مەگەس/meges: ن:[ زیند][ فار][ سانسکریت : ماخشە : māxša][ لاتینی : musca]
| لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. | ||
| گۆکردنی بە کوردی | زمانی ئاڤێستایی | واتای بە لاتینی |
| مەخشی | ICxam | musca |
1 – مەگەز، مێش، مۆز( کباک)، میەس : miyes( زا) : جڕوجانەوەرێکی بچووکی باڵدارە.
:: … بەشێکی زۆر لە ئاوەڕۆکانی شاری کەنگاوەر بە تایبەتی گەڕەکی حەسەناوا دانەپۆشراون، لە هاوین و وەرزە وشکەکاندا بۆگەن دەکەن و دەبنە مۆڵگەی جرج و مشک و مێش و مەگەس و گیانلەبەری پیس کە سەرەڕای تێکدانی ژیانی ئاسایی ڕۆژانەی هاوڵاتیان، هۆکارێکی سەرەکیشە بۆ سەرهەڵدانی نەخۆشینی مەترسیدار و بڵاوبونەوەیان لە ناو دانیشتوانی شارەکەدا….{ کەنگاوەر}.
| تێبینی |
| گۆڕانکاری لە نێوان دەنگی( ز) و ( س) لە زۆر وشەی کوردی، بەتایبەت شێوەزار هەورامی بەدی دەکرێت، بەڵام حەیا نەها هۆکاری ئەم گۆڕانکارییەم بۆ ڕوون بە نووەتەوە |
2 – [ مجـ] لە شیعری کلاسیکی کوردییدا مەگەز چوێندراوە بە شەیدا و هۆگر و مەعشوق هاوکات چوێندراوە بە کەسێکی کەم نرخ و بێ پایە لە چاو خۆشەویستەکەی.
{
چۆن دەکەی مەنعی دڵی من تۆ لە شەهدی لێوی خۆت ؟
لێوی تۆ وەک شــــەککەرستانە و دڵی من وەک مەگەس
}{ حەریق}.
.
مەگەس خۆرەکان/meges xorekan: نتـ:[ مەگەس+ خۆر( خواردن)+ ئەکان] مەگەزخۆرەکان : ئەو باڵندە و ئاژەڵانەی مەگەس دەخۆن.
مەگەسدار/megesdar: ئانتـ:[ مەگەس+ دار] مێشاوی : شوێنێ کە مێشی زۆری تێدابێت.{ دیوانی شاعیران، ل، 873}
{
بە زاهیر گەر مەگەس دارە بە باتین سەد چەمەن زارە
بە سوورەت یەک بە یەک خارە بە مەعنا سەد گولوستانە
}{ نالی}
مەگەسی حوققە/meges ĥuqiqe: نتـ:[ مەگەس+ ی+ حوققە]
{
خاڵی دەمتە یا مەگەسی حوققەیی شەککەر
خوێنین جگەرن طالیبی ئەو زارە دو عالەم
}{ وەفایی}.
حوققە/ĥuqiqe: ن:[ کەرەستە] قوتووی بچووکی جەوهیرات و شتی بەنرخ.
| تێبینی |
| نازانم مەبەستی وەفایی لە تێکڕای( مەگەسی حوققە) چیە ! دەگونجێ خاڵێكک بەلای لێوی خۆشەویستەکەتەوە بووبێ، ئەو خاڵەی شوبهاندبێ بە مێش و، دەمی خۆشەویستەکەی بە قوتووی جەواهیرات و ددانەکانی بەشەکر.{ محەمەد عەلی قەرەداغی، ل، 5} |
.
مەگەسی سەوز/megesî sewiz: ن: مێشی سەوز.
مەگەسی گەزۆ/megesî gezo: نتـ: مەگەزی گەزۆ.
مەگەسی ناوماڵ/megesî nawmaľ: نتـ: مێشی ناوماڵ.
.
.
.
.