دەر ¹ /der: ن:
1 . بەر، چۆڵ، دەشت، دەراهیا( کباک)، ڤەر.
:: دەر و دەشت. واتا دەرەوەی ئاوەدانی.
2 . جێ، جێگا، جێگە، شوێن، نەماڵ : جێگایەک لە دەرەوەی شوێنێک( خانوو، شار، ووڵات) یان چشتێک بێت.
:: دەرەوەی ماڵ.
:: ئەودەر : ئەو شوێنە.
:: بچۆدەر: بڕۆ دەرەوە.
3 . بەرۆ( هـ)، بەروە : دیوی ئاشكرا و بیندراو. >< ژوورەوە.
4 . [ ئەند] دەرک، دەرگا _ دەرگە، دەروازە، دەری.[ ئینگـ: gate].
دەرەوە/derewe: ئاکتـ:[ دەر+ ەوە]
دەرلە/derle: ئاکتـ:[ دەر+ لە] لەدەرەوە، لەدەرۆ، لەدەرێ، لەدەرەوەی.
دەرێ/derê: ئاكتـ:[ دەر+ ێ] دەرەوە.{ گیو، ل، 421}.
.
.
_______________
دەر ² /der: ن:[ نخ]
دەربوون : ئاوەڵەبوونی سەری برین و قوونێر و ئیتر.
دەرکردن : ئاوەڵەکردنی سەری برین و قوونێر و ئیتر.
.
.
دەرەز/derez: ن: درز : قەڵشتێكی باریكە.
دەرەست/derest: نتـ:
دەرەقی/dereqî: ن:[ توێ][ ع: درقی] سپەری : هۆرمۆن ڕژێنی دەرەقی.[ لا : theroxine]{ بەركوڵی، ل، 142}.
| تێبینی |
| thyr, thyro ئەم پێشگرانە كە بەواتای سپەری دێت لە زمانی كوردییدا بۆ زۆر زاراوەی زانستی توێكاری بەكاردێت |
دەرەک/derek: نتـ: جێگای نەزانراو.
دەرەک و ژنەو/Derek û jinew: ن:[ ئەردە] سەرپۆش، دەمەوانە، زارپۆش.
دەرەکی/derekî: نچ: ئاوارە، بیانی، بێگانە، تەرەکەمە، خاریجی، دەرەوەیی، غەریبە، غەوارە، کەسنەناس، گەجە، لاپرە، لاپرەسەن، لاپرەسەنگ، لاپۆڕە، نائاشنا، ناسنەکردی، نەناس، نەنیاس، هاڤی : گیاندارێكە كە بێگانەبێت لەناو ئەو كۆمەڵەدا كە تێیدا دەژێت.
گەرمی دەرەكی/germî derekî: نتـ:[ زیند][ ئینگـ : ectothermic ]{ ئە. قەرەداخی، ل، 60}.
دەرەگە/derege: نتـ:[ مكـ] بەندەر.
دەرەگۆژنەو/deregojinew: ن:[ هـ] دەرخۆنە: سەرپۆشی كووپەڵە و ئیتر.
دەرەلنگ/dereling: ن:[ هـ] دەلینگ : كونی خوارەوەی دەرپێ و پانتۆڵ و ڕانك و ئیترە كە پێی تێ هەڵدەكێشرێت.
دەرەنە/derene: ئانتـ:
دەرەنگ/dereng: ئان:[ كباك، زا] درەنگ، دێر.
دەرەنگ هێل/dereng hêl: نتـ:[ کباک] دوواخەر، وەدرەنگ خەر.
دەرەنگی/derengî: نچ:[ کباک] درەنگی.
دەرەو/derew: ئان:[ ئەردە][ دەر+ ئەو] ئەودەر، بەرۆ، بەروە، دەراهیا، دەرڤە، دەرۆ، دەرەوە، دەرێ، دەشت، ڤەر.
دەرەوە/derewe: ئاكتـ:[ دەر+ ئەوە]
1 – دەر، دەرڤە _ دەرەڤە، دەشت، چۆل.
2 – هەندەران.
دەرەوەی خانە/dere: نتـ:[ زیند][ ئینگـ : extra celluler ]{ ئە. قەرەداخی، ل، 60}.
دەرەوەی/derewey: نچ: نەناس، نەناسراو، هاڤی.
دەرەوچین/derewçîn: ئانفا:[ کباک] درۆزن.
دەرەوكێر/derewkêr: ئانتـ:[ کباک] درۆزن.
دەرەوین/derewîn: ئانتـ:[ کباک] درۆزن.
دەرەوینۆ/derewîno: ئانتـ:[ هـ] درۆزن.
دەرەوڕۆیین/derewřoyîn: كتپ:[ ئەردە] چوونەدەرەوە.
دەرەوری/derewrî: نتـ: كە كەوتبێتە لای ژووروو.
دەرەوری/dere: ن:[ كشت][ هـ] باخی ناوچەم و دۆڵ.
دەرەوسۆر/derewsor: ن:[ ڕەنگ][ کباک] خەنەیی، سوورخون.
دەرەوكەفتن/derewkeftin: كتن:[ ئەردە] دەركەوتن، ئاشكرابوون.
دەربارە/derbare:: لەبارە، بۆئەوەی، باوەت.
دەرباز/derbaz: ن:[ ئای تی][ ئینگـ : Escape]
دەربازە/derbaze: ن:[ ئای تی] ئەو بەشەی گێەن (سێركت) كە سیگناڵە دەسكاریكراوەكی تێدایە.[ ئینگـ: Output]
دەربازۆک¹/derbaze: نتـ:[ توێ] بازندە _ بازواندە: جێگای بازنەیە لە باسكدا، مەچەكی دەستی.
دەربازۆک²/derbaze: نتـ:[ کباک] بازگە : جێگایەكە مرۆڤ بەبازدان بتوانێت بەسەریدا بپەڕێتەوە.{ گیوی، ل، 416}.
دەربایس/deryayis:: گیركردوو، پاوەند، پێ بەند، پێ بەستراو.
دەربەدەر/derbeder: نتـ:[ دەر+ بە+ دەر] ئاوارە، ئەوداڵ، بەردەڵبەرد، پەڕاگەندە_پەڕاگەنە، ڕەهندە، سەرگەردان، سأگووم، شلەودەر، وێڵ، هەتەر، هەڵەتە، هەڵداشتە.
دەربەدەربوون/derbederbûn: كتن:[ دەربەدەر+ بوون] ئاوارە بوون.
دەربەدەركردن/derbederkirdin: كتپ:[ دەربەدەر+ كردن] ئاوارەكردن.
دەربەدەری/derbederî: نچ:[ دەربەدەر+ ئی] ئاوارەیی، ئەوداڵی، سەگەردانی، هەتەرەیی.
دەربەست/derbest: نتـ:[ دەر+ بەست] پاپەی، دەربەند، گەڕۆك، گەڕ، وەدووكەوتوو.
دەربەسی/derbesî: ئانتـ: خەمخواری، بەتەنگەوەبوون، گوێ لێگرتن.
دەربەک/derbek: نتـ:[ ئای تی][ ئینگـ: Inlet].
دەربەند/derbend: ن:
1 – تەنگە _ تەنگەڵان، گەروو، گەلی.
2 – كەنیۆن. [ ئینگـ : Canyon ].
دەربەندی تاج خاتوون/derbendî tac xatûn: ن:
دەربەندی زەنگی/derbendî zengî: ن:
دەربردن/derbirdin: کتپ:
دەربڕان/derbiřan: كتپ:[دەر+ بڕان][كارابزر] .
دەربڕاو/derbiřaw: ف:[دەر+ بڕاو(بڕان)] .
دەربڕین/derbiřîn: كتپ، ن:[دەر+ بڕین]
1 – دركاندن، دەرخستن، ئاشكراكردنی چشتێك كە لە دڵتدا شاردبێتەوە.
2 – دەنگ بڵندكردن.
3 – باشار، بەرگە، خۆڕاگرتن.
4 – بەرامبەر پێوەستان دێت، دەروەست هاتن، دەرەقەت هاتن.
دەربڕین/derbiřîn::
دەربڕینی جەستە/derbiřîn: نتـ:[واز][ئینگـ:Body expression]{ع. وەیس. ل. 31}.
دەربڕینی جوانی/derbiřîn: نتـ:[ واز][ئینگـ: Asthetic expression]{ع. وەیس. ل. 31}.
دەربڕین لەخود/derbiřîn: نتـ:[ واز] خۆدەربأین. [ئینگـ:self expression]{ع. وەیس. ل. 31}.
دەربست/derbist::
دەربستڤان/derbistvan::
دەربک/derbik::
دەربوواردن/derbuwardin::
دەربوون/derbûn::
دەربوونە/derbûne::
دەربێن/derbên::
دەربیجە/derbîce::
دەرپ/derip::
دەرپەڕ/derpeř: ف:[دەر+ پە‌ڕ( پەڕان)] دەركەوتوو.
دەرپەڕان/derpeřan: كتن:[دەر+ پەڕان] پۆقین، هاتنەدە رەوە، دەركەوتن.
دەرپەڕاندن/derpeřandin: كتپ:[دەر+ پە‌ڕاندن] پاڵپێنان، ( لە خۆ) دووركردنەوە.[ ئینگـ: Repulsion].
دەرپەرانن/derpeřanin: كتپ:[دەر+ پە‌ڕانن] .
دەرپەڕێن/derpeřěn: ئانفا:[دەر+ پە‌ڕێن( پەڕان)] .
دەرپەڕێندراو/derpeřndiraw: ئاففا:[دەر+ پە‌ڕێندراو( پەڕین)] ئاگرین، لە مەگمای پتەوڕەق شكڵ گرتوو.[ئینگـ:Extrusive ].
دەرپەڕین/derpeřîn: كتن:[ دەر+ پەڕین] بەلقاندن( كباك)، بڵقدان، قەڵبەزین، هەڵقوڵین.
دەرپەڕینەری وزە/derpeřînerî wize: نتـ:[زیند][دەر+ پە‌أ( پەڕان)][ئینگـ: exergonic]{ئە. قەرەداخی، ل، 124}.
دەرپەڕیوو/derpeřîû: ئانفا:[دەر+ پە‌أیوو ( پەڕان)]1- بەل، ڕاپەأیوو: چشتێك لە شوێنێكی دەرچوو بێت. 2- بڵندتر لە دەوروبەری خۆی.
دەرپۆش/derpoş: نفا:[]
دەرپۆشان/derpoşan: كتن:[]
دەرپۆشی/derpoşî: نچ:[زیند][ئینگـ:perimetrium]{ئە. قەرەداخی، ل، 84}.
دەرپۆشین/derpoşî: كتن:[]
دەرپێ/derpê: نتـ:[ دەر+ پێ] پابەرە _ پابەرێ( هـ) _ پاپۆش( ل)، پاوەرە_ پاوەرێ، دامانپۆش (كهـ)، ساتان.{تیبـ: جاران دەرپێ تەنها بۆ نێرینە بەكاردەهێندراو و ئاوالكراس بۆ مێینە، بەڵان هەنووكە بۆ هەر دووڕەگەز بەكاردێت}.
دەرچا/derça: ن: پاكوتە، لەجێی خۆوە پێ هەڵێنان و بەزەوی دادان.
دەرچاڤ/derçav: نتـ:[دەر+ چاڤ] دەستەسڕ، دەستەسڕی دەست.
دەرچە/derçe: ن:[دەر+چە] دەرە، دەریچە – دەربیجە، : دەرگەی بچووک، كونی بچووك، كەڵێن.
دەرچەپەر/derçeper::
دەرچەی كشان/derçey kişan: نتـ: (چـمام التردد)
دەرچەی ڕێكخەر/derçey řêkxer: نتـ: ( چـمام منـزم)
دەرچەی سەردڵ/derçey serdiľ: نتـ: دەرچەی ژوورەوەی ناو دڵ.
دەرچەی زووڕنا/derçey zûřna::
دەرچەڕاندن/derçeřandin: كتپ: دەركردن، وەدەرنان.
دەرچڕاندن/derçiřandin: كتپ:[دەر+ چڕاندن] دەرپەڕاندن.
دەرچوقسە/derçuqise: ن:[ رۆژک، ل] خانەخراپ.
دەرچین ¹ /derçîn: ن: قەرتاڵە، تریان.
دەرچین ² /derçîn: ف: بڕۆینەدەر.
دەرچینە/derçîne: ن: قەرتاڵە، تریان.
دەرچینک/derçînik: ن: قەرتاڵە، تریان.
دەرحەسین/derĥesîn: ن:[ باد] خلیسكان.
دەرخ¹/derix: ن:[ کباک] پنچک، چكۆڵەی چەقیو، داری كورت، درەخت، شەتڵ، نەمام.
دەرخ²/derix: ن:[ ع: درخ] ئەزبەر، ڕەوان، لەبەر.
دەرخ كردن/derix kirdin: كتپ: ئەزبەركردن، ڕەوان كردن، لەبەركردن.
دەرخەر¹/derxer: نفا:[ پێش][ دەر+ خەر( خستن)] بژاركەر، پاكەوەكەر، پەیجۆ، پەخواز، دووركەر، لابەر، وە دەرخەر.
خۆدەرخەر/xoderxer: ئانفا: ئەو كەسەیە بەخۆی دەفشێت و خۆی ڕادەنێت.
دەرخستن/derxistin: كتپ:[ دەر+ خستن]
1 – ئاشكراكردن، پیشاندن، خستنە( پێش چاو، دەشت، ڕوو)، خویاكرن، دەربڕین، دەرێ خستن، نیشان دان، وونارا، وەرزین: ساخكردنەوەی چشتێك.
2 – بڵاوكردنەوە، دەردان، وەدەرنان.
3 – دووراوێژتن، فڕێدان، كردنە دەرەوە، هەڵأشتن، هەڵێنجان.
دەرخەر²/derxer: نفا:[ پێش][ دەر+ خەر( خستن)] دەرمانێكی گیراوەوەیە لە وێنەگەرێتیدا كە لە پێشدا وێنەی تێدەخرێت و دەری دەخات، واتە وێنەكەی دەردەخات.
دەرخەل/derxel: ئانتـ:[ گەر] ساختەكار، فێڵباز.
دەرخک/derxik: ن:[ واز][ کباک] پەل، قەڵەم، قەلبە، هەلووک: دارێكی كورتە هەردووسەری پەلن.
دەرخكەر/derixker: نتـ:[ هـ] دەرخكەرە.
دەرخ كریای/derix kiryay: كتن:[ هـ] دەرخكران.
دەرخ كەرڎەی/derix kerðey: كتپ:[ هـ] دەرخ كردن.{ وشەنامە، ل، 473}.
دەرخۆنە¹/derxone: ن: دەرخوونە. دەرخووینك( كباک)، خوانكە.
دەرخووانە/derxuwane: ن:[ پیش] پنە _ پنێ، خوان _ خوانكە، دەرخۆنە _ دەرخوون، ڕەپكە، فەرشە ( هـ): دۆشەگی نانی، تەختە ودەپێكە ئەنگوتكەنانی لەسەر پان دەكرێتەوە.
دەرخوون/derxûn: نتـ:[ كباک] دەرخۆنە.
دەرخوینک/derxwînk: نتـ: دەرخۆنەی دار.
دەرخۆنە²/derxone: ن:[ نخ، ئاژ] لێهاتن، سندان : نەخۆشیەكی یەكسمە.{ هەژار، ل، 310}.
دەرخوارد¹/derxward: نتـ:[ دەر+ خوارد (خورد)] هاوزێ، هاوشان، هاولف.
:: زارا دەرخواردی دارا نیە.
دەرخورد/derxurd: نتـ:[ فار]
1 – هاوزێ، هاوشان، هاولف، دەرخوارد.
2 – شیاو، لایەق، لاییق.
:: دارا دەرخواردی سەرهەنگی نیە.
دەرخوارد(ڎ)²/derxward(ð): نتـ:[ هـ] دەرخوارد.
دەرخواردان/derxwarðdan: كتپ:[ دەرخوراد+ دان]
1 – پەنەواردەیی ( هـ) : پێخواردنی چشتێك بەیەكێك بەزۆر.
2 – [ ä] وردەوردە تێوەردان و تێكەڵكردنی چشتێكی ورد لەگەڵ چشتێكی شل.
:: ئاردەكەی دەرخواردی سەمەنیەكە دا.
دەرخوارد(ڎ)دای/derxward(ð) day: كتپ: دەرخواردان. {وشەنامە، ل، 473}.
دەرخواردە/derxwarde: نتـ:[ ئای تی] ئەوبەشەی گێەن( سێركت) كە سیگناڵ وەردەگرێت.[ ئینگـ: Input].
دەرخواس/derxwas: ئانتـ:[ هـ] دەرخواست، داوا، تەڵەب.
دەرد/derd: ن:
1 – ئارێشە، ڕیپ، مەینەتی.
2 – ژان، ئێش، نەخۆشی، نەخۆشین.
دەرد/derd: ئان: زیا( ناوچەی زیانبەركەوتووی جین).[ئینگـ: lesion].
دەردەپوولەكە/derdepûleke: نتـ:[ نخ] نەخۆشییەكی پێستە پوولەكە دەردەكات.[ ئینگـ: psoriasis]{پەزیشكی، ل، 285}.
دەردەدار/derdedar: نتـ:[ دەرد+ ئە+ دار]
1 – نەخۆش، ناساخ، خەستە.
2 – پڕئێش، خەفەتبار.
دەردەری خولی/derderî xulî: نتـ:[زیند][ئینگـ:merocrine]{ئە. قەرەداخی، ل، 70}.
دەردەری دەرەكی/derderî derekî: نتـ:[زیند][ئینگـ:exocrine]{ئە. قەرەداخی، ل، 130}.
.
دەردەس/derdes: ئانفا: گرتنی، گیرۆدە، قەتیس كراو، حەپسكراو.
دەردەس بوون/derdesbûn: کتن: خۆبەدەستەوەدان، مل دان، رازی بوون، مل لاوەنان.
دەردەس كردن/derdeskirdin: کتپ:
1 – بڵاوكردنەوە، پشاندن، پژاندن، بڵاوەپێ كردن، خستنەناودەم.
2 – بەندكردن، گرتن، بەندی خانە.
دەردەسک/derd: ئان:
دەردەسەری پێدان/d derd: ئان: سەرئێشاندن.
دەردەفیل/derde fîl: ئان:[ نخ][ ئینگـ:Tyriasis ]{ پەزیشكی، ل، 392}.
دەردەقامچی/derd: نتـ:[نخ][ئینگـ:flagellosis]{ئە. قەرەداخی، ل، 67}.
دەردەقوز/derde quz: نتـ:[ نخ][ ئینگـ:vulvo pathy]{ پەزیشكی، ل، 418}.
دەردە لووی أیشاڵی دەماری/derd: نتـ، شأ:[نخ] دەردە لووی أیشاڵی دەماری[ئینگـ:Neurofibromatosis] {ئە. قەرەداخی، ل، 67}.
دەردی تێ/derdî tě: ن: هەشینۆك، سووركە، كەفتەیی.
دەردی هەڵأشتن/derdî heľřiŝtin: كتن: پۆأیین (ل) _ پۆأیان، سكاڵاهەڵأشتن.
دەردە بۆماوەیی/derde bomaweyî: نتـ:[زیند، نخ][ئینگـ:genetic illness].
دەردان/derdan: كتن:[دەر+دان] [ئینگـ: secretion].
دەردانی دەرەكی/derdanî derekî: كتن:[دەر+دان] [ئینگـ: External secretion].
دەردانی ناوەكی/derdanî nawekî: كتن:[دەر+دان] [ئینگـ: Internal secretion]{ پەزیشكی، ل، 319}.
دەرزی/derzî: ن: دەرزیلە، چەلێ. [ئینگـ: Safetypin].
دەرزی/derzî: ن: شرینقە، سرنج. [ئینگـ:Squirt، Syringe].
دەرزی ئیفلیجی زارۆیان/derzî: نتـ: دەرزی شەپڵەی زارۆیان. [ئینگـ:Polio jab].
دەرزی موگناتیس/derzî: نتـ:[] دەرزی ئاسن فڕێن، دەرزی قیبلەنما.
دەرزیلەیی/derzîleyî: نچ:
1 – [ ڕوو] گیای دەرزیلەیی.
2 – [ جێۆ] بەو كریستاڵانە دەگوترێت كە شێوەی دەرزیلەیان هەیە. [ ئینگـ : Acicular ]{ زەوی ناسی، ل، 7}.
شێوەی دەرزیلەیی/derzîleyî: نچ:[جێۆ][ئینگـ: Aciform]
دەرزیی/derzî: نچ: هەر شتێكی وەكوو دەرزی بێت بۆ نموونە گەڵا.[ئینگـ: Needle].
دەرزی گیا/derzî: ن:[أوو] دڕەیلێ. [Bot: Actinomeris Heliamthoides. Fam: Compositae]
دەرس/ders: ن:[ ع] وانە.
دەرسۆك/ders: ن:[ باد] دەستەسأ.{ گیوی، ل، 419}.
دەرس/ders::
دەرش/derŝ::[ئاڤێسـ: پروودەرش: زووبین]
دەرشۆ/derŝ: نتـ:[ كباك] بستوگە، كافك، كۆدینە، كووپەڵە _ كووپەڵۆكە، كووپك. شاڵی كاسە و كەوچكان.
دەرش/derŝ::
دەرف/derf::
بەركەش/berkeŝ: ن:[كباك] سینی، دەرفەت.
بەرێ/berě: ن:[ه ] دەركە، دەرگا.
بەرشی یەی/berŝî yey: ن:[ه ] دڤرچوون. هاتنەدەر، دەركەوتن، لەجێ چوون، لەگەچوون.
بەركەردەی/berkerdey: كتن، چ:[ هـ]دەركردن.
دەرك/d: ن:[ كناو، هل][(دەر+ ك) سوككراوەی (دەرگ ودەرگا)یە]
1 – دەر، دەری، دەرگا:{ دەركی مۆركرێت : واتا: بمرێت و میری دەست بەسەرماڵ و سامانی دابگرێت}{ئد}.
2 – ڕێڕەو.
دەركاوان/d: نتـ:[ توێ][دەركا (دەرگا)+ وان] كونی نێوان گەدەو ڕیخۆلەی دوانزەگرێ: پیلورەس.
دەركە/d: نتـ:[ كناو، هل] دەرگا، بەركە.
دەرك وبان/d: نـتـ: [دەرك + و + بان] بەردەرگانە، دەوروبەری ماڵ.
دەرك و دوو/d: نتـ:[دەرك+ و+ دوو] ماڵ و حاڵ.
دەرك و دووكان/d: نتـ:[دەرك+ و+ دووكان] بریتی یە لەدەزگای دەوڵەت.
دەرك/d: نفا:[ع: لە(ادرك)ـەوە هاتووە] تێگەیشتن: من دەركم نەكردبوو كەوەهایە.
دەرك كردن/d: كتپ: تێ گەیشتن.
دەرك پێ كردن/d: كتپ: زانین، هەست كردن.
دەركە/d: ن:[ دەركردن ]بـهێنەدەر، دەرخە، دەرێنە.
دەروو/a: ن: منفژ.
دەركراو/a: ن: فڕێدراو، هاڤێتی.
دەركەبەش/d::
دەركەتن/d: كتن:[دەر+( واو/ ف)ی نێوەند سوواوە لە كەوتن( كەفتن)]. 1- چوونەدەر، دەرچوون، ئاشكرابوون، دیاربوون.
دەركەفتن/d: كتن:[ ] دەركەوتن.
دەركەفتە/d: ئانفا:[باری رابأدووی نزیكی تاكی سێ هەمە لە دەركەوتن. ] 1- لەماڵدا نەماو، دەرچووگ. 2- ئاژەڵی ئاوەكی: گیانداری تەرەوتوونابوو، ئاوارە. 3- ئاشكرابووگ.
دەركەر/d:: پاڵپێوەنەر.
دەركەشان/d::
دەركەڤان/d: نتـ:باكك: [دەركە+ ڤان] دەرگەوان، دەركەوان.
دەركەنار/d: ن:[دەر+ كەنار]1-: ڕوو: دارودەوەنێكە بۆ ڕازاندنەوەی باخچەكان دەڕوێندرێت. 2- شیراز، پەراوێزی نووسراو، . 3- چمك. 4- بێ لایەن، خۆدەكارنەگەێین. دەركەناربوون/d: كتن:[دەر+ كەنار+بوون] پەربوون، گۆشەگیربوون لە شوێنێك.
دەركەناركردن/d: كتپ:[دەر+ كەنار+ كردن] شاردنەوە.
دەركەنارگرتن/d: كتن:[دەر+ كەنار+گرتن] گۆشەگیربوون.
دەركەناری/d: نچ:[دەر+ كەنار+ئی] گۆشەگیری.
دەركەوان/d:: [دەركە+ وان] دەركەڤان، نگاوان، قەرەوڵ، كوێخادەرگا، دەرگاوان: خزمەتكاری بەردەرگا.
دەركەوانەئەشكەوت/derkewaneyî: نچ:[زیند][ئینگـ:pyloric antrum]{ئە. قەرەداخی، ل، 97}.
دەركەوانەیی/derkewaneyî: نچ:[زیند][ئینگـ:pyloric]{ئە،قەرەداخی . ل. 27}.
دەركەوتن/d: كتن:[دەر+ كەوتن(كەفتن)]1- دیاربوون، دۆزینەوە، نمایان بوون، دەرهاتن، سەردان، هەڵ هاتن، باتی كردن . 2- كەوتنەدەر، ڕۆشن كردن، ڕووناكی، دیاربوون، سەرهەڵدان، ئاشكرابوون.
دەركەوتە/d: ئانفا:[باری رابأدووی نزیكی تاكی سێ هەمە لە دەركەوتن. ] دەركەفتە، دەركەوتوو.
دەركەوتنی ڕووخسارەبابەت/derkewtinîřuxsare babet: نتـ:[زیند][ئینگـ:phenocopy]{ئە. قەرەداخی. ل . 128}.
دەركەوتوو/d: ئانفا:[ باری ڕابردووی تاكی سێ هەمە لە دەركەوتن]1- بیندراو، تەماشاكراو، شایەتی، لێ دراو. 2- زەڵام، هاتووە پێشچاو. 3- دیار، ئاشكرا، كەسێكە چووبێتە دەرەوە.
دەركەوتی/d: ئانفا: باكك: دەركەوتوو، دەركەفتە.
دەركردان/d::
دەركران/d: كتپ:[ كارابزر] ڕاونران، دوورخستنەوە، ڤەورین، قەوتین، خورمین.:: دەركران لە قوتابخانە.
دەركراو/d: ئانفا:[ دەر+ كراو(كردن)][ باری سێ هەمی تاكی ڕابردووە] دەركریاگ، وەدەرنراو، بەرهەڵداكراو، بەرێ خراو _ وەرێخراو: شاربەدەركراو . 2- لێكەمكراو: حیسابەكەت لێ دەردەكرێت.
دەركراو بەسووكایەتی/d: شڕ: تڕۆ، تڕۆكردن، ئابأووبردن.
دەركرد/d: ف:[دەر+ كرد( كردن)] پەنگاوخوادنەوە، ئیق خواردنەوە، پەنگانەوە.
دەركردە/d: ف:[ ] بردە، 1- ماڵێك كەبۆ دەرەوەی مەڵبەند دەنێردرێت. 2- سادرات.
دەركردن/derkirdin: كتپ:[دەر+ كردن]
1 – وەدەرنان، دەرپەڕاندن، چفان، دوورخستن، تارنان، ناراندن.
2 – بەنەشتەر كردنەوەی برین.
3 – نەهێشتن لە شوێنێك یان فڕێدانەدەدەرەوە.
4 – لك لێ دەرچوون : دارەكە لكی دەركردووە.
5- لە حیساب یان فرۆشراو كەم كردن.
6 – هەڵپەسارتن، بەردان، ئازادكردن.
7 – رەدكردنەوەی گازندە (دادخوازی). پاسدان( دزە)، قاودان، وازلێ هێنان بەزویری نەك بەخۆشی دەركردن.
دەركرن/derkirdin: كتپ:[دەر+ كرن][کباک]
دەركردنی چەقی/derkirdinî:: دەرپەڕاندنی چەقی.
دەركردنی یەكجارەكی/derkirdinî: كتپ: تاركردن، لە جێ ئاوارەكردن.
دەركردنی یاریكەر/derkirdinî yarîker: نتـ:[واز][ئینگـ:disqualify exclude]{رەنج. ل. 72}.
دەركردنی ناڕەوا/derkirdinî nařewa: نتـ:[ئاب] وەدەرنانی ناڕەوا. [ئینگـ:wrongful dismissal]{كارگێری، ل، 301}.
دەركریاگ/d: ئانفا:[رۆژك، سنـ] دەركراو.
دەركریاو/d: ئانفا:[كباش، گگ] دەركریاگ، دەركراو.
دەركری/d: ئانفا:
سەرلێ دەركردن/serlěderkirdin: كتپ:[سەر+لێ+ دەر+ كردن]لێ زانین، دەرهێنان.
یاسادەركردن/derkirdin: كتپ:[ ماف][دەر+ كردن] پەسەند كردنی یاسا، كانۆن _ قانون دەركردن.
دەركشان/d:: [دەر+ كشان] شتێک لە شتێک دەرهاتن: خەنجەردەركشاوە.
دەركوت/d: نفا:[دەر+ كوت(كوتان)] دەرتەقێن، زەنگی دەرگا: .
دەركوتك/d: نفا:[دەركوت+ك] دەرتەقێن، دەركوت.
دەركوتان/d::
دەركێشە/d: ن:[] بۆهەرئامرازێک شتی پێ دەبكێشرێت وەك (گاز).
دەركێشان/d: كتپ:[دەر+ كێشان] هەڵكێشان، باریک لەناوئەستوور هێنانەدەر.
دەركێشانی ڕووەك لەزەوی/d::
دەركێشراو/d: ئانفا:[دەركێشان] شتێك لە شتێك هێندرابێتە دەرەوە.
دەرگا/d: ن:[ پهـ : dargāh][ ئای تی] دەرگە، دەركە. هەر جۆر‌ە چوونە ناوگە یان چوونە دەرگەیەكی ڕایەلە.
دەرگاخستنەسەرپشت/d: كتن: دەرگاكردنەوە.
دەرگاداخەر/d: نفا: كلۆن، كڵۆم، كۆڵۆم.
دەرگاداخستن/d: كتپ: بەسران، گیران.
دەرگاكردن/d: كتپ: 1- دەرگادروست كردن.
دەرگاكوت/d::
دەرگاكوتە/d: ئانتـ:[] خوێری یە، ماڵانگەڕە.
دەرگا كوتان/d::
دەرگالێدان/d:: دەرگا كوتان،
دەرگاوان/d: نتـ: كوێخا دەرگا. قەرەوڵ، دەروازەوان.
دەرگە/d:: دەر، دەركە، دەرگەی دوو دەری. دەروو.
دەرگانە/d: نتـ:[ H][دەرگا+ ئانە]1- ئاستانە_ ئاسانە، پێشگا، دەروازانە، ڕێسمە. 2 – دەڵاقە، پەنجەرە، دوو دەری. 4- پڕڕەس( ئەردە)، پاگا _ پاگە، شان، بگار، پەی: شوێن پێ یە لە كەناری بیران بۆ چوونەخوارەوە و هاتنە سەرەوە، پەیژەی ناو بیر.
دەرگانە/d: نتـ:[دەرگا+ ئانە]1- بنكە، پایگە، مەكۆ.: جێ نووسینی قەواڵە. 2-[ ئاب] دراوێ كە بۆچوونە ژوورەوە دەبێت بدرێت.
دەرگابوون/d: ن: نخ: تەقینی دومەڵ و برین. دەربوونی برین لە خۆیەوە.
دەرگابێن/d:: پارچە بەنێكە لە خوری بێت یان لە موو بۆ بەستنی دەمی مەشكەو كونگە بەكاردێت.
دەرگاخن/d: ئان: تژی، پڕاوپڕ.
دەرگاژەنانە/d: نتـ: دەرگوشادانە.
دەرگاكردن/d: كتپ: 1- دەرگادروست كردن. 2- كردنەوەی زاری برین.
دەرگەڕان/dergeřan: كتن:[ پز] لە خرتكەچوون.[ ئینگـ:Sprain ]{ پەزیشكی، ل، 336}.
دەرگەشە/d: ن: (نمو الخارجی)
دەرگەهـ/d: ن: دەرگە.
دەرگەهڤان/d: ئان:[ کباک] دەرگەڤان، دەرگاوان، دەركەوان. دەركەڤان.[ ئینگـ : gate keeper]
دەرگست/d: ن: دەزگیران، دەرگستی.
دەرگڤانك/d: ن:1- دەرخۆنە. 2- سەرقاپی كووپەوگۆزە.
دەرگۆكە/d:: هەواكێش.
دەرگوش/d: ن: 1- لانک، بێشک، لاندک. 2- جۆلانەی تێدانوستنی منداڵ.
دەرگوشک/d: ن: 1- دەرگوش، لانک، بێشک، لاندک،
دەرگوشین/d: كتن: باكك: ڕاژانی لانک و هیتر.
دەرگوشادانە/d: ن: رۆژک: دەرگاژەنانە: بانگ هێشتن لە هۆی چوونە خانووی نوێ وە.
دەرگووش/a: ن: لاندک، لانكە، لانک.
دەرگووشدەم/d:: باكک: فریودەر.
دەرگێری/d:: شەر ، تێكئالان.
دەرگیر/d: ئان: گرفتار.
دەرگێل/d: ن: هـ: گەرۆک.
دەرگیل/d: ن: چەپەر، دەرگا لە شوڵ چندراو.
دەرلنگ/d: ن:[ کباک، كە] دەلینگ.
دەرمال/dermal: نتـ:[ کباک][ دەر+ مال] بریتی یە لە كارەكەری ماڵی گەورە، قەرەواش.
دەرمالە/dermal: نتـ:[ کباک] پەروار، دابەستە: ووڵاخ و ئاژەڵی دابەستراو.
دەرمالكری/dermal: نتـ: ووڵاخ و ئاژەڵی دابەستراو.
دەرماڵی/d: ن:[ ئاژ] كار، بەرخ یان گۆڵكێك بەهۆی درەنگ لە دایكبوونییەوە لە ناو ماڵان بەخێو دەكرێت. خانەزا و نەكرابنە ناو كارەگەل یان بەرخەگەل یان گووێلكەگەلانەوە.
دەرماڵ/dermaľ: نتـ:[ H][ دەر+ ماڵ]1-[ دەر] ئاسانە_ ئاستانە، بەردەرگا، بەرماڵ، پێشخانوو، پێشماڵ، وەرێزان. 2-[ ئەردە] دادگا، سەرا، دیوان، كۆشكی شاهی. 3- كەمەربەندی ڕەشماڵان.
دەرماڵە/dermaľ: نتـ: [ ئاب] .
دەرماڵەی ساڵانە/dermaľey saľane: نتـ:[ ئاب][ ئینگـ : Yuppie ]{ كارگێری، ل، 303}.
دەرماڵەی گۆڕاو/dermaľey gořaw: نتـ:[ ئاب][ ئینگـ : variable annuity]{ كارگێری، ل، 292}.
دەرماندە/derman: ئان: داماو، تێماو.
دەرمەنە/d: ئان:[ كباش، ل] دەرماندە، داماو.
دەرمانەئازار/d: ن:[ ڕوو] گوڵەدەوری: گیڕێیكە لە سەقز و سەردەشت و هەورامان زۆرە بۆ كۆلنج بەكەڵكە.( فار: اقرارحا){ ناهید، ل، 442}.
دەرمانەحەفوو/d: ن:[ ڕوو] دأكەبووڵینە، دأكەكەوە، دأووەشینە : وردكراوی ساقەت و گەڵاكەی لەگەڵ سركەدا بۆ برین و جێی چزووی دووپشك و مار بەكەڵكە.( فار: خارنقرهای){ ناهید، ل، 442}.
دەرمانەدیان/d: ن:[ ڕوو] گیای كەفێنە.( فار: گیڕە چابونی){ ناهید، ل، 442}.
دەرمانەگوێ/d: ن:[ ڕوو] گیای مارەمێ، دارچێویش : بۆ كوشتنی هوورگی ناو گوێ بەكەڵكە. (فار: گل مریم) { ناهید، ل، 442}.
دەرمانەگیز/d: ن:[ ڕوو] گیایێكە دژی دەڵەمێزییە.[ Bot: Archangelica Officinalis]{ ناهید، ل، 442}.
دەرمان پرژاندن/derman: كتپ:[مەكینە].
دەرمو/d: ن:[ كباش، ل] دەرمان.
دەرمەجێل/d: نتـ:[ ئەردە] دەرمەنجەڵ: پەنجەرەی كونكون لەدار كە ئەودیوی لێ دیاربێت.
دەرمەجێلە/d: نتـ:[ ئەردە] دەرمەجێل.
دەرمەچار/d: ن:[ فار] سنوور.
دەرمەشک/d: ن:[ باد] ڕەحەتی: چەرمێكە دەرگاو زاری مەشكەی پێ دەبەسترێت.
دەرمەنجەڵە/d: ن:[ ئەردە] چەپەر: دەرگا لە توول تەنراو.
دەرمەنجڵە/d: ن:[ ئەردە] دەرمەنجەڵە.
.
دەرمۆر/dermor: نتـ: سەرمۆر.
دەرمۆركردن/dermorkirdin: كتپ: سەرمۆركردن.
.
دەرمێو/dermêw: نتـ: مێوی هەنگوینی.
.
.
.
.