باران/baran: ن:[ کەش] [ سانسکریت :वार्: ڤار][ پەهلەوی: vāran]

  لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. 
 گۆکردنی بە کوردی زمانی ئاڤێستایی   واتای بە ئینگلیزی
ڤارێنذ GNvraW

1 – واران( كباش)، ڤاران( کباک)، بارانە : دڵۆپی ئاوەكە لە ئەنجامی ساردبوونی هەڵم لە هەوادا پەیدا دەبێت و بە سەر زەوی دێتەخووارێ.

{

باران باری بە تەقەتەق

درز و دروومان هاتنەوە یەک

}{ پپ}.

:: بە هۆی باران، هاتۆچۆ لە عەفرین په‌كی كه‌وت.

2 – وەك پێشگرێک دێت و لەتەک كاردا یەكدەگرێت و واتایەكی نوێ دروست دەكات.

: باران بڕان

: باران بارین

: باران دادان

:: باران ببارێت ئاشم دەگەرێ، باران نەبارێت جووت دەگەرێت: واتا دونیا هەرچۆنێك بسوورێت كاری من پەكی ناكەوێت.

3 – [ وێژە] وێنەی دەریا بە دەنووكی باران.

باراناو/baranaw: نتـ:[ باران+ ئاو]

1 – ئاوێک بەهۆی بارانی زۆرەوە كۆبێتەوە لە شوێنێک.

2 – ڕەهایی ئاوێک كە لەباران پەیدابوو بێت.

بارانە/barane: نتـ:[ باران+ ئە] وارانە

1 – [ مۆسیقا] جۆرە گۆرانی یەكی كوردی خۆشە.

2 – بارانی، كڵاوباران.

:: وارانەکە مەوارە.

باران بڕان/baran biřan: كتن، ن:[ باران+ بڕان] جۆزەردان، جۆدرەو، پووش پەر. : مانگی هەرە دووایی وەرزی بەهارە كە لە 31 ڕۆژە و لە 21 یەكی حوزەیرانەوە تا وەكو 21ی تەمووز دەخایەنێت. بەڕامبەر بە كەڵوی قڕژال.

باران پارێز/baranparêz: نتـ: چەتر، سەیوان، گوێسەوانەی هەیوان.

باران پەڵە/baran peľe: نتـ: سەرپەڵە، كەوبەدار، كەسی رۆژە، مانگی یانزدەمینە.

باران پێو/baran pêw: نفا:[ باران+ پێو( پێوان)] دەزگایەكە لە بارشتی زەروینی باران لێدراو دەكۆلێتەوە.

باران خۆش كردنەوە/baran xoş kirdinewe: كتن: ڕاوەستان لەباران.

باران دادان/baran dadan: كتن:[ باران+ دا+ دان] دەست پێكردنی هاتنە خوارەوەی باران.

:: كەمێک پێ هەڵ گرن، خەریكە باران دایدەدا.

باران داكردن/baranda kirdin: كتپ:[ باران+ دا+ كردن] باران دادان.

باراندن/barandin: كتپ:[ باران+ دن]

1 – لەبەرزیەوە پرژاندن

:: هەورە ڕەش باراندی.

2 – بوونەهۆی هاتنەخوارەوەی باران.

{

باران باراندت خوێیەكەت شووشتمەو

چراخ هەڵ مەكەی خۆم ئەدۆزیتەوە

}{ فۆلكلۆر}.

باران دیدە/baran dîde: نتـ:[ ئد] بەئەزموون.

باران گرتە/baran girte: ئانفا: ئەوەی باران تەڕی كردبێت.

باران گیر/ baran gîr: نفا: ئەو شوێنەی كە باران دەیگرێتەوە.

باران نەبارین/baran nebařin: نتـ: ووشانی، ووشكی.

باران نەگر/baran ne gir: ئان: ئەنوا، هەیوان، بێلا، بالەخانە.

باران وەشاندنەوە/baran weşandinewe: كتپ:[ هـ] هوورش برینگان، كەژكردن( مكـ).

بارانی/baranî: نتـ:[ باران+ ی]

1 – بەرگێک كە باران تەری نەكات وەک جل و پێلاو ی لاستێک. یان باڵاپۆشی باران دانەدەر.

2 – هەرشتێک پەیوەندی بە بارانەوە هەبێت وەک پاڵتۆی بارانی، چەتری بارانی.

 هەندێک لە شێوەکانی باران 

بارانەی توند/baraney tund: نتـ:[ باران+ ئە+ ی+ توند] بارانی تون، شەس.

بارانەی سەربەكڵاوە/baraney ser be kiľaw: نتـ:[ زەن][ باران+ ئە+ ی+ سەر+ بە+ كڵاو+ ئە] كڵاوبەسەر.

بارانەی سەر بەقەپووچكە/baraney ser be qepûçike: نتـ:[ باران+ ئە+ ی+ سەر+ بە+ قەپووچكە] كڵاوە سەر، كڵاوبەسەر.

بارانەی نەرم/baraney nerm: نتـ:[ باران+ ئە+ ی+ نەرم] بارانەی وورد.

بارانەی وەشت/baraney weşt: نتـ:[ باران+ ئە+ ی+ وەشت] ڕەهێڵە، بارانی درشت، شەس.

بارانەی وورد/baraney uwrd: نتـ:[ باران+ ئە+ ی+ وورد] ووردەباران، نمەبارانە.

باران بارین/baran bařîn: كتن:[ باران+ بارین] هاتنەخوارەوەی باران لە هەور ڕا بۆ سەرزەوی.

::  ئاماری گشتی باران بارینی ئه‌مساڵ.

بارانی بەرەژنە/baranî: نتـ:[ باران+ ی]

بارانی بەرزەیی/baranî: نتـ:[ باران+ ی]

بارانی بەلێزمە/baranî: نتـ:[ باران+ ی]

:: که‌شناسی : سبه‌ی دووشه‌ممه‌ باران به‌لێزمه‌ ده‌بارێت. { هاوڵاتی}.

بارانی پەڵە/baranî peľe: نتـ: بارانێكی وەرزی پاییزە.

بارانی ناوەخت/baranî nawexit: نتـ:[ باران+ ی + نا+ وەخت] بارانێ بێ وەخت.

بارانی هەڵەتان/baranî: نتـ:[ باران+ ی] ‌هەڵەتەباران/heľte baran: نتـ:[ کەش][ هەڵەتە+ باران] [ ع : الامطار التضاریسیة]

چرپه‌ی باران/çirpey baran: نتـ:[ چرپە+ ی+ باران]

ڕێژنەباران/řejne baran: نتـ:[ کەش][ ڕێژنە+ باران] [ ع : الامطار الغریزە]

بارونی/barunî: ن:[ رۆژک، ل] رۆژی بەباران.

بارین/barîn: كتن:

  لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. 
 گۆکردنی بە کوردی زمانی ئاڤێستایی   واتای بە ئینگلیزی
ڤاریتەن arAW

1 – هاتنەخوارەوەی باران، بەفر و تەرزە لە هەوران ڕا بۆ سەرزەوی.

2 – ( مجـ) هاتنەخوارەوەی هەرشتێک لە بڵنداییكی رێژەیدا بۆ سەرشوێنێک یان خەڵكانێک

: گولـلە وەک تەرزە بە سەرماندا دەباری. : رژان. { زەبیحی دەفەرمووێت : بە ئاڤێستای  ڤارێنگتی  واتا دەبارێت}

3- [ رۆژک، ل] هاوردن و هێنان.

2 – وەک پاشگرێک دێت و لەگەڵ ناو، واتایەكی نوێ دروست دەكات :

ئاگرباران/agir baran: نتـ:

بارانی ئەسید/baranî esîd: نتـ: ترشە باران.  

بێبارانی/baranî: نچ:[ بێ+ باران+ ی] ووشکانی.

:: ساڵی بێبارانی یەکە.

بەردباران/berd baran: نتـ:

بۆمباباران/bomiba baran: نتـ:

تفباران/tif baran: نتـ:

تۆپباران/top baran: نتـ:

تیرباران/tîr baran: نتـ:

جنێوباران/cinêw baran: نتـ:

داباران/dabaran: نتـ:

گوڵباران/řejne baran: نتـ:

ماچباران/maç baran: نتـ:

هاوەن باران/hawen baran: نتـ:

:: قه‌ره‌ته‌په‌ هاوه‌ن باران ده‌كرێت.{ رۆژنیوس}

.

.

.

.