کەر/ker: ن:[ ئاژ]
1 – خەر( فە)، کاریلە، کەهر( زا)، گوێدرێژ _ گوهدرێژک : guhdirêjk، هەر( زا): بانگدەری گاڕان گیانلەبەرێلە لە خێزانی ئەسپ، نزیکە 5000 ساڵ پێش ئێستا لە ووڵاتی فیرعەونەکان ماڵی کراوە.[ لا: Equus asinus]
[ دەنگ] زەڕڕە، زەڕاندن، زەڕین
:: زەڕڕەی کەر.
:: سواری کەربوون عەیبێک، دابەزینی دوو عەیب. { پپ}
:: دێوەرە و کەر .{ عەبدوڵا پەشێو}
{
شێوەی کەرەکان لە بەشەر ناچن
بەڵام کەر زۆرن لەسەر دوو قاچن
کەر هەیە تینو هەشە برسیە
کەریشمان هەیە لەسەر کورسیە
}{ پیرەمێرد}
2 – [ گەر، ڕەوا] مێگەلی ئاژەڵان : کەرد، کەری پەزان. کەرێ بزن.
کەراژۆ/kerajo: نفا:[ کباک][ کەر+ ئاژۆ( ئاژۆتن)] کەردار.
کەرانە/kerane: نتـ:[ کۆن][ ئاب][ کەر+ ئانە] باجی کەران و باریان.
کەراهی/kerahî: نچ:[ کباک][ کەر+ ئاهی] کەرێتی، کەرایی.
کەرایەتی/kerayetî: نچ:[ کەر+ ئایەتی] کەرێتی، کەراتی، کەرانە، کەراهی : ئەوەی پێوەندی بە ئاکاری کەرەوە هەبێت.
کەرەزەڕی/kerzeřî: ئانتـ: زۆرەکی.
کەرەکۆنتێ/kerekontî: ئانتـ: مرۆڤی زۆرکەر.
كەرەکی/kerekî: ئان، ئاک: کەرانە.
کەرەکێفێ/kerekêfî: ئانتـ:[ ئەردە] کەرەکێوی، کەرکوولان.
کەرەکێڤی/kerekêvî: نتـ:[ ئاژ][ کەر+ ئە+ کێڤی] کەرەکێوی، زێبرا.
کەرەکێوی/kerekêwî: نتـ:[ ئاژ][ کەر+ ئە+ کێوی] کەرەکێڤی، زێبرا.
کەرەکی/kerekî: نتـ:[ کەر+ ئەک+ ی] چشتێکە تەنها بۆ کەر دەستبدات.
:: ئەم کورتانە کەرەکی یە.
کەرەگەل/keregel: نتـ: هەرەگەلە( هـ).
كەرچەرمگ/kerçermig: ئانتـ: کەری سپی، بەنەری، بنەری.
کەرخان/kerxan: نتـ:[ کەر+ خان] خانی کەران.
كەردار/kerdar: ئانتـ:[ کەر+ دار] کەراژۆ، کەسێکە کەری هەبێت، بەکرێ کاری پێبکات.
كەرداری/kerdarî: نچ: ئاژۆتنی کەر، کاروانچی، بەکرێ کاربەکەرکردن.
کەرسەگ/kerseg: ئانتـ:[ کە][ کەر+ سەگ] فێڵباز، ساختەچی: کەسێکە بۆ هەندێ چشت کەر بێت و بۆ هەندێ تشتی دیکە زۆرزان بێت.
کەرسل/kersil: نتـ:[ یەز][ کەر+ سل] تەرسەقول.
کەرکەرانێ/kerkeranê: ن:[ واز][ هـ] گەمەیەکی منداڵانە.
کەرکوولان/kerkûlan: ن:[ کباک] کەرەکێوی.
کەرکوژ/kerkuj: نتـ:[ ڕوو][ ئەردە][ کەر+ کوژ( کوشتن)] ژاڵە، لووڕک.
كەرکێش/kerkêş: ئانفا:[ هـ][ کەر+ کێش( کێشان)] بەردکێش، خەڕەکی بەرکێشانی، شووێنی هاتووچۆی( دزە).
کەرگاین/kergayîn: کتپ:[ کەر+ گاین]
کەرگێ/kergê: کتپ:[ کەر+ گێ( گاین)]
کەری ڕێژگاو/kerî řêjgaw: نتـ:
کەری سوور/kerî sûr: نتـ:[ واز] گەمەیەکی منداڵانەیە.
نێرەکەرو ماکەر، یان وەکو پیشی ئەڵێن (گوێدرێژ)، ئەمیش بۆ باربردن‌و سواربوون بەکار هێنراوە، بەڵێ‌م ئەسپ لە ئێسترو، ئێستر لە کەر بەڕیزتر بوە.
پێشینان وتوویانە (لە ئێستر دابەزی سواری کەر بو). عەرەب پێیان وتووە (مرکب الصالحین) چونکە بۆ سوار بون ودابەزین ئاسانە و هیچ هونەرێکی ناوێ.
کەر وڵاخێکی (یەک سم)ە، سمی ناڵ ئەکرێ، پەندێکی پیشینان ئەڵی: (سم سمی کەرە و، چنگ چنگی مەیاسێ، یاران لەم کارە سەرم ئەماسێ؟!).
بە بەچکەی کەر و ئێستر ئەڵێن: (جاش). ڕاستییەکەی زوڵمێکی گەورەیان لێ کردووە چونکە ئەم ناوەیان لە خائینانی جوڵانەوەی کورد ناوە، لە کاتێکدا جاشی کەروجاشی ئیستر بەدریژایی مێژوو خزمەتی کوردیان کردوەو، کەچی ئەوان زەرەریان لێ داوە
کەری لای ئێمە چەند رەسەنێکی هەبووە بەناوبانگترینیان ( حەسساوی، بەغدایی، قوبروسی، لە گەورەیی قەلافەتیان دا جیاوازن).
کەر بە ئالیکی کەم دائەکەوێ و، بەرگەی ماندوێتی وبرسێتی ئەگرێ
کەر (جل) و، ئەگەر خۆشەویست بێ (کورتان) ی لێ ئەکرێ. پێشینان وتوویانە (کەرە مەمرە بەهارە، کورتانت بۆ دێ لەو شارە). جل لە کۆنە لباد وبەرە و، کورتان لە بەڕە و پوش دروست ئەکرێ
کەر (جل) و، ئەگەر خۆشەویست بێ (کورتان) ی لێ ئەکرێ. پێشینان وتوویانە (کەرە مەمرە بەهارە، کورتانت بۆ دێ لەو شارە). جل لە کۆنە لباد وبەرە و، کورتان لە بەڕە و پوش دروست ئەکرێ
.
کەر لەگەڵ مانگاو ئێستر ئەکرێتە (گەوڕ)ەوە،
لەگەڵ ئەوەی کەر، لە لای کورد، بە نمونەی دەبەنگی دائەنرێ، کەچی لە پەندی پیشینان دا جێگەیەکی تایبەتی هەیە.بۆ گەوجێتی ئەڵێن: (کەرێکە بە چوار پێ ئەڕاو) و، بۆ هەلپەرستی و بێ باری ئەڵێن: (کەری ناو جۆگایە، قەپاڵ لە هەردو بەر ئەدا). بۆ بەڵگەی پشت گوێ خران ئەڵێن: (کەس لێێ ناپرسێ، کەرت بە چەند؟)
پێشینان وتویانە: ( کەریکم دا بە کەرێ، سندان لە بنا گوێ ی دەرێ) هەروەها: ( کەر لەکوێ کەوتوە و، کوندە لە کوێ دراوە؟) هەروەها (بەکەر ناوێرێ، بە کورتان شێرە) هەروەها:(کەرێ بە پارەی بەفر بکڕدرێ، لە ئاوا ئەخنکێ)، هەروەها: (بە بۆنی کەبابە وە ڕۆی، کەریان داخ ئەکرد)، هەروەها: (کەری خۆمەو گوێی ناڵ ئەکەم
).
نالی لە باسی کەرەکەی دا ئەڵێ:
هەی کەرێکم بو، چ پەیکەر؟ تەیکەری هەوراز و لێژ
سینە پان و، موچە کورت و، شانە بەرز و، گوێ درێژ
لە دوا بەیتی دا ئەڵێ:
چەندە پێم خۆش بوو زوبانی حاڵی دەیوت (نالیا)
هەردو حەیوانین، ئەتۆ گوێ کورت وئەمنیش گوێ درێژ
پەنجەکان یەکتر ئەشکێنن
لاپەڕەكانی 48 – 49 50 – 51
.
.
_______________________
کەر/ker: ئان: کەرچۆڤە : kerčove، بێ ئەقل : bêaqil.
کەرەپیاو/kerepiyaw: ئانتـ:[ کەر+ ئە+ پیاو]
کەرەپیاوێتی/kerepiyawêtî: ئانتـ:
.
.
______________________
کەر/ker: ن: پاشگرێکە لە چاووگی( کەردەی _ کەردەن _ کردن _ کرن)ـەوە هاتووە. بکەوێتە ذوای هەر وشيیەیەك دەیکاتە بکەر.
{
ھەی ئاسکی سەرکەل لەسێبەر سڵ کەر
ھەی ھەوای سازی کوێستانان لە سەر
}{ وەلی دێوانە}
:: کارەکەر
:: چێشتکەر
:: گانکەر
:: نوێژکەر
کەری نێری/kerî nêrî: نتـ:[ ئاژ][ کەش][ کەڵی نێری] هەوەڵ و تەنکە بەفرێکە کەوتبێتە سەرکێوان و بەپەیدابوونی وی، کەڵە نێرنە کێوییەکان دەست بە پەڕینێ دەکەن.
.
.
_____________
کەر/ker: ن:[ كباک][ کەرت]
1 – پارچە، لەت، بکەرکرن: پارچەپارچەکردن.
2 – قەرز، کەرد.
کەراهەدەن/keraheden: کتن: کرێدان.
کەردان/kerdan: کتن:[ كباک] قەرزدانەوە،
کەرکرن/kerkirin: کتپ:[ كباک] قەرزکردن.
.
.
____________
کەر/ker: ئان: لەسەرەخۆ، هێدی، کەمەکەمە.
کەرلێکردن/kerlêkirdin: ئان: لەسەرخۆکارلێکردن.
كەرمێش/kermêş: ن:
[ زا] مێشەکەرانە.
2 – [ مجـ]
كەربوون/kerbûn: کتن: گێژبوون، لەسەرخۆنەمان، هاربوون.
كەرکردن/kerkirdin: کتپ: گێژکردن، هارکردن.
كەر و گێژ/ker û gêj: ئانتـ: هار و گێژ، لەسەرخۆ نەمان.
خۆكەرکردن/xo ker kirdin: کتپ: خۆشێت کردن.
.
.
___________
– كەر/ker – : ن: پاشگرێکە لە زمانی کوردی لە چاووگی ( کەرڎەی – کردن – کرن) پێکهاتووە و دەلكێت بەداوی وشەوە و دەیکای بە بکەر:
:: چێشتکەر
:: سەماکەر
:: کارەکەر
:: نانکەر
:: نوێژکەر.
.
.
__________
كەر/ker: ن:[ کباك] کەردا، پارچە، لەت.
كەراخ/kerax: ن:[ کباك] بەشێکە لەچەند بەشان، دەوڵەمەندێك کارێکی خۆی دەدا بەیەکێکی لەچەند بەشان بەشێکی دەداتێ.
بكەرکرن/biker kirin: کتپ: پارچەپارچەکردن.
.
.
___________
كەر/ker: ن:[ کباك] قەرز.
كەردار/kerdar: ئانتـ:[ کباک][ کەر+ دار] قەرزدار.
كەرداری/kerdarî: نچ:[ کباک][ کەردار+ ی] قەرزداری.
كەردان/kerdan: کتپ:[ کباك] قەرزدان.
كەرکرن/kerkirin: کتپ:[ کباك] قەرزکردن.
.
.
__________
كەر/ker: ئان: لەسەرەخۆ، هێدی، کەمکەمە.
كەرلێکردن/kerlêkirdin: کتپ: لەسەرەخۆکارلێکردن.
.
.
.
.