مات/mat: ئان:[ مکـ]
1 – بەحت، گێج، گێژ، مات، سەرگەشتە.
2 – کز، کروشمەکردوو، بەپەرۆش، پەرۆشدار.
3 – شامات، لەکارکەوتنی شای شەترەنج.
4 – [ فەر : mat ] ڕەنگی بێ بریقە.
5 – بێ دەنگ.
ماتەمات/matemat: ئانتـ:
ماتبوون/matbûn: کتن:[ ]
1 – کزبوون.
2 – بێ دەنگبوون.
پنگخورادنەوە، هەست لە خۆ بڕین، چرچە لە خۆبڕین
واق و ووڕماو، شاش
ماتکردن/matkirdin: کتپ:[ ] بێدەنگ کردن، ژیرکردن, تاساندن،
:: کش و مات
ماتی/matî: نچ: کڕایی، بێ دەنگی، کاسی، بێ هۆشی، ئاسایی.
.
بەماتەمات/be matemat: ئانتـ: بە هێواشی، بە بێدەنگی.
.
.
ماتە/mat: ن:[ کان] بەردی جەهەنم.
ماتە/mate: ئان:[ کە، کۆ، ڕەوا] بەنزیک گەیشتنی میوە و تەڕەکاری دەڵێن( میوەی فەریک)
ماتەبووە/mate buwe: نفا: فەریک بووە، بەردی جەهەننەم، برژاندنەوە.
دماتە بووە/ mat:::
ماتێن/matên: ئان:[ واز] مەڕمەڕێن، موشانە( کۆ)، ماتانێ( هـ)، میتینی( شا)، مووشێنی( بابا)
.
ماتیین/mat: ئان:[ سەز] جوورە تفەنگێکە.
.
.
.
.