ پێوە+ نووسێن] چەسپێن، نووسێن.
پێوەنیشتن/pêwenîştin: كتن:[ پێوە+ نیشتن]
1 – پێوەتڵان، خۆگەیاندنە شتێک بۆ تەماشاكردنی، كڕینی، خواردنی، یان بردنی.
2 – كەلوپەل بەگران كڕین.
3 – بەكۆمەڵ لەسەر شتێک كۆبوونەوە.
:: پێوەنشینی مێش و مەگەز.
پێوەهاتن/pêwehatin: كتن:[ پێوە+ هاتن] پۆئامای ( هـ)
1 – سانس و بەخت لەكارو كردەوەیەكدا هەبوون.
:: سمێڵ تاشینم پێوە نایە، هەركات دەیتاشم بەڵایەكم بەسەر دێ.
2 – بۆ سەربار و باروبوو كردنی تازەماڵ هاتن.
:: سبەی لە ماڵم قەرارە ماڵە مامم پێمانەوە بێن.
پێوەهاتنەوە/pêwehatinewe: کتپ:[ پێوە+ هاتنەوە ] پۆئامایۆ.
پێوەهێنان/pêwehênan: كتپ:[ پێوە+ هێنان] پۆئارڎەی ( هـ).
پێوەهێنانەوە/pêwehênanewe: کتپ:[ پێوە+ هێنانەوە] پۆئارڎەیۆ.
پێوەهێشتن/pêwehêştin: کتپ:[ پێوە+ هێشتن] پۆئازتەی، پۆئاستەی.
پێوەهێشتنەوە/pêwehêştinewe: کتپ:[ پێوە+ هێشتن+ ئەوە] پۆئازتەیۆ، پۆئاستەیۆ.
پاڵپێوەدان/paľpêwedan: کتن:[ پاڵ+ پێوەدان] پاڵشتدان، پاڵدانەوە، پشت یا بەشێکی لەش بەکەسێک یابەشتێکەوەنان.
خۆپێوەكردن/xopêwekirdin: كتن:[ خۆ+ پێوەكردن] خۆتووشی ڕووشە و گیچەڵانكردن، خۆخەریككردن.
خۆپێوەنان/xopêwenan: كتن:[ خۆ+ پێوەنان]
1 – وەبەرحنچكاندان، لێژەنین، وەبەرحنگاندان، شتێک بە شتێکەوە نووساندن.
2 – پیستێكلی، زەهفكرن، گەردان.
.
.
.
.