بینا ¹/bîna: ئانفا:[ بین( بینین)+ ئا]
1 – كەسێک كە ببینێ و چاوەكانی ساغ بن. دیدە. >< كۆر _ كوێر _ نابینا.
2 – كەسێک كە چاوی تیژی هەبێت و چشت باش ببینێت.
3 – [ مجـ] ئاگادار، ووریا.
4 – دەگەڵ ( هەر، هە، ها) دێ و مانای دیتت دەدا، لەپڕ، لەناكاو.
:: هابینا سبەی مردین.
:: هەربینا لەسەفەر هاتەوە.
بیناو/bînaw: ن:[ پەهلەوەی : ڤێناپ] دیمەنی خەیاڵی، هدیمەنێكی خەیاڵی كەلەبێداری وبە ئاگاییدا دەبێندتێت[ ع : عالم مكاشفة].
| تێبینی |
| ئەم وشەیە تەنها فەرهەنگی مەردووخ بەخۆیەوە گرتووە( ب1. ل.237). |
بیناهی/bînahî: نچ: ڕۆشنایی چاو، سۆما، هەتەر، بینایی.
بیناهی چاو/bînahî çaw: نچ: بینایی چاو.
{
قەسەم بەوەی كەم ئەگەر بیناهی چاوە
هەتا زیندووم و رووح لەسەریەخەی كراسم ماوە
ئەمن دەست هەڵناگرم لەو مژانگەی
ئەگەر دەڵێی تیرە و لەكەوانت ناوە
}{ شۆڕمەحموود. ل، 70}.
بینایی/bînayî: نچ:[ پهـ : ڤێناكییه][ بینا+ ئی]
1 – یەكێک لە هەستەكانی مرۆڤ كە ناوەندەكەی چاوە، كە پێی دەبیندرێت، هێزی چاو، سۆما _ سۆمایی _ سۆ، بیناهی.
بینایی چاوان/bînayî çawan: نتـ:
1 – سۆمای چاو، گوما، نووری دیدە.
2 – [ مجـ] خودا، یەزدان : ناوی یەكێكە لەناوەكانی خودای میهرەبان بەكوردی.
{
بە قوربانت دەبم بینایی چاوان
قوبووڵی بۆ دەكەی تۆ سووچ و تاوان
}{ هێمن}.
3 – [ مجـ] گراوی زۆرخۆشەویست.
{
ئامان، هەی ئازیز بینایی چاوان
گلەم هەن جە تۆ خەیلێ فراوان
}{ مەولەوی}.
بینایی چاوڕژان/bînayî čawřijan: كتن: كوێربوون، سۆمایی چاو نەمان.
بینایی زانی/bînayîzanî: نتـ: زانیاری و زانست دەربارەی پێكهاتەی چاو و نەخۆشی و چارەسەركردنی.
.
.
__________________________
بینا ²/bîna: نتـ:[ ئەند] ئاڤاهی، خانووبەرە، فابریک.[ ع : بناء]
بیناساز/bînasaz: نفا:[ ع : بینا+ كور : ساز] ئاڤاهی ساز.
بیناسازی/ bîn asazî: نچ: ئاڤاهی سازی.
ئاستی بینا/astî bîna: نتـ:[ ئەند][ ئاست+ ی+ بینا] هێڵی ڕێکخستن.[ ئینگـ : building line]
بینای گەورە/bînay gewre: نتـ:[ ئەند][ بینا+ ی+ گەورە] ئابیدە ( کۆن).
پاشکۆی بینا/paškoy bîna: نتـ:[ ئەند][ پاشکۆ+ ی+ بینا]
1 – تەویلە : شوێنک ئاژەل و گیانلەبەری تێدا ڕاگیرێت.
2 – ئەو بەشە خانووبەرەی کە مرۆڤ تێی ناژێت.
.
.
.
.