یێ/yê: ن:[ زمان][ دەنگ] ئێم، ئەلیف : ناوی پێتێکی کوردییە لە ئەلفەبێتی یان ئەلفبای زمانی کوردی، ئەمیش شێوەی نووسینێتی ی ، ي. 

 : ئامرازی پەیوەندی: رێزمان ئالاڤەکە ژبۆ توخما نێر یان کەسەک نە دیار بکاردهێت.  Yê (pêrb) rêzman Alaveke jibo tuxmê nêr yan kesek ne diyar bi kar di hêt
 برایێ من Birayê min
 یێ راوەستاییهەڤاڵی تەیە Yê rawestayî hevalê teye
 یێ گوهنەدە مەزنان، دێ لێ هێن شاخان بزنان Yê guh nede mezinan, dê lê hên şaxên bizinan
 یێ ب لنگەکی، خەرا دکە گوندەکی Yê bi lingekî, xera dike gundekî
 یێ گوت و کر مێرە، یێ نە گۆت و کر شێرە، یێ گوت و نەکر، کەرێ نێرە Yê got û kir mêre, yê ne got û kir şêre, yê got û ne kir, kerê nêre
 یێ نەکە ، نا خوە، یێ نە ل شەری، شێرە Yê neke, na xwe , Yê ne li şerî, şêre

.

.

__________

یێ/yê: ن:[ کباک] ئەوەی : 

:: یێ نەکەت؛ ناخوات( پپ).

1 – لەوی

2 – ئەو

3 – ئەوانە 

یێرا/yê: ن:[ کباک] 

1 – بۆوی

2 – لەوی.{ هەژار، ل، 1035}

.

.

____________

یێ/yê: ن: ئەو بۆ نێر  یان  ئی : تایبەتی بۆ نێر. 

:: یێ هەنێ کییە ؟. 

:: ئەو پەرەیێ مستۆیە.{ هەژار، ل، 1035}. 

.

.

__________________

یێ/yê: ن: هێشتان : 

:: دەمێ مازی چنینی؛ هێستا ێی مای.

.

.

_____________

یێ/yê: ن:  لەوکاتەی : 

:: ئاری یێ هنگی یە هێشتا تۆ نە چوویە ماڵ.

.

.

________________

 – یێ/yê: ئمـ، خستنەسەر: [ کباک]

1 – کە لەگەڵ ڕاناو دا بێت بۆ نێر.

:: کوڕێ من، بابێ من، کەسێ من.

2 – دەکەوێتە پاش ناو و ئاوەڵناوە وە بۆ گازکردن لە مێ یینەدا.

:: جانێ

:: عەزیزێ

:: بەسێ

یێ خاستی/yê xastî: ن: خواستوویەتی، داوای کردووە. 

یێد/yêd: ن:[ هەکاری] نیشانەی کۆیە بۆ دانەپاڵ. 

یێ دای/yê day: ف: دایەتی.{ فەرهەنگا کانی، ل، 623}. 

یێ دکەنیت/yê dikenît: ن: پێدەکەنێ. 

یێ دگرێت/yê digirêt: ن: دەگرێی. 

یێ دی/yê dî: ن: ئەوی تر. 

یێ ڤەخاستی/yê vexastî: ن: داوەتی کردووە، یێ دەعوەت کری. 

یێ ڤێ/yê vê: ن: پێیەتی. 

یێن/yên: ن:[ بۆتان] نیشانەی کۆیە بۆ دانەپاڵ.  

یێنای/yênay: ن: هێنایتی.  

یێهەنێ/yêhenê: ن: ئەویان 

یێهەی/yêhey: ن: هەیەتی.  

.

.

__________________

یێ/yê: ف:[ کناو، بابا][ باری کەسی سێهەمی تاکە لە دۆخی ڕانەبردوو لە چاوگی( هاتن) دا] دێن، تێن.

تاک کو
کەسی یەکەم کەسی دووەم    کەسی سێهەم   کەسی یەکەم  کەسی دووەم   کەسی سێهەم 
 یێم  یێت  یێ  یێین  یێن   یێن
 دێم  دێت  دێ  دێین  دێن  دێن 
 تێم  تێت  تێ  تێین  تێن   تێن

یێت/yêt: ف: دێت. 

یێت/yêt: ن:[ بادینان] نیشانەی کۆیە بۆ دانەپاڵ. 

:: تو لازێت ئیرۆ  زەلامێت پاشەرۆژی نە. { فەرهەنگا کانی، ل، 623}. 

– یێت/yêt: ئمـ، خستنەسەر: [ کباک]

:: مریشکێت سپی

:: پەزێت من

یێن/yê: ف: دێن.

.

.

____________

یێ/yê: ن: هی، بۆ ئەشیا( تشت) : 

:: ئەڤ پارەیێ کێیە ؟ .

.

.

.

.