تۆو/tow: ن:[ ڕوو] تۆ( هـ، ڕۆژ، زەن)، توخم، تۆڤ( کباک)، تۆم _ تۆمە، تووێم، دەنک.[ ئینگـ: seed]{ کەمالنامە، ل، 97}
هەندێ لە شێوەکانی تۆو |
باتۆو/batow: نتـ:[ ڕوو] تۆوی دروستبوو بەبێ جووتگرتن.
تۆودانی گوڵ/towdanî guľ: ن:[ ڕوو][ ئینگـ: Ovary]
تۆوی تەڕ/towî teř: نتـ:[ ڕوو] تەڕەتۆو.
تۆوی ووشک/towî ûşik: نتـ:[ ڕوو] ووشکەتۆو.
تۆوەکییەکان/towekîyekan: نتـ:[ ڕوو] تۆودارەکان، کۆمەڵێکن لە ڕووەک تۆوییان هەیە.[ ئینگـ: spermatophyto , seed baerers]{ کەمالنامە، ل، 97}
تۆوداپۆشراوەکان/towdapoşirawekan: نتـ:[ ڕوو] ئەو ڕووەکانەیە کە گەراکانیان لە کاسە یان هێلکەدانەکان؛ تۆوەکانیان لەناو بەردان، وەک یەکلەتکەییەکان و دوولەتکەییەکان. زاراوەی کاسە تۆودارەکان بریتییە لە هۆبەیەکی زۆر بەرفراوان لەجیهانی ڕووەکدا، نزیکەی 64 پۆل:order لەخۆ دەگرێت، و دابەشدەبن بەسەر 416 خێزان یان بنەماڵەی ڕووەکی و پێکهاتەی 13,000 چەشنی ڕووەکین و لێکەوتەیان پتر لە 300,000 جۆری ڕووەکە لە جیهانی سروشتدا. بۆ نموونە وەک ڕووەکی پاقلە.[ ئینگـ: flowering plants, angiosperms, Angiospermae, Magnoliophyta].{ کەمالنامە، ل، 1621}.
کاسەتۆودارەکان/kasetowdarekan: نتـ: دەستەواژەیەکە لە زانستییە لە پۆلێنکردنی زانستی لە خشتەی هۆبەدا خۆی دەدۆزێتەوە.[ ناوی زانستی : Magnoliophyta ]
تۆوبەرە/towbere: نتـ:[ ڕوو][ تۆو+ بەرە] تۆوچان.
تۆوبێستان/towbêstan: نتـ:[ ڕوو][ تۆو+ بێستان] تۆوی كاڵەک وشووتی و ترۆزی، و ئاروو…ئیتر.
تۆوپێوەكردن/towpěwe kirdin: كتپ:[ كشت][ تۆو+ پێوە+ كردن] تۆوكردن، تۆوەشاندن، چاندن.
تۆوچان/towçan: نتـ:[ تۆو+ چان( چاندن)] چارۆكەیەكە تۆوچین تۆوی تێدەكات بۆ چاندنێ، تۆوبەرە.
تۆوچاندن/towçandin: كتپ:[ تۆو+ چاندن]
1 – تۆڤ ئاڤێتن، تۆی فرتاندنێ وەكوو تۆێ كوولەكە، گوڵەبەرۆژە، شووتی، كاڵەک …هتد.
2 – سۆوینک : تۆوکردن.[ ئینگـ: sowing]{ کەمالنامە، ل، 97}
تۆوچێن/towçên: نتـ:[ تۆو+ چێن( چان)] تۆووە شێن، تۆم چێن، تۆوكار، تۆركەر.
تۆودان/towdan: ن:[ ڕوو]
تۆوكردن/towkirdin: كتن:[ كشت][ تۆو+ كردن]
1 – تۆزچاندن : گەنم، جۆ.
2 – [ مجـ] پێ گەیشتن، كامڵ بوون.
تۆووەشێن/tow weşên: نتـ:[ تۆو+ وەشێن( وەشاندن)] تۆوچێن.
تۆووەشان/tow weşan: كتن:[ تۆو+ وەشان] تۆوچاندن.
تۆووەشاندن/towweşandin: كتپ:[ تۆو+ وەشاندن]
چەکەرەکردنی تۆو/çekerekirdinî tow: کتن:[ ڕوو]
هەڵگرتنی تۆو/heľgirtinî tow: کتپ:[ ڕوو]
.
.
____________
تۆو ² /tow: ئاک:[ زمان] نێو.
تۆوڵۆ/towľo: نتـ:[ كناو، رۆژ][ تۆو+ ڵۆ] دەنێو، لەنێو، تووێ، ناوەند، نێوەڕاست.
تۆوڵۆی/towľoy: نتـ:[ كناو، رۆژ][ تۆو+ ڵۆ+ی] دەنێوی
:: تۆوڵۆی لێفە.
:: تۆوڵۆی قاقەز.
:: بەتۆوڵۆی كراسێكەوە هات.
.
.
___________
تۆو ³ /tow: ن:[ توێ] شاوەت _ شەهوەت، تۆماو، گونەزا.[ ئینگـ: Sperm ].
تۆوبەبار/towbebar: نتـ:[ تۆو+ بە+ بار] شانهیهک كه له پێكهاتهی دوو خانهی زایهندی بهدی دێت.[ ئینگـ: Zygote].
:: هێلکەی پیتراو.{ فەرهەنگی هەڵۆی پزیشکی، ل، 181}.
تۆوتكان/towtikan: ن:
تۆوتكاو/towtikaw: ن:
تۆو دروست بوون/tow dirustbûn: كتن:[ زیند] ئەو بەرەڤاژۆیەیە بە چوار قۆناغی سەرەكی دابەش دەبێت.
1 – قۆناغی زۆربوون یان دابەش بوون كە چۆن میتۆزی تێیدا چەند جارێك دابەش دەبێت.
2 – قۆنافی گەورەبوون.
3 – قۆناغی پێگەیشتن.
4 – قۆناغی چاڵاک : زیندەوەرێكی زیندووە كە سەرێكی خڕی پێوەیە پێیدەگووترێت : ئەكرۆسۆم، كلكێكی درێژی پێوەیە. كە ئامادەیە دەگەڵ هێلكەی مێینەی جووت بێت.[ ئینگـ: spermatogenesis].
تۆوڕژان/towřijan: کتن:
تۆوڕژاو /towřijaw: ف:
تۆوڕژێن/towřijên: كتن:[ تۆو+ ڕژێن( ڕژان)] گلاندی پرۆستات.
تۆوی گیاندار/towî giyandar: نتـ: تۆوی گیانداری نێر وەك بەران.[ ئینگـ: Animal sperm ].
.
.
.
.