چێو/çêw: ن:[ هـ]

1 – چت _ چتمک، شت _ شتمک _ شتومەک.

2 – وەدووی شتی پروپووچ کەوتن.

.

.

________

چێو/çêw: ن:[ کباش] چۆ : وشەیەکی کوردییە، واتای( دار، تەختە، چیلکە، çîv ،şiv ،tiřik ،gilç ،darik ،şivtan ،şiftan ) دەدات.[ ئینگـ : Wood]

1 – چیو، چیلکە : داری سووتەمەنی.

2- بڕەدار.

{

چێو هەڵگرە، سەگی دز دیارە

}{ پەندی پێشینان}

3 –  ماددەیەکە لە تەنی دار دروست دەکرێت، زەمینەی نێو ژووری پێدادەپۆشرێت، گەڵێك ڕەنگ و شێوەی هەیە.

چێوان/çêwan: نتـ:[ مکـ] چیلکە و چێو.

چوارچێوە/çwareçêwe: ن:[ چوار+ چێوە]

چێوەتەقێ/çêweteqê: نتـ:[ ئەردە] چیوتەقێ : گۆچان کوتانی کووێر بۆ ڕێگادۆزینەوە.

چێوەسان/çêwesan: نتـ:[ چێو( 2)‎+ ئە+ سان]

1 – بڕبەندی دار و سم تاشین.

2 – کەڵپێکی بەراز لە پەنا شفرەوە.

بەردی چێوەسان/berdî çêwesan: نتـ: چیوەسات: بەردەساوو، هەسان _ هەستان، بەردی تیژکردن.

چێوەکردنی بیر/çêwekirdinî bîr: ن:[ ئەند] پاڵپشتکردنی بیر بەدەورەدانی بەپلێت.[ ئینگـ : Well Curbing] {رەنج، ل، 614}.

چێوبەس/çêwbes: نتـ:[ چێو( 2)‎+ بەس] چیوبەس.

چێوبەست/çêwbest: نتـ:[ چێو( 2)‎+بەست( بەستن)] چیوبەست، داردەست، کەپر.

چێوپاساری/çêwpasarî: نتـ: گوێسەبانە _ گوێسەوانە، سواندان : داری ڕەت بووی لێواری سەربان.

چێوتاش/çêwtaş: نتـ:[ ئەردە][چێو( 2)‎+ تاش( تراشین)] چیوتاش، دارتاش.

چێوجەلە/çêwcele: نتـ:[ چێو( 2)‎+ جەلە( ؟)] چێوچەڵە، ئەشکەلە : ئامرازێکی جەربەزەدانە، کە دار دەخەنە نێو پەنجەکانی بەندکراو و بە پەت باییدەدەن ڕێک دەیگووشن.

چیوچەڵە/çêwçeľe: نتـ:[ چێو( 2)‎+ چەلە( چڵ)] چێوجەلە _ چەوجەڵە، فڕفڕە،

1 – پارچەدارە لە نێو پەنجەی تاوانباریی دادەنێن بۆ ئازاردانی.

2 – چێوجەڵە: ئەو دارەی ڕەشماڵی پێ توند دەکرێت، ئەو دارەی دەخرێتە نێوان قامکی زیندانییەوە و دەگوشرێت بۆ ئازاردانی.

چیوچیوە: دارێكی دووپەلە لە هەردووسەری باگردانی بەرد ڕادەکرێت، دوو ئەڵقەدار یان ئاسن کە دەخرێنە دەسکی باگردانی دارەوە.

  تێبینی
  گوڵ چنینەوە لەخەرمانی هەنبانەبۆرینەی 46 : عەبدوڵڵا حەسەنزادە
چێودان/çêwdan: نتـ: چەودەر، چەودار، چەودەن.

چێودەس/çêwdes: نتـ:[ چێو( 2)‎+ دەس] چێودەست _ چیودەست، داردەست.

چێوشەق/çêwşeq: نتـ:[ چێو+ شەق] چۆشان، چۆشەق، دارشەق : ئەو دارەی کە بۆ کەسێك درووستکراوە کە نەتوانێت بە پێی خۆی ڕێ بکات و بە یاریدەی ئەو چێوە شەقاو هەڵبهێنێت.

چێوشەقە/çêwşeqe: نتـ:[ چێو( 2)‎+ شەقە] دارشەق : داری بن هەنگڵی قاچ شکاو.

چێوکوت/çêwkut: نتـ:[ چێو( 2)‎+ کوت]

1 – تێڵاکوت، بەتێڵالێدراو، دارکاری.

2 – سیخناخ : برێتی یە لە زۆر تێ ئاخێندراو.

چێولەتاریکی کوتان/çêwletarîkî kutan: کتن:[ ئد] لەخۆڕایی قسەکردن و لانی کەسێک گرتن.

:: تۆ خۆ خەبەری هیچت نییە، لەخۆڕا چێو لەتاریکی مەکوتە.

چێوهێل/çêwhêl: نتـ: بەربەند، بەنداو، بناوان، پنگاو، چێوکێش، بەرەن.

چێووڕەش/çêwuřeş: ن:[ هـ] دارفرۆش.

پیشەسازی چێو/pîşesazî çêw:

وردکەری تەختە و چێو.

ئامێری پاوردی چێو.

.

________

چێو/çêw: ن:[ توێ] چاڤ _  چاو، چەشم، چەم _ چیەم، چەعڤ.

.

.

____________

چێودار/çêwdar: ئان:[ ئاب] چۆدار، بازرگانێتی ماڵات.

چێوار/çêwar: نتـ:[ چێودار( د _ سوواوە)] چۆدار، عەلاف : کەسێکە بە جەڵەب ڕەشەووڵاخ و ئاژەڵ دەکڕێت و دەفرۆشێت.

{

خاڵی نێو سینەی کەوتەسەر قەتار

ئەیدی پەزێکە تێ لە دوای چێوار

}{ فۆلکلۆر}.

چێوداری/çêwdarî: نتـ: چۆداری، ئاژەڵکڕین و ئاژەڵفرۆشتن، عەلافی.

.

.

.

.