دیتن dîtin

دیتن/dîtin: کتن:[ دی+ تن] بەرچاوکەوتن، بینین، چاوپێکەوتن، چاڤ لێکەتن، دیەی( هـ) _ دیدن، دین _ دینای _ دیای، وینستن، چاڤ لێبوون.[ ئینگـ: see ، Vision]

ئەو کارانە، کە لە ڕەگی جیاجیا دادەرێژرێن
دیتن	دیتن   بینین	دی	دی( ت)	بین	بین
ک. ک. کوردۆیێڤ، ڕیزمانی کوردی بەکەرەستەی دیالێکتی کرمانجی و سۆرانی – د. کوردستان موکریانی

.

		کەسی یەکەم		کەسی دووەم		کەسی سێیەم
		تاک	کۆ	تاک	کۆ	تاک	کۆ
	ڕابردووی دوور	دیتبووم	دیتبوومانن	دیتبووت	دیتبووتان	دیتبوو	دیتبوون
	ڕابردووی نزیک	دیم ، دیتم	دیتمان	دیتی	دیتتان	دی	دیتیان
	بەردەوام	دەمدی	دەماندی	دەددیت	دەتاندی	دەیدی	دەیاندی
	ڕانەبردوو	دەیدینم	دەیدینین	دەیدینیت	دەیدینن	دەیدی	دەیاندی
	مەرج	بمدیبایە	بماندیبایە	بتدیبایە	بهاتتانایە	بهاتبایە	بهاتبانایە
	داخواز( پرسیار)	بێم	بێین	بێیت	بێن	بێ	بێن
						هاتگ ، هاتوو

.

دەتبیم/detbînim: ف:[( دە) نیشانەی کاتی ئێستەیە + ( ت) بەرکارە برێتیە لە جێناوی لکاوی کەسی دووەمی تاک+ ( بین) بناخەی کاری ڕانەبردووە+ ( م) کۆتایی کەسییە بۆ یەکەمی تاک]{ کورۆیێڤ، ل، 302}. 

دیتە/ dîte: ف: چاوەپێکەفت. 

دیتەدار/ dîtedar: ئانفا:

دیتەدەر/dîteder: ف:

دیتەر/dîter: نفا:[ دیتن] بینەر.{ گیو. ل. 472}

دیتەنی/dîtenî: نتـ:[ دیتن] خویا، دیو، شایانی دیتن : ئەوەیە کە بۆ دیتنی دەست بدات. >< نەدیتەنی، نەدیو. 

دیتەوار/dîtewar: نتـ:

دیتەوەر/dîtewer: نتـ:

دیتبار/dîtbar: نتـ: تەواو ئاشکرا. 

دیتم/dîtim: ف: بەرچاوم کەوت. 

 

		کەسی یەکەم		کەسی دووەم		کەسی سێیەم
		تاک	کۆ	تاک	کۆ	تاک	کۆ
		نەهاتمایە	نەهاتمانایە	نەهاتیتایە	نەهاتتانایە	نەهاتبایە	نەهاتنایە
		نەیەم	نەیەین	نەیەی	نەیەن	نەێ	نەیەن

دیتنەوە/dîtinewe: کتن: دۆزینەوە، بیناندنەوە، پەیداکردنەوە، بەسەرکردنەوەی زیندەوار و چشتی بزر و دزراو : پەیداکردنی گوم بووگ. دۆزینەوەی شتی ونبوو

دیتنی/dîtinî: نچ:

دیتنی نەخۆش/dîtinî nexoş: نتـ:

دیتۆخ/dîtim: ئان: چاوساغ، بینا.{ هەژار، ل، 332}. 

دیتۆک/dîtok: ئان: تازەپەیداکەوتوو.{ هەژار، ل، 332}. 

دیتی/dîtî: ف: 

1 – کەسێک زۆر تشتی دیوە و بە ئەزموونە. 

2 – منداڵی لە کۆڵان پەیداکراو. 

3 – کردەی ڕابردووی دیتن : چاوی پێ کەوت. { هەژار، ل، 332}. 

دییەی/dîyey: کتن:[ هـ] دیەی( هـ). 

دیت/ dît: ف: بینیت.{ مەردۆغ، ل، 729}. 

دارشتنی ئۆبیکتی

	تاک			کۆ
	کەسی یەکەم	کەسی دووەم	کەسی سێیەم	کەسی یەکەم	کەسی دووەم	کەسی سێیەم
کرمانجی	کور ئەز دیتم	کور تو دیتی	کور ئەو دیت	کور ئەم دیت	کور هون دیت	کور ئەوان دیت
سۆرانی	کور منی دیت	کور تۆی دیت	کور ئەوی دیت	کور ئێمەی دیت	کور ئێوەی دیت	کور ئەوانی دیت
کرمانجی	کور ئەز نەدیتم	کور تو نەدیتی	کور ئەو نەدیت	کور ئەم نەدیت	کور هون نەدیت	کور ئەوان نەدیت
سۆرانی	کور منی نەدیت	کور تۆی نەدیت	کور ئەو نەدیت	کور ئێمەی نەدیت	کور ئێوەی نەدیت	کور ئەوانی نەدیت

. 

شێوەی ڕابردووی نێزیک  – باری چەسپیو

	تاک			کۆ
	کەسی یەکەم	کەسی دووەم	کەسی سێیەم	کەسی یەکەم	کەسی دووەم	کەسی سێیەم
کرمانجی	کور ئەز دیتمە	کور تو دیتیێ	کور ئەو دیتییە	کور ئەم دیتنە	کور هون دیتنە	کور ئەوان دیتنە
سۆرانی	کور منی دیتووە	کور تۆی دیتووە	کور ئەوی دیتووە	کور ئێمەی دیتووە	کور ئێوەی دیتووە	کور ئەوانی دیتووە
	باری ناکراو
کرمانجی	کور ئەز نەدیتمە	کور تو نەدیتی	کور ئەو نەدیتییە	کور ئەم نەدیتنە	کور هون نەدیتنە	کور ئەوان نەدیتنە
سۆرانی	کور منی نەدیتووە	کور تۆی نەدیتووە	کور ئەو نەدیتووە	کور ئێمەی نەدیتووە	کور ئێوەی نەدیتووە	کور ئەوانی نەدیتووە

.

. 

شێوەی ڕابردووی نێزیک  – باری چەسپیو

	تاک			کۆ
	کەسی یەکەم	کەسی دووەم	کەسی سێیەم	کەسی یەکەم	کەسی دووەم	کەسی سێیەم
کرمانجی	کور ئەز دیتمە	کور تو دیتیێ	کور ئەو دیتییە	کور ئەم دیتنە	کور هون دیتنە	کور ئەوان دیتنە
سۆرانی	کور منی دیتووە	کور تۆی دیتووە	کور ئەوی دیتووە	کور ئێمەی دیتووە	کور ئێوەی دیتووە	کور ئەوانی دیتووە
	باری ناکراو
کرمانجی	کور ئەز نەدیتمە	کور تو نەدیتی	کور ئەو نەدیتییە	کور ئەم نەدیتنە	کور هون نەدیتنە	کور ئەوان نەدیتنە
سۆرانی	کور منی نەدیتووە	کور تۆی نەدیتووە	کور ئەو نەدیتووە	کور ئێمەی نەدیتووە	کور ئێوەی نەدیتووە	کور ئەوانی نەدیتووە

 

 

گەر بەرکاری ڕاستەوخۆ برێتی بوو لە ناو وەیا جێناوی کەسی، ئەوسا بەشەکانی ڕستە نیهاد، بەرکار و گۆزارە بەشێوەکی سەربەخۆ بەکاردێن.

دیتمی/dîtî: ف: بەواتە ئەو منی دیت.{ کورۆیێڤ، ل، 303}.  

دەمبینی/dîtî: ف: بەواتە من دەبینی. 

زاراوەی دیتن لە واتای جیاجیا دا

تێڕادیتن/dîtin: کتن: پێداپەرمون، متمانەپێکردن

خەودیتن/dîtin: کتن: خەون دیتن، ڕابردەی دەمی نووستن.  

خەون دیتن/dîtin: کتن: دیتنی شتان لە خەودا. 

خوون دیتن/dîtin: کتن: ژن کەوتنە بێ نوێژی.{ هەژار، ل، }

خێردیتن/dîtin: کتن: بەهرەپێگەیشتن، سوودلێوەگرتن. 

دوماهیک دیتن/dîtin: کتن:

ڕەوادیتن/dîtin: کتن: ڕەوابینین : ڕازی بوون بەخۆشی و پێشکەوتنی خەڵک. 

ڕجوادیتن/dîtin: کتن: ڕەوا دیتن، دڵ پێ ڕازی بوون. 

شەوەدیتن/dîtin: کتن: لەخەوا مۆتەکە دیتن، کابوس دیتن. 

ڤەدیتن/dîtin: کتن: دۆزینەوەی گوم بووگ، بەسەرکردنەوە، بۆ دیدارچوونەوە. 

لەخۆڕادیتن/lexořdîtin: کتن:[ ئد] توانین، پێکران، لە دەست هاتن. لەخۆڕابینین، لەخۆڕاپەرموون. 

هاتنەدیتن/dîtin: کتن:

هەڤدودیتن/dîtin: کتن: چاوبەیەکترکەوتن

دیتن/dîtin: کتن:

یودییەیۆ/yu dîyeyo: کتن:[ هـ][ یوی+ ی] یەک دیتنەوە، یەک دۆزینەوە.

.

.

.

.