دوو/dû: ن:[ ژ][ پێش هیندوئەوروپی : دوۆ‌هـ : dwóh][ پیش هیندو ئاریایی : دوووا : duúa] ددوو( کباک)، دووان، دوێ، یەک لەگەل یەک، یەک و یەک.
| لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. | ||
| گۆکردنی بە کوردی | زمانی ئاڤێستایی | واتای بە ئینگلیزی |
| دووە | awd | |
دوو ئالی/dû alî: نتـ:[ کباک][ دوو+ ئالی] دوو جەمسەر.
دوو ئاوان/dû awan: ن:
1 – [ جێۆ] مێتزۆپۆتامیا : بە دوو ڕووباری دیجلە و فورات دەگووترێت.
2 – [ جێۆ] دوواوان، ڕێژراو، گەیشتنگەی دووئاو : جێگەی پێكگەیشتنی دووچەم یا دوو ڕووبار.[ ئینگـ : Aber].
3 – [ جێۆ] ناوی گوندێکە، کەوتووەتە ناحیەی دووکان( ناوەند)، لە قەزای دووکان، لە پارێزگای سلێمانی؛ لە باکوور را ھاوسنوورە لەگەڵ گوندی کلکەسماق و لە باشوور ڕا لەگەڵ گوندی عازەبان و لە ڕۆژھەڵات ڕا لەگەڵ گوندی تەلان و لە ڕۆژاواش را لەگەڵ گوندی کلێسە.
4 – [ جێۆ] لە لەلایەکی دیکەوە بارودۆخی بێ‌ئاوی تەنگی بەخەڵکی ئاواییەکانی دێگورچی، چواربۆت و دووئاوانیش هەڵچنیوە.{ کوردوکوردستان}
دوو ئاوبوون/dû awbûn: كتن: دووئاوكەوتن: نەخۆش كەوتن لەكاتی هەوا گۆڕیین.
دوو ئاوەكی/duwawekî: ن: دووئاوبوون.
دوو ئاوكەوتن/duwawkewtin: كتن: نەخۆشكەوتنی یەكێكە بەهۆی ئاوگۆڕی، كە تازە چووبێتە جێگایەكی تازە و ئاوەكەی پێنەكەوێت.{ گیوی. ل. 462}.
دووئاوكردن/duwa: كتپ: بڕینی ئاوخواردنەوە لە گیانلەبەر یان لە شیناوەردێک.
دووئەلۆ/duwê: نتـ:[ کباک] شەڕی تەن بە تەن.
دووئەوەندە/dû: ن: دووجار. [ ئینگـ : Double].
دووان/duwa: نتـ:[ ژ] ددوان.
دووانە/duwa: ن:[ فل] جمک : لە21. 05 – 21. 06 } سێهەمین كەڵۆیە لە چەرخی فەلەک. كە ڕێک دەكەوێتە سێهەمین مانگی ساڵی كوردییەوە كە ئەویش( ).
دووانە دووكەرت بوون/duwane dûkert bûn: ن:[ زیند][ ئینگـ : binary fission]{ ئە، قەرەداخی. ل. 16}
دووانەی لێكچوو/duwa: ن:[ زیند][ ئینگـ : identical twins][ ئە. قەرەداخی، ل، 44}.
دووانەیی/duwaneyî: نچ:[ دەروو][ دووان+ ئەیی][ ئینگـ: billateral]{ سایكلۆژیا، ل، 10}.
دووانی/duwa:: پێشگرە. [bi].
دووانی/duwa: ن:[كیمیـ] بەندی ئایۆنی، هاوبەشی، هایدرۆجینی.
بەندی دوانی/bendî dwanî: ن:[=] ئەویەكە دوو ئەتۆم لەیەک مۆلیكیودا بەدوو ئەلكترۆن هاوبەشی دەكات.
دووانزدە/duwa: نتـ:[ ژ][ هـ] دووانزدە_ دووانزە، دازدە( کباک).
دووانزدەم/duwa: ئانتـ:[ ژ] دووانزەهەم.
دووانزدەمین/duwa: ئانتـ:[ ژ] دووانزەهەم.
دووانزەهەم/duwanzehem: نتـ:[ ئاڤێسـ: Oiiasawd : دوە]
دووانزدەهەمین/duwa: ئانتـ:[ ژ] دووانزەهەمین.
دووەبراڵە/duwe: نتـ:[ فل][ هـ] جووتكەی برادەران. : ئەستێرەیەكە . . . . .
دووەبەندی/duwe: ن:
دووەجارە/duwe: نتـ:[ هـ] دووجاران.
دووەگیان/duwe: نتـ:[ هـ][ دوو+ ئە+ گیان] دووگیان، ئاووس.
دووەم/duwe ن:[ژ] دووهەم: چشتێكە لە پلەی دووەم دابێت.
دووەمی/duwe: ن:[ژ] دووهەمی.
دووەمین/duwea: ن:[ژ] دووهەمین: ئەوی هەرەدووەم.
دووەم دابەشبوونی جیابوونەوەیی/duwem dabeŝbûnî ciyabûneweyî: نتـ:[ زیند] [ئینگـ:SDS – second division segregation] {ئە. قەرەداخی، ل، 16}.
دووەم ئێسكی بازوو/dûem êskî bazû: نتـ:[ توێ][ لا: Ulna]{ پەزیشكی، ل، 395}.
دووبەرەكی/dûb: ن:[دوو+ بەرەكی ] ناكۆكی.
دووبرا/dûbira: ن:[ باڵ][ه، شا، هەڵ] كأكاڵە، دووبراک: باڵندەیەكی ڕاوكەرە، وەك هەڵۆ وایە، هەمیشە دوودوو پێكەوە دەفأن، باڵندەیێكە هێندەی سیساركەكەچەڵە فیتووی لێ دەدات، كیسەڵی لە حەواوە بەر دەداتەوە سەر ڕەقانی و دەیكوژێت. {گیوی. ل. 463}.
دووبراک/dûbirak: ن:[ باڵ][ کباک] دووبرا.
دووبرالە/dûbirale: ن:[ باڵ ] دووبرا.
دووبراكە/dûbirake: ن:[ ڕوو] بەقم، زاج، درەختی ئەژدیها[.Bot: Heamatoxylon campechianum]
دووبۆهێڵی/dûb: نتـ: [زیند][ ئینگـ : gene pair]{ ئە. قەرەداخی، ل، 73}.
دووبیری/dû bîrî: نتـ:[ دەروو][ ئینگـ : Schizo Phrenia ]{ پەزیشكی، ل، 316}.
دووپات/dûpat: نتـ:[ دوو+ پات] دووبارە.
دووپاتە/dûpate: نتـ: دووبارە.
دووپاتبوونەوە/dûpatebǔnewe: كتن: دووبارە بوونەوە.
دووپاتەكراو/dûpatekiraw: نفا: دووبارەكراو.
دووپاتكردنەوە/dûpatekirdinewe: كتپ: دووبارە كردنەوە.
دووپاتەكریاگ/dûpatekiryag: نتـ:[ كهـ] دووپاتەكراو.
دووپا/dûp: نتـ:[ دوو+ پا]
1 – دووپێ : بریتی یە لە مرۆڤ.
2 – كرمی ڕەنگ كە بۆ ئاوریشم دەكاردێت.
دووپاییلە/dûp: نتـ:[¯][ ئەردە] جۆرە هەڵپەڕكێ یەكە.
دووپاییلكە/dûp: نتـ:[ زیند] داعبایەكی كێوییە، لە سمۆرە گچكەترە و لە مشک گەورەترە.{ خال، ل، 131}.
دووپەڕە/dûp: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی بەهارییە، وەك سێپەڕە، بەڵام ئەم پەرەكانی دوان دوانە. { خال، ل، 131}.
دووپەڕۆ/dûp: نتـ:[ كۆن] پشكی مەشكە.
دووپەڕوو/dûp: نتـ: بشكی مەشكە.
دووپەل/dûpel: نتـ:[ زیند][ دوو+ پەل] دوحاجە، دولك، دولكە: پێكهاتووە لەدوو یان پترتر لەلكوپۆ،
وەك بەستراوە یان بەندە بەلەشی گیانەوەرە جومگەدارەكان.[ ئینگـ: biramous].
دووپەلان/dûp: نتـ:[ ئەردە][ دوو+ پەلان] چشتی دوو فلیچانە، دوولكان، دوولک، دوو فلیقانە، دوولەپان.
دووپەلەبوون/dûp: كتن:[ كشت] ڕووانی هەندێك سەوزایی و پەل دەركردنی.
دووپەللە /dûp: نتـ:[ كشت][ ه][ دوو+ پەللە] قنگاوڵە. { خال، ل، 131}.
دووپەلكە/dûpel: نتـ:[ كشت] تازە شین بووی بێستان و توتن.{ هەژار، ل، 299}.
دووپەنج/dûpel: نتـ:[ واز][ هـ] دووپێنجی دۆمینە.{ وشەنامە، ل، 465}.
دووپشتەكی/dûpiŝtekî: نتـ:[ دوو+ پشتەك+ ئی] هاوپشتی : دوو كەس سواری یەكسمێ.
دووپشتەكی سواربوون /dûpiŝtekî: كتن:[ دوو+ پشتەك+ ئی]پاشهەڵگیران.
دووپشتی/dûpiŝtî: نتـ:[ دوو+ پشت+ ئی] دووپشتەكی.
دووپشك/dûp: ن:[ زیند] دووپشت، كەڵاشدوم _ كولاژدم _ كەژدم، دووفیشك( كباك)، دومارەكۆل( ئەردە)، دمارەكۆڵ( هـ)، دمالەكۆڵ، مارەكۆڵ ( جا)، چزپیلە، كەژدم : دەعبایەكی چنگ چنگی كلك گرێ گرێی چزوودارە، بەگیانەوەرەوە دەدات.{ تێبـ: مێملی مرۆڤان و مارییە}{ خال، ل، 131}.
دووپشك/dûp: ن:[فل]{لە 23. 10 – 21. 11} هەشتەمین كەڵۆیە لە چەرخی فەلەكی كە ڕێك دەكەوێتە هەشتەمین مانگی ساڵی كوردی یەوە.
دووپشكانێ/dûp: نتـ:[ واز][ هـ] جۆرە گەمەیەكی كوڕانە.
دووپشكە/dûp: نتـ: بەو گۆیانە دەڵێن : كە بە دەسكی خەنجەرانەوەن و لە زێڕ یان لە زیو دروستكراون.{ گیوی، ل، 463}.
دووپشكە/dûp: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە بۆ دەرمان دەبێت.{ هەژار، ل، 299}.
دووپڵ/dûp: نتـ:[ ئەردە][ دوو+ پڵ] شڵە، خاڵخاڵ: چشتێكە ڕەنگی پڵپڵ بێت.
دووپڵ/dûp: ئانتـ:[ دوو+ پڵ] دووأوو، دووزووان، دووزار.
دووپڵی/dûp: نچ:[ دووپڵ+ ئی] دووڕووی، دووزووانی، دووزاری.
دووپۆشە/dûp: نتـ:[H][ ئەردە] دوونهۆم، دووتەبەقە.
دووپێك/dûp: نتـ:[ بەخ] تاقیمانە.
دووپێك كردن/dûp: كتپ:[ بەخ] تاقی كردنەوە.
دووپێ یی/dûp: نتـ:[ ¯] جۆرە هەڵپەأكێیەكە.
دووپینگ/dûp: ن: كاری كەڵك وەرگرتن لە ماكی وزە زیادكەر بۆ كێبەركێ.{ ناهید، ل، 439}
دووتا/dû: ن: بەندەكە( شار) بار، دوولنگەبار، گوڕیسێكە بەدرێژی لە كۆزی بەرخانیدا ڕادەخەن و چڵچڵە گیای پێوە دەكەن تابیخۆن. گیایەكە وەكو كوزەڵەی وایە لە دەم ئاوان شین دەبێت و دەخوێت. بەندۆكە، مەندێ.
دووتەوەرەیی/dûtewereyî: نتـ:[ جێۆ][ دوو+ تەوەرەیی] جووت تەوەرەیی. [ ئینگـ:Biazial]{ زەوی ناسی، ل، 10}.
دووتێرمی/dûtěrmî: نتـ: شیانی دابەشبوونی جووتی.[ ئینگـ: Binomial].
. دیتانەی دووتێرمی/dîtaney dûtěrmî: نتـ:[ ئینگـ:the Binomial Theorem].
دووجەمسەر/dûcemser: نتـ:[ جێۆ] [ ئینگـ:Bimodal]{ زەوی ناسی، ل، 10}.
دووجەمسەری/dûcemserî: نتـ: دی پۆڵ. [ئینگـ:Dipole]
دووجەمسەر/dûpel: نتـ:[ جێۆ][ ئینگـ:Biramous]{ زەوی ناسی، ل، 10}.
دووجەمسەر/dûzincîre: نتـ:[ جێۆ] [ ئینگـ:Biserial]{ زەوی ناسی، ل، 10}.
دووجەمسەر/dûlepikeyiyekan: نتـ:[ جێۆ] [ ئینگـ:Bivalve]{ زەوی ناسی، ل، 10}.
دووجمكە/dûa: ن:[ فل] ئۆرێون، تەرازوو، ددوانە، كەشكەشان، كەشكەلان : لە 23. 09 – 22. 10 زایینی، هەوتەمین كەڵۆیە لە چەرخی فەلەك. كە ڕێك دەكەوێتە هەوتەمین مانگی ساڵی كوردییەوە كە ئەویش( ).
دووچار/dûčar: ئان: ئادەقە، پێوە، تووش _ تووشیار، گرفتار، گیرۆدە.
دووچاربوون/dûčarbŭn: كتن:[دووچار+ بوون]1-ئالوودەبوون، پێوەبوون، تووشبوون، گیرۆدەبوون. 2- گەیشتنەیەكتری.
دووچاربییەێ/dûčar bîyeě: كتن: [ه][دووچار+ بییەێ] دوو چاربوون.
دووچاركەردەێ/dûčar kerdeě: كتپ:[ه][دووچار+ كەردەێ] دووچاركردن.
دووچاركردن/dûčarkirdin: كتپ:[دووچار+ كردن] پێوەكردن، گرفتاركردن.
دووچاركریا/dûčarkirya: كتپ:[ هـ][كارابزر][دووچار+ كریا] دووچاركران.
دووچاری/dûčarî: نچ: گرفتاری، گیرۆدەیی.
دووچەرخ/dûčerx: نتـ:[دوو+ چەرخ+ئە]1- دووتەگەر. 2- گۆشت كە دووجار لە چەرخی گۆشت بدرێت. {ناهید، ل، 439}.
دووچەرخە/dûčerxe: نتـ:[دوو+ چەرخ+ئە]1- ئەسپەئاسنینە، پاسكیل. 2- عەرەبانەی خاك وخۆڵ یان زبڵ فڕێدانێ.
دووچەرخەی دەستی/dûčerxey destî: نتـ: عەربانەی دەستی، گەردوونەی دەستی.
دووچەنان/dûčenan: ئاكتـ:[كۆ][دوو+ چەن(چەند)+ ئان] دووچەندان _ دووچەندانە.
دووچەنانە/dûčenane: ئاكتـ: دووئەوەندە، دووجارهێندە، دووچەندانە.
دووچەندان/dûčendan: ئاكتـ: دووهەند، دووهێند.
دووچەندانە/dûčendane: ئاكتـ: دووچەنانە، دووهێندە.
دووچەنگ/dûčeng: ن:[دەنگ] وشەیەك پێكهاتبێت لە دووبأگە، وەك: تا -وان، دەر-مان. . . . هتد. {گیوی، ل، 463}.
دووچەوەكیی/dûčewekîy: ن: جیاوازیی.
دووچەوەكیی كردن/dûčewekîy kirdin: كتپ: جیاوازیی كردن (لە نێواندا). {شووان، ل، 619}.
دووچەوەنە/dûčewene: ن:[ڕوو] برنجمشک، ڕێحانەكێویلە: گیایەكەی خۆرسكە، 80 سم بەرز دەبێتەوە، گەڵاكانی بەشێوەی هێلكەیی، گرنگ گرنگە، چێژی تاڵە، گوڵی سپی مەیلەوسووردەگرێت
و بۆنخۆشە، بۆ مەبەستی پزیشكی وەك دەرمان بەكاردەێت. [Bot: melissa officinalis].
دووچتە/dûčite: ئاكتـ: پاشوپێش، بەرەودوا.
دووچك/dûčik: ن:[ کباک] ترۆپک، دۆچک، قووچكە، لوتكە.
دووچكدار/dûč: ئانتـ:[كباش، كهـ] كلكدار. { شووان، ل، 619}.
دووچاربێنە/dûčik: ن: لەدووچاریدا. { وشەنامە، ل، 475}.
دووچوار/dûčik: نتـ:[واز] پوولێكی دۆمینەیە. { وشەنامە، ل، 475}.
دوودانە/dûd: نتـ:[ دوو+ دانە] دووانە.
دوودانگ/dûd: ن:[ ئەردە] شڵێوە، بەشی پاش، پشک، خانوو و سامان بەبڕیاری كوردان.
شەش دوودانگە/dûd: شڕ: دووبەش لەشەش بەشان. : دانەوێڵەیەكە دەنكەكانی دوو جۆربێت : واتا هاڕاو و درشت تێكەڵاو بێت.
دوودەری/dûd: نتـ:[ H ]
1 – پەنجەرەی دوو دەرك لە نێوەڕاستیدا بكرێتەوە.
2- دووتایی: دەركە : كە بۆ هەر دوولاش بكرێتەوە.
دوودەستبەتاڵ/dûd: نتـ:[ ئاب][ ئد][ دوو+ دەست+ بەتاڵ] مەبەست لە كەسێكە بەكڕین و فرۆشتنی چشتی پڕ و پووچ دەستمایەیەكی باش پێكەوە بنێت و دەست بكات بە كڕین و فرۆشتنی چشتی گەورەتر.
دوودەسماڵە/dûd: نتـ:[ ئد][ ئەردە][ دوو+ دەسماڵە] هەڵپەڕین، هەڵپەڕكێ، چۆپی دوو دوو بەدوو دەسڕان : جۆرە هەڵپەڕینێكە دوو دەستەسری تێدا هەڵدەسووڕێنن.
دوودڵ/dûd: ن:
دوودڵان/dûd: ن:
دوودڵكاری/dûd: ن:
دوودڵی/dûd: ئانتـ:[ دوودڵ+ ئی] پاوەپا، هاوڕایی.
دوودلقی/dûd: نتـ:[ ڕوو][Bot: Rubus Idaeus].
دوودلقەدێوێ/dûd: نتـ:
دوودلقەجنانێ/dûd: نتـ:
دووزمان/dû: ن: بەزاخ، بەزاج، شۆفار.
دووزمانی/dû: ئان: بەزاج، شۆفاری و شەیتانی، نەكێشێ، سەرپێچی، لامۆفەك، فێڵبازی، ساختەو شتی فریودان.
دووزمانی کەر/dû: ئان: بەزاجكەر، شۆفار، شەیتانی، نێوان تێكەر، دووزمان.
دووڕەگ/dûřeg: نتـ:[ دوو+ ڕەگ]
1 – [ زیند] دووتۆمە، دووتۆو، دووڕەه، دووڕێژە، دوودەمار، دوونەژاد. [ئینگـ: Heterozygous]{ئە. قەرەداخی، ل، 44}.
2- [ جێۆ] بەو تاكە دەگووترێت كە باوانوو دەگەڕێتەوە بۆ دوو جۆری جیاواز.[ Hybrid].{ زەویناسی، ل، 45}.
دووڕەگبوون/dûřegbûn: ن:[ زیند] كردەی یەكگرتنی، ئۆربیتاڵی گەردیلەیی جیاواز و هاووزە و پێكهاتنی كۆمەڵە ئۆربیتاڵێكی دووڕەگبووی هاوئاستە، ئەم ئۆربیتاڵە دووڕەگبووانە، لە ڕاستیدا نین: كردەی دووڕەگبوون كارێكی بیر كاری سادەیە، پێكهاتنی ئۆربیتاڵی گەردییە، بەیەكگرتنی ئۆربیتاڵی گەردیلەیی، پابەندی گەردیلەگەرد پێكهێنە كە یە، بۆ نموونە : لە میﺛاندا (CH4) كە چوار بەندی هاوبەهای (C – H)ی هەیە، دەتوانین وا دابنێن، كە ئۆربیتاڵی 2s و 2p گەردیلەی C، دووڕەگبوون بۆ پێكهێنانی چوار ئۆربیتاڵی دووڕەگبووی هاوئاستی SP³، پەیدادەبێت كەهەریەكەیان لەگەل ئۆربیتاڵێكی (1S)ی گەردیلەیH دەچن بەیەكدا.[ ئینگـ :hybridization].{ ئینسایكلۆپێدیا، عەبدول، ل، 519}.
دووڕەگكردن/dûřeg: ن:
دووڕەگی تیشكاوەری/dûřeg: ئانتـ:[ زیند][ ئینگـ : radiation hybrid]{ ئە. قەرەداخی، ل، 141}.
دووڕەگی چەند جارە/dûřeg: نتـ:[ زیند][ ئینگـ : multihybrid]{ ئە. قەرەداخی، ل، 121}.
دووڕەگی سیانی/dûřeg: نتـ:[ زیند][ ئینگـ : trihbrid]{ ئە. قەرەداخی، ل، 44}.
دووڕوو/dûřû: نتـ:[ دوو+ ڕوو] دووزمان.
دووڕووە/dûřû: نتـ:[ دووڕوو+ئە] دووچۆمان، زەوی نێوان دوو ڕووبار.
دووڕوویی/dû: ن: دووڕوویایی.
دووڕووقۆقز/dûřûqoqiz: نتـ:[ جێۆ][ دوو+ ڕوو+ قۆقز ] جووت ڕووقۆقز. [ ئینگـ: Biconvex]{ زەوی ناسی، ل، 10}.
دووڕێژان/dû: ن:
دووڕێویلە/dû: ن:[ ڕوو] كلكەڕێویی، دووڤ ڕێڤیی: گیایەكە دوولقی لێدەبێتەوە، سەربەرەو ژووروەكلكی ڕێوی دەچێت.
دووڕێیان/dû: ن: شوێنێكە دوو ڕێگای لێبێتەوە، دووڕیان، سەرگەی دووڕێیان.
دووڕیان/dûř: ن: جێگای پێكگەیشتنی دووگەیێنەر، پەیوەندگە.[ ئینگـ: Junction].
دووزاخە/dûz: ئانتـ: جڕاز، قەڵس، وەڕەز.
دووزاخەدان/dûz: كتپ: جڕازكردن، قەڵس كردن، وەڕەزكردن، سەخڵەت كردن و لەگیرخستنی یەكێك.{ هەژڕار، ل، 302}.
دووزام/dûz: ن:[ نخ][ دوو+ زام] گول، بەلوەشین : كەسێكە تووشی نەخۆشی گولـی و دووزامی و پیسكەیی بوو بێت.
دووزامی/dûz: ن:[ نخ] پەلووشین، ئاڵە، گولـی، پیسكی: نەخۆشییەكی درمە، میرۆبێكە دەچێتە پەردەی لووتەوە، جاری واش هەیە لە گەستنی مێش و مەگەزەوە دادەكەوێت: دوو جۆری هەیە(1) پەڵە لەسەر دەموچاو، لووت، گوێچكە پەیدادەكات، پاشان دەبن بەبرینێكی پیس و ئەو ئەندامە دادەرزێنێت. (2) تووشی كۆئەندامی دەماری دەبێت، ودەبێتە هۆی سڕبوون و ئیفلجی و نەمانی توانای ڕۆیشتن و دارزاندنی ئێسك.
دووزەخمەكی/dûz: نتـ:[ ئەردە] دووڕوویی، دووزمانی، دووزوانی.
دووزەدێنە/dûz: نتـ:[ دوو+ زەردێنە] هێلكەیەكە دوو زەردێنەی هەبێت.
دووزبان/dûz: ئانتـ:[ دوو+ زبان] دووزمان : دنەدەری كێشە بەقسە.
دووزبانی/dûz: نچ:[ دووزبان+ ئی] دوو زمانی.
{ تێبـ: گۆرانكاری لە نێوان دەنگی( ب)، ( ڤ)، (م)، ( و) لە زمان دا دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمەكانی پێشكەوتنی دیالێكتەكانی زمانی كوردی}.
دووزمان/dûziman: ئانتـ:[ ئد][دوو+زمان] دووزووان( هـ)، پێكوڵچێن، تەلاقڕەش، ئاوری بنكا، گای بنە، چێأی، دۆخمان، دووأوو.
دووزمانی/dûzimanî: نچ:[دووزمان+ئی] ئاپتەری( گەر)، ئاوجەم بوون، بەرگی پلاس، بەیی، پاشدوویی، پاشملە( سنـ) ، پشتەملە( هـ)، دۆخمانی، دووڕوویی، زەم، غەیبەت، قسەگێڕانەوە، گۆبەن _گۆبەند، هێڵە، هەڤانی.
دووزمانی كردن/dûzimanî kirdin: كتپ:[دووزمانی+كردن] پونگكردن، پێكوڵچاندن، لەناڵ وبزماردان، بۆ ڵێدان، تێچاندن، زمان لێدان.
دووزوان/dûziwan: ئانتـ:[ه][دوو+زمان] دووزمان.
دووزوانی/dûziwanî: نچ:[ هـ][دووزمان+ئی] دووزمانی.
دووزین/dûz: نتـ: ئەسپ و ماینی چوارساڵ تەمەن.{ هەژار، ل، 302}.
دووسیڵەبڕ/dû: ن: تیره‌یی، مارودو : Diagonal
دووستوون/dû: نتـ:[ دوو+ ستوون]
دووگرد/dû: ن: دووگورد( هـ)، بەرماڵ، بەڕە، ڕووخست، مازلۆخ( باد)، شەمل _ شەماک( هـ)، جاغاز، جانوماز، جارماز، جانماز: لە موو یان خوری یان تێكەلاو دروست دەكرێت، زیادە پانایی پەنجەی گۆرەوی، كوردی.
دوومشاری/dûmišarî: نتـ: [ ڕوو] [ ئینگـ : Doubly serrate].
دوونەفەری/dû: نتـ:[ دوو+ نەفەر+ی]
:: تاقمی نووشتنی دوو نەفەری.
دووهاوڕێ/dû: نتـ:[ دوو+ هاوڕێ]
دەسی دوو/dû: نتـ: دەستی دوو.
________________________
دوو/dû: ن: ئمـ:[ کباک][ دووڤ، دووم( دوم : فارسی)] دوا (كناو) لای پاشەوە شوێن وەیا شت پێشان دەدات.
| تێبینی |
| (دوو) تەنها بۆ زیندەوەر بەكاردێت، بەڵام ( دوا) بۆ بێ گیانیش بەكاردەهێندرێت. هەروەها باری خستنەسەریشی هەیە |
:: كۆما مەدوو عەسكەر چوو.
:: ئەزچووم، ئەو دوو من هات.
:: گاران ژ گوند دەركەت، شڤان ژی كەتە دوو گارانێ.
:: ئەزێ ب دوو میر كەڤم، هەتا دچمە جزیرا بۆتان.
.
دووا/duwa: ئاک: پاش، ئەنجام.
:: دووا ڕۆژت لەبیربێت.
دووابەر/duwa: نتـ:[ دووا+ بەر] پاشەبەر _ پاشبەر _ پاشبەرە، پاشەرۆک.
دووابەند/duwa: نتـ: پاشبەند.
دووابڕان/duwa: كتپ:[ كارابزر][ دووا+ بردن] كۆتایی هاتن، بڕانەوە.
دووابڕاو/duwa: ئانفا: دووابڕای، مەبەست لە چشتێكە، كە حەزی لێنەكەی و نەتەوێت ناوی ببەی.
:: تەشقەڵەی ئەو دووابڕاوانە هەر نەبڕاووەتەوە.
دووابڕیاگ /duwa: ئانفا:[ ئەردە] دووابڕاو، كلك بڕاو، لەناوبراو، تەفروتوونابوو.
دووابڕینەوە/duwa: كتپ:[ دووا+ بڕینەوە] تەفروتوناكردن.
دوواپارێز/duwa: نتـ: پاشپارێز.
دوواپارێزی/duwa: نچ: پاشپارێزی.
دوواتر/duwa: ن: پاشتر.
دوواترین/duwa: ن: پاشترین.
دوواجار/duwa: ن: لەدوواییدا، لەپاشان، لەوەدووا، لەمەوپاش.
دوواجەنگ/duwa: نتـ: پاشداری جەنگ، پەسقەرەووڵ.
دوواچۆڕ/duwa: نفا:[ دوو+چۆڕ()] دووادووایی هەموو چشتێک.
دوواخران/duwa: كتپ:[ كارابزر][ دوو+ خران(خستن)] پاشخران.
دوواخستن/duwa: كتن:[ دووا+ خستن] وەپاش خستن، پاشقەبرن، وەدوواخستن، وەخراندن.
دوواخستن/duwa: كتپ:[ دووا+ خستن] پەكخستن، تختێدان، ڕاگرتن، ژبەرڤەكرن، نەهێشتن، پێشگرتن، بەربڕینەوە.
دووا دەنگ/duwa deng: نتـ: قرتەبڕی، دەنگی هەرە دووایی.
دووا درۆ/duwa diro: نتـ: دووایی هاتن.
دووا دۆڵ/duwa doľ: نتـ: دووایی هاتن، دۆڵەدان.
دووا دووایی/duwa duwayî: نتـ:[ دووا+ دووا+ ئی] كۆتایی و بنەبانی هەموو چشتێک.
دووانگایی/duwangayî: ن:[ ڕەوا] دووایی گاڕان، بەرا‌نبەری سەرانگایی.
دووایە/duwaye: ئاكتـ: پاشی( کباک)، پاشین، پشت _ پشتەوە، پەی سەر، دووادانە، دووایی.
.
.
.
.