سەرخەس/serxes: ن:[ ڕوو] باڕێزە، بەڕەزا، پەلی سیاوەشان، خاڵەرەش، ڕیشی پیرەمەڕانە، قەیتەران، کەرەووزە کێویلە، گوڵداروو، قژی کچ، قژی کەنیشک، قژی جنۆکە : یەکێکە لەڕووەکە سەرەتاییەکان کە زیاتر لە 350 ملیۆن ساڵ لەمەوپێش لەسەر گۆی زەوی بوونی هەبووە، ڕووەکێکە لقەکەی ڕەشە و گەڵاکەی لە گەڵای کەرەوز دەچێت، گوڵ ناگرێت و تۆویشیان نیە بەڵکو لە جیاتی تۆو سپۆری : spors هەیە. لە جیهاندا سەرخەسیەکان زیاتر لە 10000 جۆریان هەیە کە هەم لە ووشکایی و هەم لە ناو ئاودا دەژین، لێ تەنها لە ناوچەی بیابان و زۆر ساردەکاندا نەبێت، بەتایبەتی ناوچە باراناوی و گەرمەکاندا بونیان زۆرە. سەرخەسیەکان بەوە ناسراون کە کامبیۆمیان نیە لە هەموو ڕووەکە بێ گوڵەکان پێشکەوتوو ترن ،سپۆر لەژێر گەڵادا دروست دەبێت لەناو تورەکەی سپۆردا. [ ئینگـ : Ferns] [ ناوی زانستی : Polypodiales spp]
.
| پۆلێنکردنی زانستی : Scientific classification | ||||
| شانشینی ژیان | هۆبە | پۆل | ژێرپۆل | خێزان |
| Kingdom | phylum | class | Subclass | Order |
| Plantae | Tracheophytes | Polypodiopsida | Polypodiidae | Polypodiales |
| جیهانی ڕووەک | ||||
.
1 – هەتاو ؛ ڕووەکێکی بەر سێبەرە نابێت هەتاوی ڕاستەوخۆلێی بات.
2 – ئاودان ؛ هەفتەی 2 – 3 جار ئاودەدرێت لە هاویندا نابێت خۆڵەکەی ووشکبێتەوە.
3 – پەینکردن ؛ دووهەفتە جارێک پەینی دەدرێتێ لە کاتی گەشەکردندا.
4 – ئەگەر هاتوو ڕەنگی گەڵاکانی گۆڕا ئەوا پێویستە پەین بکرێت یان ئینجانەکای بگۆڕدرێت بۆ گەورەتر.
شێ ؛ پێویستی بەشێی زۆرە، لەهاویندا گەڵاکانی بە ئاو دەپرژێنرێت.
زیاددکردن ؛ سەرخەسیەکان بەگشتی بە ڕێگەی بەشکردنی ڕەگ و سپۆر زیادد دەکرێت.
.
| گوڵبژێرێک لە جۆرەکانی سەرخەس |
.
1 – سەرخەسی ئاوی/serxesî awî: نتـ:[ ڕوو] .[ ئینگـ : water ferns ]
2 – سەرخەسی پاشایی/serxesî pašayî: نتـ:[ ڕوو] .[ ئینگـ : royal ferns ]
3 – سەرخەسی پەردەیی/serxesî perdeyî: نتـ:[ ڕوو] .[ ئینگـ : filmy ferns ]
4 – سەرخەسی پێدار/serxesî pêdar: نتـ:[ ڕوو] .[ ئینگـ : polypoda ferns ]
5 – سەرخەسی درەختی/serxesî dirextî: نتـ:[ ڕوو] .[ ئینگـ : tree ferns ]
6 – سەرخەسی زمانی مار/serxesî zimanî mar: نتـ:[ ڕوو] .[ ئینگـ : adder , stongue]
7 – سەرخەسی قژی خانم/serxesî qijî xanim: نتـ:[ ڕوو] .[ ئینگـ : maidenhaer ferns ]
8 – سەرخەسی گۆجانی/serxesî gočanî: نتـ:[ ڕوو] [ ئینگـ : crozirs ]
.
.
.
.
{ سەرچاوە
زرنگ جبار ، کەمالنامە، ل، 534،
}