هەناسە/henase: ن:[ توێ] ئنە( ل)، بهن بێهن، پەتۆ _ پەتۆن، سۆزە، نزە، نەفەس.
| تێبینی |
| لەئاڤێستا هەن بەواتای نەفەس وەرگرتن یاخود هەناسە هاتووە، لەوەوە هەڵەی خۆمم بەسەرگرتەوە، زانیم( هەن)ی هەناسە، ئەو( ئەن)ـەیە کە هەمزەکەی گۆڕاوە بە(هـ). دواتر سەرنجم بۆ ئەوە کشا کە لە خوێندنەوەمدا( اسە) لە ئاڤێستادا بەواتای( خۆرا) بەکارهاتووە، کە ئەویش لە( ئەت) بەواتای خواردن وەرگیراوە}{ زاراوەسازی، ل، 14} |
هەناسەبڕ/henase biř: :[ توێ] ئنە( ل).
هەناسەبڕكە/henase biřke: نفا:[ توێ] خۆرەچەرە، هانكەهانک : هەناسەی دژوارە دوای ماندووبوونی هەڵدەكێشرێت.
هەناسەبڕین/henase biřîn: کتپ:[ توێ] ئنە( ل).
هەناسەچن/henase çin: نفا:[ توێ] ئنەچن( ل).
هەناسەچنین/henase çinîn: کتپ:[ توێ] ئنەچنین( ل) هەناسەبڕین.
هەناسەدان/henase dan: کتن، ن: شێوەکانی هەناسەدان : خێرا هەناسەدان، هەناسەى قول، هەناسەى پچرپچر، هەناسەبرکێ، کورتە هەناسە.
هەناسەدانەوە/henasedanewe: کتپ:[ توێ] هەناسە دەرئانین، بورین، دوماهی، دوای، کوتایی. [ ئینگـ : expiration , exhalation]{ پەزیشکی، ل، 132 , 133}.
هەناسەدکت/henasedikit: کتپ:[ توێ] بێهن دکێشت.[ ئینگـ : exhale]
هەناسەدکێشت دەر/henasedikêşit der: کتپ:[ توێ] دمرت.[ ئینگـ : expiratory]
هەناسەکەر/henaseker: ئانفا: هەناسەکەری.[ ئینگـ : exhalant]
هەناسەکرن/henasekirin: ئانفا:[ توێ] هەناسەکەری.[ ئینگـ : exhaling , exhalation]
هەناسەکری/henasekirî: ئانفا:[ کباک][ توێ] هەناسەکەری، هەناسە کردوو.[ ئینگـ : exhaled]
هەناسەکێشانەدەر/henasekêşaneder: کتپ:[ توێ] دمرت.[ ئینگـ : expiry]
هەناسەسوار/henaseswar: ن: هەناسەتەنگی.
هەناسەسواری/henaseswarî: ن:
هەناسەكێشان/henasekêşan: كتن:[ توێ][ هەناسە+ كێشان] هەناسە هەڵكێشان.
هەناسەوێستان/henasewêstan: كتن:[ توێ] ئنەوكەتڕەتی.
هەناسەهەڵکێشان/henaseheľkêşan: ن:[ توێ]
هەناسەی بۆگەن/henasey bogen: ئانتـ:[ نخ][ هەناسە+ ی+ بۆگەن] پتتو( ل).[ لا : halitosis].
هەناسەی هەرەدوایی/henasey heredwayî: نتـ: هەناسەی سەرەمەرگ.
هەناسەیی/henaseyî: نچ:[ ئینگـ : expiratory]{ سەلاحەدین، ل، 294}.
بێ با هەناسە/bê ba henase: نتـ:[ وەر][ بێ+ باهەناسە ( با+ هەناسە)] هەناسەی ناهەوایی.
بۆری هەناسە/bořî henase: نتـ:[ توێ] بۆڕی هەوا. [ ئینگـ: Respiratory tract].
په‌رده سی/perde sî: نتـ:[ پەردە+ سی] په‌رده‌یه‌کی دوو تۆی ده‌ور سییه‌کانه که به‌جیاواز سییه‌کان داده‌پۆشێ . له نێوان دوو تۆی ئه‌م په‌رده‌دا، شله‌یه‌ک هه‌یه که ده‌بێته هۆی خزبوون و نه‌رمی بزاوه‌کانی سی.
توێکاری كۆئەندامی هەناسە/twêkarî koendamî henase: نتـ:[ توێ]
سی/sî: ن:[ توێ] سییه‌کان وه‌ک دوو قوچکه، ئه‌ملاولای سینگ پڕ ده‌که‌نه‌وه، بنکی سییه‌کان له سه‌ر گلێجه یا دیافراگمه و لووتکه‌شیان له ئاستی یه‌که‌مین مۆره‌ی بڕبڕاگه‌ی پشته. برۆنشیۆله‌کان له ناو سییه‌کاندا به ئالوێئۆله‌کان کۆتاییان دێت و به هۆی کۆمه‌ڵێک ورده‌ره‌گی خوێنی باشه‌وه، ئاڵوگۆڕی ئوکسیجنی هه‌وا و دوئوکسیدی کاربۆن جێبه‌جێ ده‌که‌ن. سییه‌کان وازیان له سه‌ریه‌ک خه‌وتنه، به‌ڵام به‌هۆی ته‌وژمی نه‌رێنی دوو تۆی په‌رده‌سییه‌وه، ده‌کرێنه‌وه و هه‌ناسه یان تێده‌چێت.
کشکشێ/kişkişê: ن:[ توێ] پاژێکی بۆری هه‌ناسه‌یه که ده‌که‌وێته به‌شی خوارووی قوڕگ ( ئه‌وک ) ( له ئاستی سێهه‌مین تا شه‌شه‌مین مۆره‌ی مل ) و به‌رهه‌مهێنانی ده‌نگیشی له ئه‌ستۆیه،له چه‌ن ماسوولکه و کرۆژنه پێکهاتووه.
لووت/lût: ن:[ توێ] له کۆمه‌ڵیک ئێسک و کرۆژنه پێکهاتووه. چاڵه‌کانی ناو بۆشایی لووت به ناوپۆش و ورده‌ڕه‌گ داپۆشراوه و ده‌بێته هۆی گه‌رم و شێدار بوونی هه‌وا پێش له‌وه‌ی بگاته سییه‌کان. موو و مژۆڵه‌کانی ناولووت ته‌پوتۆزی هه‌وا ده‌گرن تا هه‌وایه‌کی پاکژ بۆ سییه‌کان به‌ڕێ بکرێت.
نای/nay: ن:[ توێ] به‌شێکه له بۆری هه‌ناسه که ده‌که‌وێته پاش کشکشێ و له کۆمه‌ڵێک کرۆژنه‌ی (Ω) شکل پێکهاتووه. درێژاییه‌که‌ی 10 – 12 سانتی مەتره و له ئاستی شه‌شه‌مین مۆره‌ی مله‌وه ده‌ست پێده‌کات و بۆ خواره‌وه داده‌کشێت و ده‌بێته دوو لقی راست و چه‌پ که به برۆنش یا نایچه ده‌ناسرێت. برۆنشه‌کان له ناو سییه‌کاندا لق و پۆی زۆریان لێد ه‌بێته‌وه به ناوی برۆنشیۆل.
نەخۆشیەکانی کۆئەندامی هەناسە/nexoşiyekanî koendamî henase: نتـ:[ نخ] توشبونی سیەکان، تەنگە نەفەسی، ڕەبۆ، هەستیاری قوڕگ، کۆئەندامی هەناسە ساڵانە .
.
.
______________
هەناسە/henase: ن:[ مجـ]
1 . پشوو _ پشی.
2 . [ کباک] كەسەر.
هەناسەسارد/henasesard: ئانتـ:[ هەناسە+ سارد] ئاهی سارد، بێچارە، كۆڵەوار، نائومێد، ناهومێد، نک، هیوابڕاو.{ هەنبانەبۆرینە، ل، 868}
هەناسە هەڵكێشان/henase heľkêşan: كتن:[ کباک] كەسەرئانین، ئاخن.
.
.
.
.