ترش¹/tirş: ن:[ کیمیـ][ پەهلەوی: تروش: truş، تات: تۆرش، فارسی: ترش، بیر : تۆرۆش] تش(هـ) یەکێک لەتامەکان کە دەمپێی گۆدەبێتەوە وەک تامی سماق و سرکە.[ ئینگـ: acid]
1 – ئاوێتەیەکە هایدرۆجینی تێدایە کە کانزایەک یا ئۆکسیدەکەی یان هایدرۆکسیدەکەی یان کاربۆناتەکەی دەتوانن شوێنی بگرنەوە.
2 – بەپێی بیروڕای برۆنشتد لوری، پڕۆتۆن دەر و بە پێی بیروڕای لویس، جووتە ئەلەکترۆن وەرگرە.
ترش لەسیستمی ئاویدا، بەو ماددەیە دەڵێن کە دەتوانێت پڕۆتۆن( H + ) لە ئاودا پەیدا بکات. زۆرتر ترشە کانزاییەکان، دەیانتوانی ئاوێتەیەک و ئاو و ترشۆکسیدێک پێک بهێنن، کە ئۆکسیدە شوێن سەرنجەکە بە ستراوە بە کانزاکەوە، ئۆکسیدێکە دەتواونێ ڕەوشی دوو کارلێکی بنوێنێ واتا دەمێک وەک ترش و دەمێکی تر وەک تفت ڕەفتار بکات. ئاوەگیراوەی ترش تامێکی تیژیان هەیە و کاغەزی گوڵەبەڕۆژە سووردەکات و دەبێتە هۆی دەرپەڕاندنی گازی دوان ئۆکسیدی کاربۆن، لە کاربۆناتی کانزاکان. لەبەر ئەوەی پڕۆتۆن ناتوانێ بە ئازادی هەبێت، بۆیە ڕەوشی ترشێتی تەنها لە کاتێکدا دەبێندرێت کە توێنەر بتوانێت وەک نەخشی پرۆتۆن وەرگر ڕەفتاربکات، واتە وەک تفت کار بکات، بەرانبەر بەمە ئاوەگیراوەی ترش، ئایۆنی هایدرۆکسۆنیۆمی ( ) تێدایە.
ترشەکان دەتوانن لە توێنەرە نا ئاوییەکانیشدا هەبن، چونکە ئەمۆنیایش دەتوانێ پڕۆتۆن وەربگرێت و ئایۆنی ئەمۆنیۆم () پێک بهێنێت، ئاوێتەیەک کە لە ئەمۆنیادا بتوێتەوە و ئایۆنی ئەمۆنیۆم پێک بهێبێت، بۆ نموونە وەک، ئەم سیستمە ڕەوشی ترشێتی هەیە. ئاو لە دۆخی شلیدا، ئایۆنیوە و ئەو ئایۆنانە، پێچەوانەی ڕەوشی دووکارلێکی ئاوە، ئەو ئاوێتانەی ئایۆنی هایدرۆکسیل پێک دێنن، لە ئاودا ڕەوشتی تفتیان هەیە.
ترشان/tirşan: کتن: [ کیمیـ][ کیمیـ][ ترش+ ئان]
1 – پچپچ( کباک)، هەڵاتوو : ترش بوون و گۆڕانی حاڵەتی شتی ماوە.
2 – ئەزیەت بوونی گەدە لەبەر زۆرخواردن و ترشبوون و کزانەوەی گەدە.
3 – ترشبوونی ماست و چێشت و چشتی تر بە هۆی کۆن بوون و زۆرمانەوەی.
ترشاندن/tirşandin: کتپ:[ کیمیـ][ ترش+ ئاندن][ ئینگـ : acidify]
1 – گۆڕینی حاڵەتی هەندێک خواردەمەنی.
2 – ترشکردن. ترشانن، تورشاندن، تورشانن.
ترشانن/tirşanin: کتپ:[ ئەردە][ ترشاندن] ترشاندن.
ترشاو/tirşaw: ئانفا:[ ترشان]
1 – شتی ماوەی ترش هەڵگەڕاو.
2 – گەڕاو، گراو : ئاوێکە لە کانی زەوی دەردێت ترش و بۆن ناخۆشە، بۆ نەخۆشی پێست( خارشت) زۆرباشە.
3 – [ کیمیـ] ترشێتی : زۆربوونی ترش.[ ئینگـ : Acidity].
ترش بوون/tirşbûn: کتن:[ ترش+ بوون]
1 – تامی ترش بەخۆوەگرتنی شتێک.
2 – پچپچ بوون( کباک)، کفکردن، هەڵاتن (هەویر).
ترش پێو/tirş pêw: نفا:[ ترش+ پێو( پێوان)] ئامرازێکە بۆ پێوانە ترشێتی.[ ئینگـ : acidimeter] .
ترش – تفت/tirş – tift: نتـ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : acid – base ]{ شەوکار، ل، 10}.
ترش دروستکردن/tirş dirustkirdin: کتپ:[ کیمیـ][ ترش+ دروست کردن] بەتایبەتی لە میزدا.[ ئینگـ : Acidogenic ].
ترشکاریی دەریاچە/tirşkarîy deryaçe: نتـ: ترش بوونی دەریاچە بەهەر هۆیەکەوە بێت بەتایبەتی بە هۆی هەندێ ماددەی کیمیاییەوە.[ ئینگـ : Acidification of Lakes ] .
ترش کردن/tirş kirdin: کتپ:[ ترش+ کردن] گۆڕینی حاڵەتی خواردەمەنی بەترش لێدانی، ترشاندن.[ ئینگـ : Acidulate ] .
ترشۆکی/tirşokî: کتپ:[ کیمیـ][ ترش+ ئۆک+ ی] دەشێت ترش بکرێت.[ ئینگـ : Acidifiable ].
ترش و تاڵ/tirş û taľ: ئانتـ:[ ترش+ و+ تاڵ] میوە و خۆراک کە تامی خۆش بەزارخۆش نەبێت، تێکەڵاویی ترشیی و تاڵیی.
ترش و تاڵ بوون/tirş û taľbûn: کتن:[ ترشوتاڵ +بوون] خۆش نەبوونی چێژی خواردنێک.
ترش و شیرین/tirş û şîrîn: ئانتـ: [ ترش+ و+ شیرین] مێخۆش : میوە و خۆراک کە تامی ترش و شیرین بێت.
ترشێتی/tirşêtî: نچ:[ کیمیـ][ هـ] ترسیەتی _ ترشیی. [ ئینگـ : acidity]
ترشێتی/ tirşêtî ph: نتـ:[ کیمیـ] ترشی ئاو بە هۆی ئایۆنی هایدرۆجێنەوە دەپێورێت ئەگەر کەمتر بوو لە 7,5 ئەوە ئاوێکی ترشە ئەویش دەبێتە هۆی ڕووشاندنی کۆنکرێت و میتاڵەکان.[ ئینگـ : acidity ph]
ترشێنە/tirşêne: نتـ:[ ترش+ ێنە]
ترشین/tirşîn: کتن:[ هـ] ترشان.
ترشیی/tirşîy: نچ:[ هـ][ ترش+ ئیی] تامی ترش، ترش بوون.
| هەندێ لەپێکهاتەی ترشەکان |
ترشە ئالبۆمین/tirşe aľbomîn: ئانتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ ئالبۆمین].[ ئینگـ : Acidalbumic] .
ترشە ئەمینیەکان/tirşe emînyekan: نتـ:[ کیمیـ] کۆمەڵە ئۆرگانیزمێکی ئاسایین کە پێداویستن بۆ ژیان هەموو زیندەوەرێک لە پێکهاتەی ترشە ئەمەینیەکانە.[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : NH2] [ ئینگـ : amino acid].
ترشە ئۆکسید/tirşe oksîd: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ ئۆکسید][ ئینگـ : acid oxide ].
ترشە بار/tirşe bar: نتـ:[ کیمیـ] ترشەدۆخ. [ ئینگـ: acid case]
ترشە باران/tirşe baran: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ باران] بارانی ئەسید : ئەو بارانەی کەم ترش بێت ئەوە دەبێتە هۆی کەم بوونی ترش لە دەریاچەکان هەروەها گۆڕانکاریی ترشی وە دەبێتە هۆی هەست پێکردن بە بۆنی نەبوونی ئەلەمنیۆم لە ئاودا.[ ئینگـ: acid soil ، Acide rain].
ترشە بەها/tirşe ba: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ئە+ ] ترشە ڕەنووس: ژمارەی ملیلیترەکانی ئاوەگیراوەیەکی دەیەکە سەنگیی هایدرۆکسیدی سۆدیۆم یان پۆتاسیۆمی پێویستە بۆ هاوكێش کردنی گرامێک راتنج یان ڕۆنی ڕووەکی یان شتێکی لەو بابەتە.{ ئینسایکلۆپێدیای کیمیا.ب. 3. ل. 18}.[ ئینگـ: acid soil ].
ترشە برۆنز/tirşe bironz: نتـ:[ کیمیـ][ ئینگـ: acid bronze]
ترشە پۆڵا/tirşe poľa: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ پۆڵا] جۆرێک لە پۆڵا تووشی کاریگەری ترشۆکی بووە لەگەڵ دەوروپشتی ناوپۆشی کوورە.[ ئینگـ : acid steel]
ترشە تێهەڵکێشان/tirşe têheľkêşan: نتـ:[ کیمیـ] ترشە تێنقوم کردن.
ترشە خاک/tirşe xak: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ خاک][ ئینگـ: acid soil ].
ترشە خڕۆکە سپی/tirşe xřoke sipî: نتـ:[ زیند]
1 – پێکهاتەیەکی هیستۆلۆإژییە، خانە، یان ئەندامێکی دیکەی ڕەنگی سووک دەگەڵ ماددەی ترشەڕەنگ.
2 – ئۆرگانیزمێکە، کەباش گەشە بکات لە ترشی دا.[ ئینگـ : acidophil].
ترشە خشت/tirşe xişt: نتـ:[ کیمیـ][ ئینگـ: acid brick]
ترشە خوێ/tirşe xiwê: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ خوێ] زاراوەیەکی ئاڵۆزە، بۆ چینێک لەو بەشە خوێیەی کە پێکهاتووەلە ترشی. لەبەرئەوەی بەشێک لە ترشەکە، یەکێک یان فرەی گەردیلە هایدرۆجێنەکە جێگۆر کە هەیە. ترشەخۆی یەلێکە لە ئەلکالـیی [ ئینگـ : acid salt].
ترشە خوێنێ/tirşe xiwênê: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ خوێنێ] خوێنی ترشەڵۆك : زێدەبوونا گرانییا ئایۆنی هایدرۆجین ژ خوێنا ئان کەتنا ژێر نۆرمال ل pH.[ ئینگـ: Acidemia].
ترشە ڕەنگەکان/tirşe řengekan: نتـ:[ کیمیـ][ترش+ ئە+ ڕەنگەکان] ئەو ڕەنگانەن کە کۆمەلەیەکی ئەرۆماتی(عەتری) ڕەنگسازی تێدایە و کۆمەڵەیکارای SO2H وەک خوێی سۆدیۆم کە لە ئاوی گیراوەکەدا ناتوێتەوە، جۆرە ناسراوەکانی ترشە ڕەنگ ئەمانەن.
1 – ترشە ڕەنگی سادە : کە چەند کانزایەکی فرەهاو‌ێزییان تێدایە و دوای تێکردنی Na2Cr207 یان HCI ی ڕوون، چۆنێتییەکەی ناگۆڕدرێت و باشتر نابێت.
2 – ترشە ڕەنگەکۆمەڵەدارەکان هاوکات لەگەڵ شوناسی و کارلێکی کۆمەڵەی [cr(oh)3] و ڕیشاڵەکاندا، کۆمەڵەی OH- ئازۆ یان HO – OH یان، بەشێوەی ئۆرﺜۆ تێدایە.{ ئینسایکلۆپێدیای کیمیا.ب. 3. ل. 17}[ ئینگـ: acid soil ].
ترشە ڕەگ/tirşe řeg: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ ڕەگ] کۆمەڵە گەردیلەیەکە لە گەردی ترشدا، وەک بەشێک بەشداریی بکات لە کرلێکە کیمیایییەکاندا، بێ ئەوەی پێکهاتنەکەی بگۆڕێت.[ ئینگـ : acid radical].
ترشە ڕۆن/tirşe řon: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ ڕۆن] ئەو بەرهەمە فینۆڵییان کە لە کاتی بەگەرمی تێکشکانی پێترۆڵدا، بە تفتە ئەلکالییەکان دەردەهێندرێن، پێشیان دەڵێن ترشە کریسیلییەکان.[ ئینگـ : cresylic acid ].
ترشە شیکاری/tirşe ŝĭkarî: نتـ:[ کیمیـ][ترش+ ئە+ شیکاری][ ئینگـ : acidolysis].
ترشە کاربۆنات/tirşe karbonat: نتـ:[ کیمیـ] بیکاربۆنات.[ ئینگـ: acid carbonate].
ترشەکان/tirşekan: نتـ:[ کیمیـ] .[ ئینگـ: Acids].
ترشە کلۆرید/tirşe kilorîd: نتـ:[ کیمیـ][ ئینگـ: acid chloride]
ترشە گەرماو/tirşe germaw: نتـ:[ کیمیـ][ ئینگـ: acid bath]
ترشە لاڤا/tirşe lava: نتـ:[ جێۆ][ کیمیـ][ ترش+ ئە+ لاڤا] ترشێتی تواوەی گڕکانەکان. [ ئینگـ: acid lava].
ترشەڵۆک/tirşeľok: ئانتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ لۆک] حاڵی چێشت و خۆراک و شتێک کە ترشاو و خراپ بووبێت : ترشەڵووک : مزر، کەم ترش.[ ئینگـ : Acidulous] .
ترشەڵۆک بوون/tirşeľok bûn: کتن:[ ترشەلۆک+ بوون] تێکچوونی چێژ و ڕواڵەتی خۆراك و شتێک، ترشان و خراپ بوون.
ترشەڵووک/tirşeľûk: ئانتـ:[ ترش+ ئە+ لووک] ترشەڵۆك.
ترشە گەرمەمەنی/tirşe germemenî: نتـ:[ کیمیـ][ترش+ ئە+ گەرمەمەنی] ئەو ماددانەن، کە بۆ ناوپۆشینی کوورە( فڕن) بەکاردێن، و پێکهاتنێکی سیلیسییان هەیە کەبەرهەڵستی کۆزەرە ترشەکە دەکات.[ ئینگـ : acid refractory].
ترشە میز/tirşe mîz: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ میز] میزەترشێ. [ ئینگـ : Aciduria ].
ترشە ناوپۆشی/tirşe nawpoşî: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ ناوپۆشی] ماددەی گەرمییە بەکاردێت لە داپۆشینی کوورەی توواندنەوە وەکو سیلیکا و قوم بۆ ئەوەی یەکسان بێت لەگەڵ ئەکاسیدی تفت کە لە کرداری تواندنەوە پێکدێت. [ ئینگـ : acid lining]
ترشە نما/tirşe nima: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ نما][ ئینگـ : acidity index ].
ترشە هایدرۆجێن/tirşe haydirocên: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ هایدرۆجێن][ ئینگـ : acid hydrogen ].
ترش خواز/tirşe xiwaz: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ خواز] حەز لە ترشی کەرە، زوو بۆیەی ترش ڕەنگ بگرێت( میکرۆب).[ ئینگـ : Acidophile ].
ترشۆزە/tirşoze: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ۆزە( -)] ئاسیدۆۆز : بەترش لەبەر زۆری بوونی پەیدابوونی لەناو لەشدا خراپ دەرکردنە دەرەوەی. [ ئینگـ : Acidosis].
ترشێک/tirşêk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ێك][ ئینگـ : Acidum].
ترشی/tirşî: نچ:[ کیمیـ] ئەوەی پەیوەندی بە ترشەوە هەبێت.
ترشی ئەنهایدراید/tirşî Anhayrayd: نتـ:[ کیمیـ][ ترشی+ ئەنهایدراید][ ئینگـ : acid anhydride].
ترشی ئەبێتیک/tirşî ebêtîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ ئەبێتیک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C20H30O2] [ ئینگـ : Abietic acid ]{ شەوکار، ل، 3}.
ترشی ئەسیتیل/tirşî esîtîl: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ ئەسیتیل] سالیسیلیک، ئەسپرین. [ ئینگـ : Acetylsalycilic acid ]
ترشی ئۆزمیک/tirşî ozmîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ ئۆزمیک ] ترشی ئۆکسالیک.[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : O5O4] [ ئینگـ : Osmic acid ]
ترشی ئۆکسالیک/tirşî oksalîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ ئۆکزالیک] ترشی ئۆکسالیک. [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C2H2O4+2H2O] [ ئینگـ : Oxalic acid ]
ترشی بەنزۆیک/tirşî benzoyik: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ بەنزۆیک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C7H6O7] [ ئینگـ : Benzoic acid ].
ترشی بەھێز/tirşî behêz: نتـ:[ کیمیـ] ترشێکە، بە تەواوی دەئایۆندرێت، لە ئاوەگیراوەکەیدا. [ ئینگـ: Strong acid]
ترشی بۆراسیک/tirşî borasîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ بۆراسیک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : H3BO3] [ ئینگـ : Boracic or Boric acid ].
ترشی بۆرمیک/tirşî bormîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ بۆرمیک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : HBrO3] [ ئینگـ : Bromic acid ].
ترشی بیوتیریک/tirşî biyutîrîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ بۆرمی] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C4H8O2] [ ئینگـ : Butyric acid ].
ترشی پاتری کۆکەرەوە/tirşî patirî kokerewe: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ پاتری+ کۆکەرەوە][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : H2SO4 ][ ئینگـ : Accumulator acid]{ شەوکار، ل، 7}.
ترشی پارمەنگەنیک/tirşî parmengenîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ پارمەنگەنیک][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : HMnO4] [ ئینگـ : Parmanganic acid ].
ترشی پاڵمیتیک/tirşî paľmîtîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ پاڵمیتیک].[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C16H32O2] [ ئینگـ : Palmitic acid ].
ترشی پایرۆگالیک/tirşî payirogalîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ پایرۆگالیک] .[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C6H6O3] [ ئینگـ : Pyrogallic acid ].
ترشی پایرۆلیگنیۆس/tirşî payirolîgnyos: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ پایرۆلیگنیۆس] دارەترشی سرکە.[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : ] [ ئینگـ : Pyroligneous acid ].
ترشی پایروڤیک/tirşî payirovîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ پایروڤیک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : ] [ ئینگـ : Pyruvic acid ].
ترشی پرووسی/tirşî pirûsî: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ پرووسی] هایدرۆسیانیک.[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : ] [ ئینگـ : Prussic, HCN acid ].
ترشی تارتاریک/tirşî tatarîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ تارتاریک][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C4H4O6] [ ئینگـ : Tartaric acid ].
ترشی دووانەی سرکی/tirşî duwaney sirkî: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ دووانەی سرکی] سرکەی جووت.[ ئینگـ : Diacetic acid]
ترشی دووانی/tirşî duwanî: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ دووانی] ترشێکە، تەنیا دوو توخمی جیاوازی تێدایە، کە یەکێکیان ھایدرۆجینە و ئەوەی تریان توخمێکی کارۆسالبێتی زۆرترە و، ئۆکسجینی تێدانییە.[ ئینگـ : Binary acid]
ترشی دوو پڕۆتۆنی/tirşî dû pirotonî: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ دوو پڕۆتۆنی] ترشێکە، لە ھەر گەردێکیدا، دوو گەردیلە ھایدرۆجینی ئایۆنیوی تێدایە، وەک ترشی گۆگردیک.[ ئینگـ : Diprotic acid]
ترشی سەکسینک/tirşî sekisînik: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ سەکسینک] ترشی کارەبا. [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C4H6O4].[ ئینگـ : Succinic acid]
ترشی سرکە/tirşî sirke: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ سرکە][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : CH3CO2H یان C2H4O2][ ئینگـ : Acetic acid]{ شەوکار، ل، 7}.
ترشی سرکۆ سرکە/tirşî sirko sirke: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ سرکۆ+ سرکە][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : CH3COCH2COOH][ ئینگـ : Acetoacetic acid]{ شەوکار، ل، 8}.
ترشی سیانە کلۆرۆسکی/tirşî siyane kilorosikî: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ سیانە کلۆرۆسکی] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C2HCl3O2] [ ئینگـ : Trichloracetic acid].
ترشی سیانیک/tirşî siyanîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ سیانیک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : CNOH] [ ئینگـ : Cyanic acid].
ترشی فۆرمیک/tirşî formîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ فۆرمیک][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : CH2O2] [ ئینگـ : Formic acid].
ترشی فۆسفۆریک/tirşî fusforîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ فۆسفۆریک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : H3PO4] [ ئینگـ : Phosphoric acid].
ترشی فوسفوتەنگەستیک/tirşî fusfutengestîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ فوسفوتەنگەستیک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : CH2O3] [ ئینگـ : Phosphotungstic acid].
ترشی کاپریک/tirşî kaprîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ کاپریک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C10H20O2] [ ئینگـ : Capric acid].
ترشی کاربۆلیک/tirşî karbolîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ کاربۆلیک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C6H6O] [ ئینگـ : Carbolic acid].
ترشی کاربۆکسیلی/tirşî karbokisîlî: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ کاربۆکسیلی]ترشێکی ئەندامییە، کۆمەڵەی کارای کاربۆکسیلی تێدایە، کە کەوتووەتە سەرپەڕی زنجیرەی گەردیلە کاربۆنەکانەوە. [ ئینگـ : Carboxylic acid].
ترشی کاربۆن/tirşî karbon: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ کاربۆن] ترشی ذووان ئۆکسیدی کاربۆن[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : H2CO3] [ ئینگـ : Carbonic acid].
ترشی کرۆمیک/tirşî kiromîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ کرۆمیک] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : H2CrO4] [ ئینگـ : Chromic acid ].
ترشی گۆگردیك/tirşî gogirdîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ گۆگردیك] ترشی سولفۆریك.[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : H2SO4] میز.[ ئینگـ : Sulfuric (Sulphuric) acid].
ترشی لاواز/tirşî lawaz: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ لاواز] ترشی بێھێز : ترشێکە، کەمێک ئایۆنی ھایدرۆجین بەرھەم دەھێنێت، لە ئاوەگیراوەکەیدا.[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : ] [ ئینگـ : Weak acid].
ترشی لێدابڕان/tirşî lêdabiřan: کتن:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ لێدابڕان][ ئینگـ : deacidize]{ شەوکار، ل، 173}.
ترشی لێدابڕاو/tirşî lêdabiřaw: ئانفا:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ لێدابڕاو( لێدابڕان)] [ ئینگـ : deacidified]{ شەوکار، ل، 173}.
قەترانی ترشی لێدابڕاو/qetranî tirşî lêdabiřaw: نتـ:[ کیمیـ][ قەتران+ ی+ ترش+ ی+ لێدابڕاو( لێدابڕان)] [ ئینگـ : deacidified tar]{ شەوکار، ل، 173}.
ترشی لیمۆ/tirşî lîmo: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ لیمۆ] [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C6H7O8] [ ئینگـ : Citric acid].
ترشی مالیک/tirşî malîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ مالیک] ترشی سێو. [ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C4H6O5] [ ئینگـ : Malic acid].
ترشی ناووکی/tirşî nauwik: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ ناووكی] ترشی نیو کیلییك، ترشی نیوکلینیك.[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C18H34O2] [ ئینگـ : Nucleic or Nucleinic acid].
ترشی نیتریک/tirşî nîtrîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ نیتریک][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : HNO3] میز.[ ئینگـ : Nitric acid].
ترشی نیتریكی دووکەڵدار/tirşî nîtrîk dûkeľdar: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ نیتریكی دووکەڵدار][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : ] میز.[ ئینگـ : Nitrosonitric acid].
ترشی نیکۆتینیک/tirşî nîkotînîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ نیکۆتینیک][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C6H5NO2] میز.[ ئینگـ : Nicotinic acid].
ترشی هایدرۆبڕۆمیک/tirşî hayidrobiromîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ هایدرۆ+ بڕۆمیک].[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : HBr] میز.[ ئینگـ : acid].
ترشی هایدرۆسیانیک/tirşî hayidro siyanîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ هایدرۆ+ سیانیک].[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : HCN] میز.[ ئینگـ : Hydrocyanic acid].
ترشی هایدرۆفلۆریک/tirşî hayidrofilorîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ هایدرۆ+ فلۆریک].[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : HF] میز.[ ئینگـ : Hydrofluoric acid].
ترشی هایدرۆکلۆریک/tirşî hayidrokilorîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ هایدرۆ+ کلۆریک].[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : HCl] میز.[ ئینگـ : Hydrochloric acid].
ترشی هایدرۆگۆگردیك/tirşî hayidrogogirdîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ هایدرۆ+ گۆگردیک] ترشی هایدرۆسولفەریك، گازی گۆگردی هایدرۆجینی.[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : H2S] میز.[ ئینگـ : Hydrosulfuric acid].
ترشی هایدرۆیۆدیک/tirşî hayidroyodîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ هایدرۆ+ یۆدیک].[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : HI] میز.[ ئینگـ : Hydro acid].
ترشی هیپوریک/tirşî hîpurîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ هیپوریک] لە میزی گیاندارە گیاخۆرەکاندا هەیە.[ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C9H9NO3] میز.[ ئینگـ : Hippuric acid].
ترشی یوریک/tirşî yurîk: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ یوریک][ فۆرمولەی مۆلۆکیولی : C5H4N4O3] میز.[ ئینگـ : Uric acid].
| زاراوەی ترش لە واتای جیاوازدا |
ئاوەڕۆی ترش( لاوەکی)/aweřoy tirş( lawekî): نتـ:[ ئاوەڕۆ+ ی+ ترش+ ( لاوەکی)] ئاوی پیسی لاوەکی ترش، ترشە بەهۆی بوونی میتالی بایرایت ( سلفاید) بە شێوەی لاوەکی هەیە بە تایبەت لە خەڵووز بە بوونی هەوا و ئاو و بەکتریا دەبێتە ترشی سلفیریک. [ ئینگـ : Acid mine drainage].{ سەرچاوە : زاراوەکانی ئاو، ل، 13}
بەرگەی ترشگرتن/bergey tirşgirtin: نتـ:[ کیمیـ][ بەرگەی+ ترش+ گرتن].[ ئینگـ : Acid Proof ، acidfast ].
خانەی ترش/xaney tirş: نتـ:[ کیمیـ][ خانەی ترش] خانەی سپی ئیزۆنۆفیل.[ ئینگـ : Acidocyte].
دەترشێنێ/detirşênî: ف:[ کیمیـ] [ دەترشێنێ] [ ئینگـ : Acidify].
چارەسەر بە ترشەکان/çareser be tirşekan: کتپ:[ کیمیـ] بەکارهێنانی جۆرە ترشێکە بۆ چارەسەرکردنی ئاوی ناساز، وەکو چۆن بەکاردێت لە تاقیگەی پزیشکیەکاندا.[ ئینگـ : Acid treatment]{ زاراوەکانی ئاو، ل، 13}.
خوێن ترشبوون/xiwên tirşbûn: کتپ:[ کیمیـ][ خوێن+ ترش+ بوون] [ ئینگـ : Acidosis ].
خوێن ترشی/xiwên tirşî: کتپ:[ کیمیـ][ خوێن+ ترش+ ی] بارێکە لە خوێن ترشی زۆر بێت. [ ئینگـ : Acidemia ].
کەمترش/kemtirş: ئانتـ:[ کەم+ ترش] ترشەلۆک، کەمێک ترش.[ acesecent].
کێشی جۆرپێوی ترش/kêşî corpêwî tirş: نتـ:[ کێش+ ئی+ جۆر+ پێو( پێوان)+ئی+ ترش] جۆرە هایدرۆپێوێکی تایبەتە، بۆ دیاریکردنی کێشی جۆریی ترشی باتری بەکاردێت.[ ئینگـ : acidometer ].
نانێ ترش/nanê tirş: نتـ:[ خوار][ کباک] نانی ترش.
میزی ترش/mîzî tirşî: کتپ:[ کیمیـ][ میز+ ی+ ترش] میزە ترش، ترشی لە میزدا. [ ئینگـ : Aciduria ].
نیشتەنییەترشەکان/nîştenîye tirşekan: نتـ:[ کیمیـ ] کۆبوونەوەی نیشتەنی قووڵ، ووشک و تەڕ کە لە ئەنجامی پیسبوونی هەواوە دروست دەبن.[ ئینگـ : Acid depositions]
یەکترشی/yektirşî: ئان:[ کیمیـ][ یەک+ ترش+ ی] . [ ئینگـ : monoacid ].
.
.
___________________
ترش²/tirş: ن:
1 – [ ڕوو] سڤۆک، ترشەسماق، تورش : بەری دارێکە بە هێشوو دەیگرێت و لە شێوەی نیسک و وردە بۆ مزرکردنی چێشت و چشتی تر دەستدەدات. [Bot: Rhus glabra].
2 – خۆرشت.
ترشە/tirşe: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ئە] مزرە، مەیخۆش.
ترشەسماق/tirşesimaq: نتـ:[ ترش+ ئە+ سماق] سوماقی هاڕاو.
ترشەکە/tirşeke: ن:[ کیمیـ][ ترش+ ئە+ کە] ترشۆکە.
ترش و تەڵاش/tirş û teľaş : نتـ:[ خوار][ ترش+ و+ تەڵاش] چێشتێکە بە نیسک، برنج، چەوەندەر و سماق ساز دەکرێت.
ترش و خوێ/tirş û xwě: نتـ:[ خوار][ ترش+ و+ خوێ] خوێ و سماق کە بۆ ترشکردنی هەندێ گۆشت وەک گۆشتی ماسی بەکاریدێنن.
ترشوخوێ کردن/tirşûxwě kirdin: کتپ:[ ترشوخوێ+ کردن] خوێ و سماق لە گۆشتدان بۆ ترش بوونی.
ترش و شیرین/tirş û şîrîn: نتـ:[ خوار][ ترش+ و+ شیرین] جۆرە شەربەتێک کە لە دۆشاو و ترشی سماق سازدەکرێت.
.
.
________________
ترش³/tirş: ئان:[ مجـ] ڕووگرژ، مۆن.
:: ڕووێێن وان وەکی ئەوڕێن بێباران ترش بوون.
ترشان/tirşan: کتن:[ ئد][ ترش+ ئان]
1 – مانەوەی کچ و تێپەڕینی تەمەن و مێردنەکردنی.
2 – [ مجـ] تورشیان: مانەوەی زۆر لە شوێنێک.
:: پیاو وەدەرنە کەوێ لە ماڵ دا دەترشێ.
ترشاندن/tirşandin: کتپ:[ ترش+ ئاندن] ڕاگرتنی کچ لە ماڵدا و بەمێردنەدانی.
ترشاو/tirşaw: ئانفا:[ ترشان] کچی قەیرەی مێردنەکردوو.
ترش بوون/tirşbûn: کتن:[ ترش+ بوون] ڕووگرژبوون.
ترش کردن/tirş kirdin: کتپ:[ ترش+ کردن][ مجـ] ڕووگرژ کردن، نێوچاوان تاڵکردن.
ترش وتاڵ بوون/tirş û taľ bûn: ئانتـ:[ ترشوتاڵ+ بوون][ ئد] ڕووگرژ ومۆن بوون.
هەڤپەیڤینێن ترش/hevpeyvînên tirş: نتـ:[
سۆرکرنا تۆلکا ترش/sorkirina tolika tirş: کتن:[ کباک][ خوار]
ڕوویێ خوە ترش کردن/rûyê xwe tirş kirdin: کتپ:[ کباک] ڕووی خۆ ترش کردن( کناو).
کەلاما ترش/kelerma tirş: نتـ:[ کباک][ کەلام+ ئا+ ترش] قسەی ناخۆش.
.
.
.
.