| ئارامی | لاتینی | ئاڤێستایی |
| ئا | A | A |
1 –
| پێرستی ئەلفبا جیاوازەکان لە مێژوو زمانی كوردییدا | ||
| 1 – | خەتی بزماری | |
| 2 – | یەکەمین پیتە | بەئەلفبای ئارامی |
| 3 – | ئەلفبای پە‌هلەوی | |
| 4 – | یەکەمین پیتە | بەئەلفبای جیلوە |
| 5 – | دووەمین پیتە | بەئەلفبای دەئێنەبەرە ( ئاڤێستایی) |
| 6 – | بەئەلفای ماسی سوراتی | |
| 7 – | یەکەمین پیتە | بەئەلفبای لاتینی |
| 8 – | یەکەمین پیتە | بەئەلفبای( گرلیکی : رووسی) |
| هاوێژی ئەم پیتە بەئەم كلۆجە دەبێت | ده‌م ده‌کرێته‌وه به‌ته‌واوه‌تی، زار به‌مه‌ڵاشووی خواره‌وه‌وه ده‌نووسێت، باده‌رکردن له‌قوورگه‌وه بۆ ده‌ره‌وه‌ی ده‌م |
2 – به‌پێی ئەلفبای ئارامی. ئه‌م تیپه له تیپه‌کانی بزوێن یان ده‌نگدێره. ئه‌م تیپه به پیتی( د ، ر ، ڕ ، ز ، ژ ، ۆ ، وو ، ه) وه نانووسێت، به‌ڵام به‌تیپه‌کانی دیکه‌وه ده‌ڵکێت.
.
.
__________
ئا¹/A: ئاکـ:
1 – به‌ڵێ
:: ئا به‌ئه‌و جۆره گوتت.( گۆتت، وتت).
وه‌ڵامی پرسیاره به( ئه‌رێ) به‌ڕاستزانینی گوفته‌ی که‌سێک.
:: چوویه ماڵی خاڵۆت ؟ ئا .
:: ئا ! با بچیین.
| تێبینی |
| وشەی ( ئا) لێرەدا بۆ پشتڕاستکردنەوە یان دڵنیابوونەوە دێتە گۆکردن یان نووسین. |
{
زوانت وه‌ختێ ئیزنش ته‌له ب که‌رد
ڵاڵ که‌ی نمه یۆ چژنیی ئاش ئا وه‌رد
}{ مه‌وله‌وی }.
2 – : به‌تایبه‌تی منداڵ( ئا) له جیاتی( به‌ڵێ \ ئه‌رێ) بەکارده‌هێندرێت.
ئا ئا/a a: نتـ: به‌ڵێ به‌ڵێ(ڕه‌نگه کورتکراوه‌ی ئارێ ئارێ)یه، بۆ جه‌ختکردنه، له‌کاتی واق و ڕووماندا به‌کارده‌برێت، وه‌کو: ئائا، ئاها، هاها، حه‌کوو، پیاح، هه‌یها، حا، په‌ح، په‌ححا، واه، هه‌رک، هه‌و، پییک.
ئا ئانە/a ane: شڕ:[ هـ] ئائانی
1 – ئائەوە
2 – ئەوکاتە
3 – ئائەوانە
ئا ئوونە/a ûne: شڕ:[ هـ] ئائونی
1 – ئا ئەوە
2 – ئا ئەوانە : ئامرازی هێمایە بۆ دوورتر.
ئا ئی … ه /a î …e: شڕ:[ هـ]
:: ئائی… ی.
:: ئەو…. ه.
ئا ئینە/a îne: نتـ:[ هـ] ئائینی
1 – ئائەمە
2 – ئا ئەمانە
{ وشەنامە : بێدار، ل، 25}
ئاباێ ئا ناێ/a baê a naê: نتـ، شڕ:[ کباش] گاهس باید یان نە.{ تاقوەسان}.
ئادەی/a dey: شڕ: دا دەی.
ئابڕۆ/a biřo: شڕ: دا بڕۆ.
{ پێشگرە بۆ دەنەدان و هاندان}.
ئادەنگ/a deng: شڕ: دادەنگ : دەنگ مەکە. بێدەنگ بە، قوڕوقەپ.
{ ئا لێرەدا بەواتای( مەکە) دێت}.{ ناهید، ل، 17}.
.
.
___________
ئا²/A: ئمـ:
1 – یه‌که‌مین پێشگره له‌زمانی کوردییدا، به‌کارده‌هێندرێت بۆ : ئاگادارکردنه‌وه \ پرسیار \ سه‌رسوورمان \ گازکردن \ گومان \ هاندان.
( ئا وه‌ره، ئا ئه‌مه‌تا، ئا برا، ئا خۆ، ئا ده‌ی)
( چوویه ماڵی خاڵۆت ؟ ئا ئا و ئا) دڵنییاییه‌کی پتر نیشان ده‌دات >< نا نا، نا، نه‌ء.
2 – : پبـ: پاشبه‌ندی ئامرازی( زه‌رف)ه. پاش ئه‌م ووشه‌یه به‌دوای( له )دا دێت ئه‌میش به دوایه‌وه ده‌نووسێت.
:: ئا له‌قامووسدا هه‌یه، نانی له ماڵدانییه.
3 -: خسسـ: له‌کرمانجی( کورمانجی) باکوورییدا زمانی کوردی ئامرازی خستنه‌سه‌ر بۆ مێیینه‌یه
| که‌چا من | کیژی من |
| خۆیا ته | خوشکی تۆ |
| مه‌هینا ئۆسۆ | مایینی ئوسمان |
| ده‌شتا موشێ | ده‌شتی موشێ |
| ماڵا من | ماڵی من |
| تێبینی |
| پیتی( ا ) ده‌بێته( ی) له‌کرمانجی ناوه‌ندی. |
{
تو پوور ئیحسان و خوه ینه‌شمی
لده‌رویشان ئا بێ ئه‌شمی
}{ جه‌زیری}.
.
.
________
ئا ³ /A: ف:
1 – پاشگرێکە بەدوای ڕەگی فرمانەوە دێت و وشەیەکی نوێ لە ئاوه‌ڵناوی بکه‌ر دروستدەکات
| ڕەگ و ناو | ئاوه‌ڵناوی بکه‌ر | چاوگ |
| بین | ( بین+ ئا) بینا | بینین |
| توان | ( توان+ ئا) توانا | توانین |
| خور | ( خور+ ئا) خورا | خواردن |
| ڕو | ( ڕو+ ئا) ڕوا | ڕۆنین |
| زان | ( زان+ ئا) زانا | زانین |
| ترس | ( ترس+ ئا) ترسا | ترسین |
| ترش | ( ترش+ ئا) ترشا | ترشین |
2 – : ئه‌م ده‌نگه به‌زۆری فرمانی ئه‌و تۆ دروستده‌کات که له‌خۆوه ڕووده‌ده‌ن، که کاری کارا بکه‌ر تێیدا ماندوو نابێت.
| ڕەگ | کاری کارا بکه‌ر | چاوگ |
| گل | گلا | گلان |
| هه‌ژ | هه‌ژا | هەژان |
| دڕ | دڕا | دڕان |
| پس | پسا | پسان |
| نووس | نووسا | نووسان |
| ڕم | ڕما | ڕمان |
| خلیسک | خلیسکا | خلیسکان |
کارا له ئه‌م کارانه‌دا ده‌وری دڵخوازی نییه، چونکه بێخوازی ئه‌و ڕووده‌ده‌ن.
3- : ئه‌م پاشگره( ا ) له ئایینده‌دا ده‌بێته( ێ).
| ڕابردوو | داهاتوو |
| ترسا | ده‌ترسێ( ت) |
| سووتا | ده‌سووتێت |
| رژا | ده‌رژێت |
| دیترا | ده‌دیترێت |
4 – پاشگرێکه له‌زمانی کوردی وه‌ک ئاوه‌ڵکار له‌کرمانجی باکووردا کارده‌کات به‌رانبه‌ر به( به …. دا) یان( له …ه‌وه)ی سۆرانی.
| نا‌ڤرا | به ناودا |
| پاشدا | به پاشدا |
| پار‌ڤا | له پاره‌وه |
| پارا | له پێشه‌وه |
| نێزکڤا | له نزیکه‌وه |
| ژ دوور‌ڤا | له دووره‌وه |
| ژ ئێ‌ڤاردا | له ئێواره‌وه |
5 – له‌ره‌گی( ئاریا، ئاریان، ئێریا)وه‌هاتووه، ئا‌ڤێستایییه، قه‌دی( ئا) نیشانه‌ی مێ یینه‌یه بۆ نموونه( ئه‌سپا ) واته( مایین).
.
.
________________
ئا 4 /A: ن:[ کناو، مکـ] کورتکراوه‌ی وشه‌ی ئاغایه.
:: ئامیرزا حه‌سه‌ن.
:: ئایی فڕۆهیر.
.
.
________
ئا 5 /A: ن:
1 – نیشانه‌ی باشترینه بۆ ده‌سته یان پله‌وپایه‌ی پێناسه‌ی پێبکرێت.
2- [ فیز]
1 – 2 کورتکراوه‌ی : ampere.
2 – 2 نیشانه‌ی بۆمبای ئه‌تۆمییه.
4- [ مۆسیقا] نۆته/a – mol یان a – dur
5 – [ کیمیـ] نیشانه‌ی گازی( ئارگۆن _ ئه‌رگۆن) ـه.
6 – [ واز] له‌گه‌مه‌ی کاغه‌زدا نیشانه‌ی( ئاس)ـه.
7 – [ ئای تی ] ڕەنووسی شانزه شانزەیی، بەرانبەر 21 دەدەیی. [ ئینگـ : A¹]{ zkurd}
| تێبینی |
| 1 – بەئەلفبای ئارامی لەزمانی کوردییدا هەندێک گرفت بۆ پیتی( A ) لاتینی دروستدەبێت. یەک لەوانە گۆکردنی شێوەکانی بەزمانی ئینگلیزی، فەرەنسی، ئیتالی تا دەگاتە زمانی تورکی و شێوەی گۆکردنی لەو زمانانە کاریگەری هەیە لەشێوەی نووسینی A بۆ ئەم شێوانە ( ئا – ئای – ئە – ئەی)، هەڵبەت ئەمەش کۆمەڵێک تەگەرە بۆ ڕاستنووسی زمانی کوردی دروستدەکات. |
| 2 – ئارێشەی دووەم ئەوەیە کەزۆربەی دەستەواژەکانی زانستی لەزمانانی ئەوروپایییەوە لەڕێگای زمانی عەرەبییەوە هاتوونەتە نێو زمانی کوردی بەواتایەکی دیکە دوجار هەموار دەکرێن تا دەگەنە بەگوێی خوێنەر یان بیستەر. |
.
.
_____________
ئا 6 /A: جنـ:[ هـ]
1 – ئه‌و.
2 – : هه‌بوون( ئامنه _ هی منه) هی، هین.
.
.
.
.