خواردن xwardin

خواردن ¹/xwardin: ن، کتن:[ کناو] خارن( کباک)، خوارتن، هەردن( ل)، کزوەت، وارڎە  _ وارڎەی _ واردەی _ وارڎەیۆ ( هـ)، خوردەن( کباش).

لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. 140
گۆکردنی بە کوردی	زمانی ئاڤێستایی	واتای بە ئینگلیزی
خڤەر	raWX
خەراناتی	TNAraX

تێبینی

خوەرن.    « ئەوێ خوەرن تێر نەددا زاڕوا..»،«کۆمەڵە تێکستی فۆلکلۆری کوردی»، پڕۆفیسۆر کوردۆ لاپەڕەی «١٣٢» ئەسڵەکەی «خوردن» یا «خوەرتن» ە. بەشی هەوەڵ لەم وشەیە یانی«خوەر» بەهار دەڵێ زۆر کۆنە و لە ڕۆژگاری کۆندا تاقە پیتێک بووە، پاشان بە دوو پیت نووسراوە، شکڵی پەهلەوییەکەی «خو» بووە، وەکوو: «خورد» و «خوەتای». دەشڵێ: چەند سەدەیە «تەلەفوز» ی ئەوە لەبیر چۆتەوە و تەنیا کوردەکان بە دروستی دەیڵێن. لە خوەردندا لە جیاتی سەر«فەتحە» کە ئێمە بە « هـ» ی دەنووسین، ئەلفێک خراوەتە نێوان «و» و «ر» بۆتە «خواردن»           : خواردم، خواردت، خواردی، خواردمان، خواردتان، خواردیان.     لە «موزارع» دا کە «ر» ەکە دەقرتێ، ئەلفەکەشی لەگەڵ دەڕوا:          : دەخۆم، دەخۆی، دەخوا، دەخۆین، دەخۆن

لەبارەی هێندێ لە نهێنییەکانی ڕێزمانی کوردی،          حەسەن قزڵچی ، ڤەژین

ڤاڤێرکردنی چاوگی خواردن لەگەڵ جێناو دا
	کەسی یەکەم		کەسی دووەم		کەسی سێیەم
	تاک	کۆ	تاک	کۆ	تاک	کۆ
ڕابردووی دوور	خواردبووم	خواردبوومان	خواردبووت	خواردووتان	خۆاردبووی	خواردبوویان
ڕابردووی نزیک	خواردم	خواردمان	خواردت	خواردتان	خواردی	خورادیان
بەردەوام	دەم خوارد	دەمان خوارد	دەت خوارد	دەتان خوارد	دەی خوارد	دەیان خوارد
ڕانەبردوو	دەخۆم	دەخۆین	دەخۆیت	دەخۆن	دەخوات	دەخۆن
مەرج	بمخواردمایە	بمانخواردبایە	بتخواردبایە	بتانخواردبایە	بیخواردبایە	ببانخواردبایە
پرسیار	بخۆم ، بیخۆم	بخۆین	بخۆیت	بخۆن	بخوا	بخۆن
داخواز	بیخۆ	بیخۆین	بیخۆ	بیخۆین	بیخوا	بیخۆین

هەندێ نموونە لە واتا و دۆخەکانی ئەم ڤاڤێرکردنە

 

گەردان کردنی کارا بزر ( خوران)
ڕابردوو	دوور	خورابوو
	بەردەوام	دەخورا
	تەواو	خوراو
	نزیک	خورا
ڕانەبروو		دەخورێ( ت)
مەرجی		بخورابایە
		بخورێت

		خۆرش / خۆرشت		خواردەوە
نەخۆر		خۆراک	خۆرەک	خورا
خۆرەر	خوارەوە	پێخۆر		خورایەوە
خۆر	خورایەوە	بخۆر

:: خواردنێکی تایلەندیم خوارد، کە پێشتر لە تایلەند خواردبووم.

خواردنەوە/xwardinewe: کتن:[ خواردن+ ئەوە]  

لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. 151
گۆکردنی بە کوردی	زمانی ئاڤێستایی	واتای بە ئینگلیزی
خاشتی	itCAX

1 . ڤەخوارن، نۆشان _ نۆشین، وارڎەیۆ _ واردنەوە( هـ)، وەخوارن : قوتدانی چشتی شل قوم قوم.   

2 . مەی، ئاو، یان هەر تشتێک شیاوی خواردنەوە بێت. 

خوارەوە/xwarewe: نفا: ڤەخۆر( کباک)، نۆشەر. { کانگا، ل. 151}.

لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل.
گۆکردنی بە کوردی	زمانی ئاڤێستایی	واتای بە ئینگلیزی
خەرئێثا	AqvraX
خرش	SrX

خواردەمەنی/xwardemenî: نتـ: خۆراک( هـ)، خوانچە، زاد، زەواد، واردەمەنی( هـ) : هەر چشتێک كە شیاوی خواردن بێت.  

خواردەمەنی بەرهەمهێنان/xwardemenî berhenhênan: كتپ: هونەر و كاری بەرهەم هێنانی خواردنی نوێ.  

خواردەمەنی هەڵگرتن/xwardemenî heľgirtin: كتپ: هونەری پارێزگاری كردنی خورادەمەنی بەپاكژكردنەوە یان خستەقووتوو.

خواردن/xwardin : پێشگرێکە لە زمانی کوردییدا کە هیمایە بۆ چشتێ بنێیتە نێو دەمت و بەددان بجاویت و قووتی بدەیت. 

خواردن/xwardin: نتـ: بەشێوەی دەرزی لێدان.

خواردن بەشێوەی دەرزی لێدان/xwardin be šêwey derzî lêdan: نتـ:

خواردن پێدان/xwardin pêdan: کتپ: خواردن کردنە دەمی مندال یان نەخۆش.  

خواردن پێنەگەیشتن/xwardin pênegeyištin : کتپ: برسی کێشان، برسێتی دیتن. 

خواردن جوین/xwardin ciwîn: کتن: قووت نەدانی خواردن.    

خواردن دان/xwardin: کتپ: خورادن پێشکەش کردن.  

خواردن قووتدان/xwardin qûtdan: کتن:[ خواردن+ قووتدان]

خواردن کردن/xwardin kirdin: ن: چێشت لێنان. 

خواردن نەدان/xwardin nedan: کتپ: برسی کردن : خواردن نەدان بەكەسێك یان بە ئاژەڵێك.

خواردن قووت نەدان/xwardin qûtdan: کتن:[ خواردن+ قووت+ نە+ دان] [ ئینگـ : Aglutition][ لا : dysphagia]

خواردنی ئێواران/xwardinî êwaran: نتـ: بەرشێو. 

خواردنی ئێواران خواردن/xwardinî êwaran xwardin: کتن: بەرشێوکردن، نان خواردنی ئێواران. 

خواردنی بەرقلیانی/xwardinî berqliyanî: نتـ:  بەردڵخستن.

خواردنی خێرا/xwardinî xêra: نتـ: پاتی، خۆراکی ئامادە.

خوارن/xwarin: کتن:[  کباک] خواردن.  

خوارنپێژ/xwarinpêj: نتـ:[  کباک] ئاشکەر، چێشتکەر.

خوارنخانە/xwarinxane: کتن: چێشتخانە، خوارنگە.( کباک).

خوارن خوارن/xwarinxwarin: کتن:[  کباک] خۆراک خواردن.

خوارن خوازتن/xwarin xwaztin: کتن:[ باد] خواردن ویستن.  

خوارندایی/xwarindayî: کتن:[  باد] خواردن بەخشێنەر.  

خوارنگەهـ/xwaringeh: نتـ:[ باد] چێشتخانە.

خوارن دەڤ/xwarin dev: کتن:[  کباک] دەڤخواری، قوومانیە.

 .

خواردوو/xwardû: ئانفا:

1 . كەسێكە نان یان چشتێكی تری خوراد بێت( بۆ ڕابردوو).

2 . دەرخوارد دراو.

خواردن/xwardin: کتن:  پاشگرێکە لە زمانی کوردییدا کە هیمایە بۆ چشتێ بنێیتە نێو دەمت و بەددان بجاویت وقووتی بدەیت.

تێرخواردن/têr xwardin: کتن: زۆرخورادن تا ڕادەی تێربوون. 

تێرنەخواردن/têrne xwardin: کتن: بە برسی هەڵستان لە سەر خواردن.  

چێشت خواردن/çêşit xwardin: کتن: نان خورادن. 

خەم خواردن/xem xwardin: کتن:[  مجـ] مەینەتی کێشان، مەینەتی چێشتن.    

خۆراک خواردن/xorak xwardin: کتپ:

:: سێ نان و سێ پیازم خوراد.

خۆراک خواردن کردن/xorak xwardin kirdin: کتپ: چێشت خورادن.  

لەخواردندا/le xwardinda: ئاکتـ: وارڎەیەنە _ وارڎەینە.

نان خواردن/nan xwardin: ن: چێشت خورادن. 

سوێند خواردن/siwênd xwardin: کتپ:  .   

:: سێ نان و سێ پیازم خوراد. 

.

.

________________

خواردن ² /xwardin: كتن:[ مجـ] مەینەتی كێشان، مەینەتی چێشتن.      

.

.

.

.