وان/Wan: ن:[ جێۆ] وانێ : wanê : شارێکە لە باکووری کوردستان، ڕووبەرەکەی 19,069 کم دووجایە. دەکەوێتە سەر دەریاچەی وانەوە. لە باكوورەوە شاری ئاگری یە، لە ڕۆژهەلاتی شاری ورمێ و خوی یە، لە لای باشوورەوە شاری هەکاری و شرناخ ـە، لە ڕۆژئاوای شاری بدلیس ـە.
وانی/wanî: نچ: هەر کەسێ یان تشتێک سەر بە شاری وان بێت.
.
.
_________________
وانا/wane: ن:
1 – خوێندەوار _ خوێندوار، سیوات دار، وانیێ( هـ).
2 – خەتێ کە باش دەخوێندرێتەوە.
وانان/wanan: کتن:[ زەن] خوێندن.
وانای/wanay: ن:[ هـ]
1 – فێربوونی خوێندن.
2 – خوێندن.
وانایۆ/wanayo: کتن:[ هـ] خوێندنەوە. { وشەنامە، ل، 979}.
وانایەنە/wanayene: ن:[ هـ] لە خوێندن دا.
وانای ونە/wanay wine: ن:[ هـ] لێ خوێندن. باس کردن بە خراپ.
وانە/wane: ن: – دەرس، دەرز _ درز. [ ئینگـ : lesson . lectura]{ هەژار، ل، 906}
وانەبێژ/wanebêj: ن: ماموەستا. فێرکار.{ گیو، ل، 890}
وانەبێژی/wanebêjî: نج: ماموەستایی، سەیدایی : هونەر و زانستی فێرکاری.{ فەرهەنگا کانی، ل، 612}
وانەدان/wanedan: ن:[ کباک] پێشکەش کرنا وانەیان. فێرکرن .
:: سەیدا وانەیان د دە خوێندەکاران. : seyda waneyan di de xwêndekaran.{ فەرهەنگا کامێران، ل، 713}
وانەڤان/wanevan: ن: wanewan.
وانەوان/wanewan: ئانتـ:[ وانە+ وان( ڤان)] خوێندەوار، سیوات دار.
وانەیش/waneyiş: ن: وەخوێندن، خوێندنەوە.
وانبێژ/wanbêj: ن:[ د][ وانەبێژ] ماموەستا.
واند/wand: ف: خوێندی.
واندن/wandin: ن: خوێندن.
وانیار/waniyar: ن: خوێندەوەار.
وانیای/wanyay: کتپ:[ هـ] خوێندران. { وشەنامە، ل، 979}.
وانیایۆ/wanyayo: کتپ:[ هـ] خوێندرانەوە.
.
.
____________________
وان/wan: جێنـ:[ جێناوی کەسی کۆی نادیار]
1 – ئەمان ، ئەوان،
{
بۆ وانە هەر چێ جوانە لە جێ، دێ لە ژن لە ماڵ
هەر عەرزە نیشتگاهی منە، سنغاتە وەرد و شێو
}{ سەیف}
2 – هان
:: وان لە ماڵا.
:: هەن ، ئەوەتان.
3 – بەو جۆرەن ئاوەهان.
وانا/wana: ن: ئەوان.
وانان/wanan: ن: ئەمان، ئەوان. { هەژار، ل، 906}
وانە/wane: ن:
1 – پاشگری واتا : ئەوانە.
:: هەر چی دەکەم بۆ ئەوانەیە.
2 – نەئاوها.
وانەک/wanek: جێنـ: کابرا، جوامێر، جوانمێر، داک، فڵان، وانێک، هەرامە، هین.{ گیو، ل، 890}
وانگای/wanigay: جێنـ: لەگەڵ ئەوەشدا. { مەردۆخ، ب2، ل، 725}.
وانگە/wange: ئاکتـ: ئەوسا.
وانێک/wanêk: جێنـ : ئەوک _ واک، تشت، كابرا، وانەک، هەراسە _ هه‌رامه، هین : شتەکەی ناوی نابەم.{ گیوی، ل، 909}
وانێها/wanêha: جێتـ:[ کباک، زا] ئەو دووانە.{ خال، ب3، ل، 489}
وانی/wanî: ئامـ:[ وا( وەها)+ نی( نیت)]
1 – وەها بەم جۆرە.
2 – تۆ ئاوها نیت.
وانیک/wanîk: ئامـ: وانێک.
وانییە/wanîye: ئامـ:[ پرسیار] وەها نییە : ئایا وایە ؟ ، ئەرێ وایە ؟.
.
.
_____________________
وان/wane: ن:
1 – پاشگرێکە لە زمانی کوردی دەلکێت بەدوای وشەوە وەکوو ناو؛ ناوەکەوە واتای پارێزەر یان چاودێری ئەو تشتە دەگرێتە خۆ. وێنای :: باخچەوان، باغەوان، بەرخەوان.{ خال، ب3، ل، 488}{ مەردۆخ، ب2، ل، 725}.{ هەژار، ل، 906}
2 – پاشگری خاڵی یەکەم واتای پسپۆر لە تشتێکدا هاوواتای پاشگری ( چی، گەر)ـە یان ئاماژەیە بۆ خاوەن پیشەبوونێک دەدات : ئاسیاوان، بەخێوکەر، پاسەوان،ڕەنێوهێنەر،گاوان ..هتد .
:: ڕەزەوانی چاکە.
3 – کارکەر لە شوێنی
:: دەستەوان.
4 – [ کباش] بانە : ئەوڵ هاڕخ پاڕخ کووچبار ک دامەزرنن.{ فەرهەنگی باشوور، ل، 771}.
وانە/wane: نتـ: پاشگری پاڵدان : دەستەوانە، لووتەوانە.
وانەر/waner: نتـ:[ وان+ ئەر] پارێزەر.{ گیو، ل، 890}
وانەیێ/waneyê: نچ: ئاگادرای، پابەری، پارێزگاری، وەنەیێ.{ گیو، ل، 890}
وانکە/wanike: ن: پاشگرێکە لە زمانی کوردی بەواتای داپۆشەر تێت.
:: بەروانکە، ملوانکە.
.
.
.
.