هۆ ¹ /ho: ن: ئه‌ته‌وه( کهـ)، ئەسپاو، ئووشت ( ل)، باعیس، بەهانە_ هانە، بەڵگە، بۆنە، پەڵپ، پڕنۆ( ئەردە)، توور، دەلیل، سۆنگە( سەبەب)، سوێكە، گەواهی ، مامله‌ت، مایە، مەرام، مەڵامەت. [ ئینگـ: Cause ، Ground]
هۆكار/hokar: نتـ:[ هۆ+ كار( كردن)] باعیسکار : كەسێک كە دەبێتە هۆی كێشەیەک.
هۆکاری/hokarî: ن: باعیسكاری.
هۆی بانگەشە/hoy bangeşe: نتـ:
هۆی ڕاستەوخۆ/hoy řastewxo: نتـ:
هۆی ڕوونکردنەوە/hoy řûnkirdinewe: نتـ:
هۆی گواستنەوە/hoy gwastinewe: نتـ:
هۆی ناڕاستەوخۆ/hoy nařastewxo: نتـ:
بەهۆ/beho: ئاکتـ:[ بە+ هۆ] .
بەهۆی/behoy: ئاکتـ:[ بە+ هۆ+ ی] .
بوونەهۆ/bûneho: کتن:[ بوون+ ئە+ هۆ] باعیسكاربوون
بوونەهۆی کێشەوکارێک/bûnehoy kêše û karêk: کتن:[ ]
{
كێ باعیس ئێمە بوو
یاخوا بەردی لێبارێ
}{ كانی مرادان، لا 153}.
بێهۆ/bêho: ئاکتـ:[ بێ+ هۆ] لەخۆوە، بێ هیچ بەڵگەیەک.
بەبێهۆ/bebêho: ئاکتـ:[ بە+ بێ+ هۆ]
.
.
__________
هۆ ² /ho: ئمـ:[ دەنگ]
1 – ئامرازی بانگکردن : ئەم ئامرازە لە زمانی کوردییدا چ لە زمانی ئەدەبی یان ئاخاوتنی بۆ بانگ بەکاردێت، بۆ نموونە :
:: هۆ برام !
:: هۆ کاکە!
:: هۆ خاڵە!
2 – ئامرازی( هۆ) بەس لەگەڵ ناوی نێر بەکاردێت، بۆ نموونە :
:: هۆشوان!
:: هۆئاسۆ!
3 – هەروەها دەتوانی لەگەڵ ناوی گشتی( کۆ)ش بەکاربێت، بۆ نموونە :
:: هۆ برایینە!
:: هۆ خزمینە!
:: هۆ کچینە!
| تێبینی |
| لە دەربڕینەکانی سەرەوەدا ووشەکانی( برایینە، خزمینە، کچینە) ناوی گشتی( کۆ)ن. کە لەوانەدا ئامرازی( ان) بۆتە( ین)
کچان بۆتە کچینە خزمان بۆتە خزمینە دەشتوانێ لەگەڵ هەندێ وشەی ناوی گشتیدا پیتی( ا) لە ئامرازی( ان) بمێنێتەوە بەڵام ئەم خاسیەتەکەم بەکاردێت |
| { د. ئیبراهیم عەزیز ئیبراهیم، ل، 8 – 9 } |
4 – گووتەی جووتیارە لەکاتی لێخوڕین و سووڕاندنی گاجووت بۆ بانگ کردنی کەسێکی دوور.
4 – ئامرازی( هێ) پێچەوانەی ئامرازی( هۆ) یە لە زمانی کوردییدا، بەشێوەی ڕەگەزی مێ و نێر.
هۆهۆ/hoho: نتـ:[ دەنگ] گووتەی جووتیار لە جووت لێخوڕیندا بۆ گەڕانەوەی گا.
.
.
.
.