دایک/dayik: ن، ئان:[ خێز][ دای+ ک] [ ئاڤێستایی : rstAm: ماتەر ][ ئینگـ : mother ]
1- ئەدا _ ئەڎا( هـ)، ئۆدا، دا( کباک)، دادا، دێ، دالک _ داڵک، داک، دای، دایە، دێ( هـ)، دی، دیا( زا)، ماک( کباک) : ژنێک کە منداڵێکی لێ بوو بێت، جا لە مێردی خۆی یان لە پیاوێکی دیکە.
{ تێبینی : – بنەچەی دایک دەبێت زایک : zayik . بوو بێت، واتە بوویەک کە بزێت.}{ ج. نەبەز . ل. 109}.
2 – سەرچاوە.
3 – ئافرەتێک کە ئەرک دەسەڵاتی هەبێت.
…..دایک/dayik.….: پاشگرێکە لە زمانی کوردی کە بۆ مێیی نە کە منداڵ ببێت: زردایک.
دایکان/dayikan: ن، ئان: [ ئینگـ : motherhood]
دایكانە/dayikane: ئاکتـ:[ دایک+ ئانە] داکانە، داڵکانە، وەکوو دایک. نرخ، مز و مافی دایکێتی. [ ئینگـ : motherly]
دایکایەتی/dayikayetî: نچ:[ خێز] دایکایەتی و ساوەپەروەری. [ ئینگـ : maternity]
دایکە/dayike: ئانتـ:[ خێز][ دایک+ ئە]
1 – ووشەی دواندنی دایک.
2 – [ باری ڕانەبردووی (داکردن)ـە ]
دایكەدڵڕەق/dayike diľřeq: ن:[زیند][ ئینگـ : Dura mater]
دایكە دڵنەرم/dayike diľnerim: ن:[زیند][ ئینگـ : pia mater]{ئە. قەرەداخی، ل، 15}.
دایکەلێ/dayikelê: نتـ:[ خێز][ دایک+ ئەلێ] گووفتەیەکە بەدایک دەگووترێت لە ڕووی خۆشەویستی یەوە.
دایكبرا/dayik bira: نتـ: داکبرا.
دایك سالاری/dayik salarî: نتـ: [ ئینگـ : matriarchy ]
دایك مردگ/dayik mirdig: ئانتـ:[ ئەردە] دایک مردوو، مێوەی أزیو.
دایك مردوو/dayik mirdû: ئانتـ: دایک مردگ.
دایك و باوكایەتی/dayik û bawkayetî: نچ: [ ئینگـ : parental]
دایك و باوكێتی/dayik û bawukêtî: ن: [ ئینگـ : Parenthood]
دایكێ/dayikê: نتـ:[ دەنگ] لەکاتی ئاخۆتن یان بانگ کردنێدا بۆ دایک بەکاردەبرێت.
دایكێتی/dayikêtî: نچ:
دایکێتی/dayikêî: نچ:[ خێز][ دایک+ ئێتی] داکێتی، داڵکێتی، دییتی. دایکایەتی، دلۆڤانی.[ ئینگـ : motherliness ]
دایكی/dayikî: نچ:[ دایک+ ئی] داڵکی.[ ئینگـ : motherhood ]
دایکی باووک/dayikî bauwk: نتـ:[ خێز][ دایک+ ی+ باووک] داپیرە، نەنک.
دایكی باش/dayikî baş: ن:
دایكی چەوسێنەر/dayikîî: ن:
دایكی شەڕانی/dayikîî: ن:
دایكی نموونەیی/dayikîî: ن:
دایكی هاوسەر/dayikîî: نتـ: خەسوو، خەسی. [ ئینگـ : mother in law]
دایكی هاوسەر/dayikî yedek: نتـ:
دایكی هاوسەر/dayikî heľgirewe: نتـ:
.
بەدایک/bedayik: ئانتـ::[ خێز][ بە+ دایک] بەدایک و باووکە ( بۆ خواردن دەگووترێت : خواردنەکە تەواوەو ئەوەیە کە دڵ دەیەوێت).
بەدایک بوون/bedayik kirdin: کتن:
بەدایک کردن/bedayik kirdin: کتن: ناڵەناڵ و نگەنگی نەخۆش دەبەم نەخۆشی یەوە.
بەشی دایکان/bedayik kirdin: نتـ: [ ئینگـ : maternity ]
بێدایک/bêdayik: ئانتـ:[ خێز][ بێ+ دایک] سێوی، هەتیو. [ ئینگـ : mother less ]
ڕۆژی دایک/řojî dayik: نتـ: یەکشەمبا دووەما گولانێ، جۆزەردە. [ ئینگـ : mother’s day ]
زڕ دایک/ ziř dayik: نتـ:[ زڕ+ دایک] زڕداک.
زمانی دایک/zimanî dayik: نتـ:[ ] زمانێ دایکێ، دایکەزمان.[ ئینگـ : mother tongue]{ سەلاحەدین، ل، 543}
سەرۆکە دایک/seroke dayik: نتـ:[ ئاین] ئافرەتێک کە سەرۆکی پەرستگایەک کە تایبەت بە ژنان بێت. [ ئینگـ : mother superior]{ ئازادی، ل، 604}
غەریزەی دایكایەتی/ẍerîzey dayikayetî: نتـ:[ دەروو][ ئینگـ: Mother instinct]{ سایکلۆژیا، ل، 48}.
کچی دایک/kiçî dayik: نتـ:
کوڕی دایک/kuřî dayik: نتـ:
منداڵدانی دایک/mindaľdanî dayik: نتـ:
وەلاتێ دایک/welatê dayik: نتـ:[ باد] ووڵات، نیشتمان لە مرۆڤ لێی لە دایک بوو بێت یان نیشتیمانی باوو باپیران. [ ئینگـ : motherland mother country]
هۆگری دایک/hogirî dayik: نتـ:
.
.
______________________
دایک/dayik: ن:
دایکە/dayike: نتـ:[ خێز][ دایک+ ئە] مێوینەی لەسەرجوچکان. چۆلەکەی مێینە.
.
_______________________
دایک/dayik: ن:[ خوار]
هەوێنی سرکە : سەرەتوێژی لیقنی شلەی ترشاو.
خڵتە.
دایکی سرکە/dayik: ن:[ خوار] .[ ئینگـ : mother of vinegar].
.
.
.
.