گیر ¹/gîr: ن:
2 – تامی گیر : پنری.
گیرخواردن/gîr xiwardin: كتن:[ گیر+ خواردن] بەندبوون، بەنگ خواردن، قەتیسمان.
:: گیرخواردن لەناو بەفردا.
گیر وارڎەی/gîr warđey: کتن، کتپ:[ هـ] گیرخواردن، گیرکردن.
.
.
___________
گیر ²/gîr: ڕگ: ڕەگی چاوگی( گیران، گیریان)ـە .
گیرئارڎەی/gîrarđey: کتپ:[ هـ] بەگیرهێنان، گیر ئاورڎەی( هـ).
گیرئامای/gîramay: کتن:[ هـ][ گیر+ ئامای] بەگیرهاتن.
گیرئاورڎەی/gîrawirđey: کتپ:[ هـ][ گیر+ ئاورڎەی] بەگیرهێنان.
گیرا/gîra: ف، ئان، ن:[ گیر+ ئا]
1 – دۆخی سێهەمی تاکی ڕابردووی نزیکە لە ( گیران)دا.
2 – ڕژد، سەختگیر، جیڕ.
3 – سەگی دڕ
4 – وەخۆگرتن.
5 – قەبووڵ بوونی دوعا.
گیرابییەی/gîrabîyey: کتن:[ گیرا+ بی یەی] گیرابوون، قەبووڵ بوون.
گیراکەرڎەی/gîrkerđey: کتپ:[ گیرا+ کەرڎەی] گیرا کردن.
گیران/gîran: کتن، کتپ:[ گیر+ ئان]
1 – گران، گرتن
2 – بەندبوون لە گرتووخانەدا.
:: هەموو گیران و کوژران.{ شەرەف، ل، 247}.
:: گیرانی : تاریک بوون( وەکو ڕۆژگیران یان مانگ گیران : Eclipse).
. . بڕیاری گیران/biřyarî gîran: نتـ: بڕیاری دەستبەسەری.[ ئینگـ: Detention order]
. . ماوەی گیران/mawey gîran: نتـ: ماوەی سەستبەسەری. [ ئینگـ: Detention period]
گیرانەوە/gîranewe: کتن:[ گیران+ ەوە]
گیراو/gîraw: ف، ئانفا
1 – بەندی، گریاگ، گیریاک _ گیریاگ : ( دۆخی سێهەمی تاکی ڕابردووی کاری بزرە لە ( گیران)دا).
2 – پەرچ( رۆژ)، كیپ: كونی لوولێنە و مەسینە كە بە خاک وخۆل و چرپ وچاڵ بگیرێت و ئاوی لێ نەیەت.
3 – وەرگیر كەوتوو، دەستبەسەرکراو، دەستبەسەری.[ ئینگـ: Detainee ].
گیراوە/gîrawe: نتـ:[ گیراو+ ئە] وەكو گیراوەی ئاوی خوێ.[ Kem :Solution].
گیراوی/gîrawî: نچ: قەبزی.
گیرئەنەبییەی/gîr ene bîyey: کتن:[ گیر+ ئە] تێگیربوون، تێبەندبوون.
گیر ئەنەکەرڎەی/gîr ene kerđey: کتپ:[ گیر+ ئەنە+ کەرڎەی] تێگیرکردن.
گیرئەنەکریای/gîr ene kiryay: کتن:[ گیر+ ئە] تێگیرکران.
گیرە/gîre: نتـ:[ گیر+ ئە][ خۆ]
1 – ددانەکانی ژێر چاوی ووڵاخ و ماڵات و جانەوەران.
2 – پیک، جەڕ، مەنگەنەی پیشەسازان، ئەشكەنجە: ئاسنێكی درێژە، ئاسنێكی پێچ پێچی بەسەرەوەیە، دەرگا و پەنجەرە و هێندێ شتی تری لە پێشداكوتانیاندا لێک دەخرێن و لێک توند دەكرێن بۆ جووت بوونیان، ئەوجا لەنێو یەک دەكرێن. كە دارتاش و ئاسنگەران بۆ قایم ڕاگرتنی تەختە یان ئاسن لە بڕین و بڕبەندلێداندا.
3 – هەر تشتێک جیر یان لچق بێت و تشت پێوەی بنووسێت.
4 – گرە( فۆرمە، مەلزەمە).
5 – ئەشكەڵە، ئەشكەنجە، جەزرەوە، ماووش.{ مەرۆخ، ب 1، ل، 48}
گیرەی ددان/gîrey didan: نتـ: بەردی لە سەرووی ددان دانیشتن.
گیرەی دەسی/gîrey desî: نتـ: مەنگەنەی بچووک.
گیرەی ڕەقبوو/bûgîrey řeq: نتـ: كلسی بووبەبەرد.
گیرەی كاغەز/gîrey kaẍez: نتـ:
گیربوون/gîrbûn: کتن:[ گیر+ بوون]
1 – تەخیربوون، دواکەوتن.
:: گیرمەبە خوشکم.{ حەمەدۆک، ل، 1}
2 – عاسی بوون.
3 – ڕاوەستان.
گیربییەی/gîr bîyey: کتن:[ گیر+ بی یەی] گیربوون.
گیربییەینە/gîr bîyeyne: کتن:[ گیر+ بی یەی] تێگیر و بەندبوون.
گیرتەی/gîrtey: کتن:[ گیر+ تەیەی] گرتن بەهەموو لق و پۆپەکانی یەوە.
گیردان/gîrdan: کتپ:[ گیر+ دان] ڕاگرتن، پاوان.
گیردای/gîrday: کتپ:[ هـ][ گیر+ دای] گیردان، بەگیرهێنان.
گیركە/gîrke: نتـ: ئامرازێكی تایبەتییە بۆگرتن و چەماندنەوە بەكاردێت.
گیرکەرڎەی/gîr kerđey: کتپ:[ گیر+ کەرڎەی] گیرکردن، بەندکردن.
گیرکرتەی/gîr kirtey: کتپ:[ گیر+ کرتەی] کەوتنەگیر، کەوتنەچنگ.
گیركردن/gîr kirdin: كتن: زۆرلێ كردن. مانەوە.
گیركردنی كار/gîr kirdinî kar: چەت تێ كەوتن، تەگەرە تێ كەوتن.
گیركردوو/gîr kirdû: ئانفا: كڵبو، وه‌ستاو .[ ئینگـ: Hangup].
گیرگە/gîrge: نتـ:[ گیر+ گە]
1 – دارێکی دووشاخ یان دووفاقی ئەستووری زلە، مێخیان نەخستە ناو دووفاقەکە، بۆ ئەوەی نەهێلێت مێخ دەوار لەژێر زەوی بێتەدەر.{ ف. شێخانی، ل، 478}.
2 – ددانی شەڕێ.{ گیوی، ل، 826}
3 – جێگایەك کە شتی تێداگیر بكرێت.
4 – ئامرازی دەرگا داخستن، لە جێی پشکۆڵ.
5 – ئامرازی جۆلایی یە.{ وشەنامە، ل، 832}.
گیرمان/gîrman: نتـ:[ گیر+ مان]
گیرمداری/gîrmidarî: نتـ:[ گیر+ مداری] بەگیر وەستان، بەگیر هاتن.
گیرنای/gîrnay: نتـ:[ گیرنای] کورت کردنەوەی جل و بەرگ بە تەقەڵ. گیراندن. دەست بەسەرا گرتن.
گیرنۆک/gîrnok: ئانتـ: گرینۆک.
گیر وزتەی/gîr wiztey: کتن:[ گیر+ وزتەی] گیرخستن، هێنانە بەردەست.
گیر وستەی/gîr wistey: کتن:[ گیر+ وزتەی] گیر وزتەی : گیرخستن، هێنانە بەردەست.
گیر و بەنڎ/gîr û benđ: نتـ: لکاندن و وەستاندنی شت، قایم.
گیر و بەنڎ بی یەی/gîr û benđ bîyey: کتن: لکاندن و وەستاندنی تشت، قایم کردن.
گیر و بەنڎ کەرڎەی/gîr û benđ kerđey: کتپ: لکاندن و وەستاندنی شت لە جێگایەكدا یان لەسەر حاڵەتێك.
گیر و بەنڎ کریای/gîr û benđ kiryay: کتپ: لکێنران و وەستاندنی چشت لە جێگایەكدا یان لەسەر حاڵەتێك.
گیر و دار/gir û dar: نتـ:[ ] بگرە و بەردە، شەڕوشۆڕ.
گیروگرفت/gir û grift: نتـ:[ گیر+ و+ گرفت] سەخڵەتی، سەخت، پرسیار، زەحمەت، تەنگ و چەڵەمە.
گیروگرفت دروستكردن/girûgrift dirustkirdin: كتپ:[] تێکدان.
گیروگرفتی سەخت/girûgriftî sexit: نتـ: گیروگرفتی توندوتۆڵ.
گیری/gîrî: نچ: جیری، ڕژدی، گرتن یان خۆبەدەستەوە نەدان.
گیریا/gîrya: ئانفا:[ هـ] گیراو.
گیریان/gîryan: کتن:[ گیر+ یان] گیران، گریان.{ خاڵ، ل، 419}
گیریای/gîryay: چ:[ هـ] گیران.
گیریای پنە/gîryay pine: چ:[ هـ] گیریای پەنە( هـ)، پێگیران.
گیریایرە/gîryayire: چ:[ هـ] گیریایەرە( هـ)، داگیران.
گیریاینە/gîryayine: چ:[ هـ] گیریایەنە( هـ)، تێگیران.
گیریایۆ/gîryayo: چ:[ هـ] گیرانەوە.
باج گیر/bacgîr: نفا:[ ئاب][ باج+ گیر( گیریای)] باج گیرە، باج گر.
باج گیریا/bacgîr: نفا:[ ئاب][ باج+ گیریا( گیریای)] باج گیراو.
باج گیریای/bacgîr: کتن:[ ئاب][ باج+ گیریای] باج گیران.
باج ورگیر/bac wirgirtey: کتن:[ ئاب][ هـ][ هۆر+ گرتەی] باج وەرگر، باج ئەستێن.
باج ورگیریا/bac wirgirtey: ئانفا:[ ئاب][ هـ][ هۆر+ گرتەی] باج وەرگیراو.
باج هۆرگیر/bac wirgirtey: کتن:[ ئاب][ هـ] باج وەرگر.
باج هۆرگیریا/bac wirgirtey: کتن:[ ئاب][ هـ] باج وەرگیراو.
بارگیر/gîr: گ:[ هـ][ گیریای] بارگیرە، ئامادەکەر، بارداگر.
پنەئەرەگیریای/girtey: کتن:[ هـ][ پنە+ ئەرە+ گیریای] پێداگیران.
پنەئەنەگیریای/girtey: کتن:[ هـ][ پنە+ ئەرە+ گیریای] پێداگیران.
.
.
__________
…گیر/gîr… : پار : پاشگرێکە دەلکێت بە دوای ناوێکی سادەوە و دەیکات بە بکەر لە ڕیزمانی زمانی کوردییدا.
:: بار+ گیر= بارگیر
:: دڵ+ گیر= دڵگیر
:: کەف+ گیر= کەفگیر
.
.
______________
… گیران/gîran …: پاشگر: پاشگرێکە دەلکێت بە دوای ناوێکی سادەوە و دەیکات بە بکەر لە ڕیزمانی زمانی کوردییدا.
:: خۆر+ گیران= خۆرگیران : گرتنی ڕووناکی هەتاو بە هۆی مانگەوە.
:: سنوور+ گیران= سنوورگیران
:: مانگ+ گیران= مانگگیران : گرتنی ڕووناکی مانگ بە هۆی خۆرەوە.
بادگیر/gîrî: نفا:[ باد+ گیر] باكێش _ باكەش، دەڵاقە، گڵوێنە.
بەگیرخستن/be gîr xistin: کتپ:[ ]
بەگیروەستان/be gîr westan: کتن:[ ]
بەگیرهاتن/be gîr hatin: کتن:[ ]
بەگیرهێنان/be gîr hênan: کتپ:[ ]
بەگیرهاوردن/be gîr hawirdin: کتپ:[ ]
.
.
پاخڵ/paxiľ: نتـ:[ کباک]1- باخەڵ. 2- گیرفان، بەرک یان بەریک.
باکێش/bakêŝ: نفا:[با+کێش(کێشان)] باد گییر، باکەش، دەڵاقە، گڵوێنە.
پنری/pinrî: ئان: گیر، تامی گیر.
پەرچ: ن: [ رۆژ] وەڵام، کیپ، کپ، گیراو، کونی لوولێنە و مەشینە کە بەخشت وخال وچرپ وچاڵ بگیرێت و ئاوی لێ نەیەت.
گیران/g:::: گیراو/g: ئانفا: وەرگیر کەوتوو.
گیراوە/g:: وەکو گیراوەی ئاوی خوێ:: گیراوەی خوێ. ::Kem : Solution
گیرانەوە/giya::::
گیرە/g: ن: گرە( فۆرمە، مەلزەمە).
گیرەی ددان/giya:::: بەردی لە سەرووی ددان دانیشتن
گیربوون/g::::
گیرودار/giya:::: شەأوشۆأ.
گیرخواردن/g: کتن:[ گیر+ خواردن] بەند بوون، بەنگ خواردن، قەتیسمان.
بەگیرخستن/g:::: بەگیروەستان/g:::: بەگیرهاتن/g:::: بەگیرهێنان/g:::: بەگیرهاوردن/g::::
گیرکە/g: نتـ: ئامرازێکی تایبەتی یە بۆ گرتن و چەماندنەوە بەکاردێت. گیرکردن/g: کتن: زۆرلێ کردن. مانەوە. گیرکردنی کار/g:::: چەت تێ کەوتن، تەگەرە تێ کەوتن. گیرمان/g::::
گیروگرفت/g:::: سەخڵەتی، سەخت، پرسیار، زەحمەت، تەنگ و چەڵەمە. گیروگرفت دروست کردن/g: کتپ تێک دان.
گیرنۆک/g::::
گیردان/g:::: أاگرتن، پاوان.
گیراوی/g:::: قەبزی.
گیری/g:::: گرتن
گیروگرفتی سەخت/g:::: گیروگرفتی توند و تۆڵ.
سینوس. که‌وری، گیرفان (کون) له ئێسکی ده‌موچاودا که په‌یوه‌نده به که‌وری لووته‌وه : Sinus
ده‌سبه‌سه‌ر کراو، گیراو، به‌ندکراو : Detainee
بڕیاری گیران ده‌سبه‌سه‌ری : Detention order
ماوه‌ی گیران ده‌ستبه‌سه‌ری : Detention period
گیانکیه‌تی، بڕوا به‌وه که هه‌موو شتێک له دونیادا گیانی هه‌یه یا بوونه‌وه‌ره : Animism
گیرانی، تاریکبوون (وه‌کو رۆژگیران یان مانگگیران) : Eclipse
.
.