کات / kat

کات ¹ /kat: ن:[ کات][ جا] 

تێبینی

ووردبوونەوە لەم نزیک واتایانەی زوانی کوردی بۆ پەیڤی کات بەرفراوانی و کووربوونەوەی زوانی ناوچەکانی کوردستان دەردەخات.

ئان _ حان، حەل، عان. 

پيل.

تانگ( تانگاخوەدا). 

تاو.{ هەنبانەبۆرینە، ل، 596}

چەندەک.

چاخ _ چاخک، چەرخ،

دەم _ دەمان، دەمووکە، دەمێکی کەم – دەمەکێ کێم.{ خاڵ، ل، 351}

زووم، زەمان،

ژێلی

سا _ سات،

سەردەم. 

سەروبەند،

قا، قات، قاس( گەر، باد، ڕەوا)،

کەژ، کيلک، کيلی

گا، گات، گار، گاڤ، گام، گامه، گاو، گە‌هـ، گڕ، گۆم. 

:: گڕێ لێرەبوو؛ چوو.

ماوەیەک،

محەل، مەحەل. 

{

ئەوە ئاخری بەهارێيە

مەحەلی دەست لێک بەردانێ

}{ } 

نا، ناو، نير. 

وەخت : وەتی، وەختان، وا، واخت، وايە، وەخت، وەقت. 

هەیام( شنگار)( ع : ایام)، هەڕەت، هەل، هەله، هەنگاڤ، هيل، هين.  

کاتا/kata: ئاکتـ: لە کوێ، لە کام لا.{ هەنبانەبۆرینە، ل، 596}

كاتەوار/katewar: ن:[ کۆ] شووێنەوار.{ گیو، ل، 728}.

كات بەدەر/kat beder: ن:[ ( ازل، ابد)

كات بەخەساردان/kat bexesardan: ن: کات بەفيڕۆدان.

كات بەدەستەوەبوون/kat bedestewebûn: ن: دەرفەت هەبوون، کات دەبەردەستدابوون، کات دەدەستدابوون، کات هەبوون، وەخت بەدەستەوه بوون، وەخت هەبوون.

كات بەسەربردن/kat beserbirdin:: كات فەوتاندن، كات كوشتن.

كات بەفیرۆبە سەربردن/kat befîřo beserbirdin:: كات لەدەستدان.

كات بردن/katbirdin: کتن : پيچوون، خاياندن، خايانن، کودان، کوداندن، ماوه بردن، وەخت بردن.

كاتبوون/katbûn: کتن: پێکران، لەدەست هاتن، پەرژان.

كاتبێژ/katbêj: نتـ: کەژمێر، کاتژمێر، دەمژمێر.

كات بەخت کردن/kat bexit kirdin: ن: به تڵاندنی کات، کات کڕين، کات کوشتن. 

کاتبەش/katbeş: ن: کارپێ سپێراوی سەرژمێری. 

كات پێو/katpêw::

کاتژمێر/katjimêr: نتـ، نفا:[ کات][ كات+ ژمێر( ژماردن) ] دەمژمێر، دەمژمار( هـ)، سەعات، دەمژمێر، سەعات، سەحات.{ هەمبانەبۆرینە، ل، 596}

:: کاتژمێری دەست، … بەرباخەڵ، … دیوار، … سەرمێز.

كاتژمێری دیواری/katjimêrî dîwarî: نتـ:[ كاتژمێر+ ی] کاتژمێرێکی گەورەیە بە دیوارەوە هەڵدەواسرێت.

كات تێپەڕکەر/kat têpeř ker: ن:خۆخافڵێن، کات تێپه ڕکه ر به هه رشێوه يه کی گونجاو،

كات تێپەرکردن/kat têpeř kirdin: ن: خۆخافڵاندن، بەهەرشێوه يەکی گونجاو، کات دانەسەر،کات ڕابوێری، وەخت گوزەراندن، وەخت گوزرانی.

كات خەسارکەر/kat xesarker: ن: زۆرخايه ن وبێکه لک، کات به خه سارده ر، کات به فيڕۆده ر، کاتکوژ، کار یبيفايده ، وه ختکوژ، وه ختگری به بێ به هره.

كات دان/katdan: ن: وەخت دان. 

1 . بەرايی دان بۆديمانەيەک لەکاتی دياريکراودا.

2 . دەرفەتدان، ماوەدان، مۆڵەتدان. 

كات دانان/katdanan: ن: وەخت دانيان، وەخت دياريکردن.

كات دیاری کردن/kat diyarî kirdin: ن: وەخت دانان، دیاریکردنی مێژووی هاتنی ڕوواداوێک یان یادەوەرییەک.

كات دۆزەرەوە/kat dozerewe: ن: دەرفەتهێن، کات دۆزەرەوه، هەلوەدەستخەر.

كات ڕابووردن/kat řabûrdin: ن:

كات سەندنەوە/kat sendinewe::

كات قۆستنەوە/kat qostinewe::[ فەل] هەلپەرستی، [ ئۆڵۆرتۆنیزم : opportunism] .

كات گر/katgir: ن: درێژخايەن، کات بەر، وەختگر، وەختگير.

كات گرتن/katgirtin: ن: وەخت گرتن، وەخت لێگرتن،

1 . بوونه هۆی له کاربوونی، کات لێ به فێڕۆدان، کات لێ به خه ساردان، کات لێ به فيڕۆدان، مه حته لکردن. 

2 . بڕێک له کاتی ئه و بۆخۆ ته رخانکردن. 

كات لە دوای کات/kat le dway kat: ن: بەيناوبەين، بێن بێن،جاربەجار، جاربەجارێ، جارجار، جارجاره، جارجارێ، جارناجار، جارنان جار، جاروبار، جاروباره، جاروه جاری، چاخچاخ، ده مادەم، دەماودەم، دەمدەمە، دەمدەمی، کاتێ لەکاتان، گابەگايی، گاڤگاڤ، گاگا، گاگايی، گاگوار، گاهگاهی، گلانگا، گه گانە، ناوبەناو، ناوناو، ناوناوە، نێوبەنێو، نێوەنێوه، وارەوارە، وەختاوەخت، وەخت بەوەخت، وەختراوەخت، هاوڕهاوڕ.

كات نەبوون/kat nebûn: ن:[ ] کەمایەسی کات، بێ کاتی.

كات نەكاتێ/kat ne katê: شڕ:[ ئد]

1 . جارنە جارێ، دەم نادەمێ، تاڤەتاڤ.

2 . هەرساتە ( جارێ، كەرەتێ).

كات ویستن/kat wîstin: ن: وەخت گەرەک بوون، وه خت ويستن، ١ داوای کات کردن بۆ چاوپێکه وتن، ٢- داوای کات کردن، ده رفه ت خواستن،

كات هەبوون/kat hebûn: ن: دەرفەت پەيداکردن، دەرفەت دۆزينەوە.

كات هێڵ/kat hêľ: ن: [ ئینگـ : Timeline]

كاتێ/katê: ن: دەمێ، تاوێ، کاتێک، لەکاتێکدا، لەوەختێکدا، وەختۆ، وەختی، وەختێ، وەختێک، وەختێو، وەختيه،

1 .  ئەوساکه ، ئەودەم، ئەودەمی.

ئەوکات، ئەوکاته ، ئەوکاتی، لەودەمەدا، ل هودەميدا، ل هوکاته، لەوکاتەدا، لەو وختەدا، لەووەختيدا

كاتێک/katêk:: ماوەیەک.

:: كاتێک جەنگییت ناشتیت لەبیر بێت.

: كاتی شەڕ بەشی ناشتی تیابهێڵەوە.

كاتێكی/katêkî::

كاتێكی تر/katêkî tir: ئاك: ئیتر، دپشت، پاشان، پاشی، پاشین، لەپاشان، دپشت ڤە، دوایی، دوایە، دۆتر، كاتێكی تر.

كاتێکی زۆر/katêkî zor: ن: دەمان، زەمانان.

کاتی/katî: نچ:[ کات][ کات+ ی]

1 . ناگرنگ.

2 . ماوەیی، تەمەنكورتی شتێ، نەهەمیشەیی، دەمی، هنگا. یان  هەر تشتێک پەیوەندی بە کاتەوە هەبێت.[ ئینگـ: Temporary]

كاتی ئەستێرەیی/katî estêreyî: نتـ: ئەو كاتەی كە لەسەر بنچینەی رۆژی ئەستێرەیی دەپێورێت.

كاتی بەتاڵ/katî betaľ: ن: کاتی دەستبەتاڵی، وەختی ئازاد.

كاتی به‌سه‌رچوو/katî beserçû: نتـ: [ ئینگـ : Expired time ]

كاتی بێكار/katî bêkar::

كاتی بوون/katî bûn: ن: دەمی بوون.

كاتی دیمانە/kat: ن: کاتی چاوپێکەوتن، کاتی ديتن،

كاتی رابردوو/katî řabirdû:: كاتی لەمەوبەر.

كاتی رابواردن/katî řabwardin::

كاتی رۆژ/katî řoj::

كاتی ژیان/katî jiyan: ن: كات‌ بۆ ژیان [ ئینگـ : Time-to-live ]

كاتی شەپۆڵی/katî şepoľî: ن: ئەو مادەییەی دەكەوێتە نێوان دەستڵێكردنی شەڵۆڵێك و دەستڵێكردنی شەڵۆڵێكی تر كەلەدوای دێت.

كاتی شێوان/katî şêwan: ن:[ چراكەران.

كاتی شیلەكردنی گوڵ/katî şîlekirdinî guľ: ن:[

كاتی كاركردن/katî karkirdin::

كاتی كارگۆرین/katî kargorîn::

كاتی گرینویچ/katî Grînwîç: نتـ: ئەو كاتەی كەكراوە بەكاتێكی بنەڕەتی لە هەموو جیهاندا بۆ نموونە. نیوەشەو بەكاتی كاتژمێری گرینویچ سەرەتای رۆژە لە جیهاندا.

لە كاتی پێویست/le katî pêwîst: ن:

لە كاتی خۆیدا/le katî xoyda: ن: لەسەروەخت، لەسەری کات.

لە هیچ كاتێکی تر/le hîç katêkî tir: ن: لە هیچ دەمێکییدا.

كات/kat: ن: برێتی له مردن، وەختهاتن، وەختی مردن هاتن. 

بێبەرايی، بێدوايی، بێسەرەتا، بێ سەروبن، بێنا، تموتم، دايم، سەرەمڕ، گش وەخت، هەتاسەر، هەرچاخ، هەردەم، هەروهەر، هەرێ، هەمەته، هەميشه

كات/kat: ن: زۆرسەرجەنجاڵ بوون، زۆرسەرقاڵبوون، زۆرسەرگەرم بوون، کاتی سەرخوراندن نەبوون، وەختی سەرخوراندنيش نەبوون، يەگجارسه رقاڵبوون.

كات/kat: ن:

1 .  ئەو کەسەی دەزانێ چ کارێک کەنگێ وەختيەتی، کاتناس، لەکاتی کارانزان، لەوەختی کاران شارەزا.

2 . بەکات له سەروادەی خۆ ئامادە، ڕێزگرلەکات، کاتناس، کارلەکاتی دياريکراودا جێبەجێکەر، وەختناس.

3 . خاسووک، دەرفەتهێن، زەمانساز، کوڕی ڕۆژ، کەيسۆ، هەلباز، هەلپەرست، هەلخواز.

4 . ئەستيرەگەر، ئەستێرەناس، حيسابگەر، ژمارەگەر،فەلەکناس، که سێکه دەڕوانێته ئەستێران و فاڵ دەبينێ ، نجوومگه ر، هەساره شناس، هەسارەگەڕێن، هەسارەناس.

كات/kat: ن: بێواده (کەڵەبابی بێواده )، کات نەناس، لەکاتی کاران نەزان، وه ختی کاران وه به رچاونه گر،

.

.

___________

کات ² /kat: ن: خێرۆک. 

کاتە/kate: ن: خێرۆک.{ هەمبانەبۆرینە، ل، 596}.   

.

.

___________

کات ³ /kat: ن:[ جێۆ] زەمین، قاد

:: شۆرەکات. 

کاتا/kata: ن:[ خوار] جۆرێ کولێرە کە لەبن ژیلەمۆ دەبرژێت.{ هەمبانەبۆرینە، ل، 596}.  

.

.

___________

کات 4 /kat: ن:[ توێ]

1 . کەللـەسەر. 

2 . پشتمل.

کاتات/katat: ن:[ توێ] 

1 . قەحف، کەللـەسەر. 

2 . پشتمل.

کاتە/kate: ن:[ توێ] ئێسقان، پێشە، هەستی. 

کاتک/katik: ن:[ توێ] قەحف، کات، کەللـەسەر.{ هەمبانەبۆرینە، ل، 596}.  

.

.

___________

کاتە 5 /kate: ن: بریتییە لە گورگ.{ هەمبانەبۆرینە، ل، 596}.   

.

.

______________

کاتە/kate: ن:[ کات] وەچ: لکی تازە پاش سەرچن کردن. 

:: کاتەی تووتن.

.

.

_________

كات/kat: ن:[ ئەردە] تووتیای شین، تووتیا کەوڵە.

.

.

_________

كات/kat: ن:[ ئەردە] زەمانی کردار( لەڕیزماندا).

:: کردارەکە لە چ کاتێکدایە ؟ ( واتە ڕابردوو یان ڕانەبردوو)؟ .

.

.

.

.