تا ¹/ta: ئاک:
1 – پیتی مەودا
:: لێرە وە تا ئەوێ.
:: تا ئێوارە.
:: تادەگەڕێتەوە.
2 – پیتی ماوە.
:: تا من گەیشتم نەما.
3 – بۆ ئەوە، هەتا.
:: من قسەم کرد هەتا ئەویش بێتە دەنگ.
4 – وشەی مەرج.
:: تا نەیەی نایەم.
| تێبینی |
| تا لە (حتی)ی عەرەبیەوە نەهاتووە، تاکوو کە لە پەهلەویدا تاک tak ـە، ئەوەتا لە زمانی کوردییدا تاکو taku هەیە بەمانای هەتاکو he – taku لەبەر ئەوە وشەی هەتا heta لە( حتی)ی عەرەبییەوە نەهاتووە. سەرنجی till ی ئینگلیزی بدە کە بەمانای تا ta دێت}{ ج. نەبەز}. |
تاسەر/taser: ئاکتـ:[ تا+ سەر] بێنا، بێبڕانەوە، هەرماو، لەبڕان بەدوور.
تاوەک/tawek: ئاکتـ: هەتاوەک.
تاوەکو/ta weku: ئاکتـ: هەتاوەکو، هەتاکوێ.
.
.
______________________
تا ² /ta: ن، ئان:
1 – تاك، تاق، لنگە، پەردا ( رۆژک) تەوقە : تەبەقەی قاقەز و ئیتر.
2 – داو _ هەودا، تار _ تاڵ، لۆ : تاتای زوڵفەکەت.
{
عالا و تایێن قرمزن ئەچلان دبەردا بەڕزین
نێرگز دباغان تەووزین نەی شەکەران نیشانە رەقچ
}{ جزیری}.
3 – لکەدارو گیا.
4 – لابار: تایەک تووتن.
5 – تای تەرازوو.
6 – هاوشان، تاک.
:: کوڕێکە تای نیە.
7 – لۆیەکی کوتاڵ.
:: بەتای کراسێکەوە. بەتای دەرپێ.
8 – قەد.
:: کاغەزەکە تا بکە.
.
.
______________________
تا ³ /ta: ن: [ نخ]
| لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. | ||
| گۆکردنی بە کوردی | زمانی ئاڤێستایی | واتای بە ئینگلیزی |
| تەفنو، تەفنەهـ | unfat | fever |
[ باد ][ پەهلەوی : تاپ، تەپ] بەرتاڤ، تا _ تێ، تاولەر، نۆبەتێ، بەندک، هەودا، یاو : گەرمانی زیادی لەش.[ لا : pyrexia ]{ پەزیشکی ، ل 291}
تابەردان/taberdan: كتن:[ نخ][ تا+ بەردان(بەر+ دان)] نزمبوونەوەی گەرمای لەشی نەخۆش.
تاپەڵە/tapeľe: نتـ:[ نخ][ تا+ پەڵە] گرا نەتا : نەخۆشیەکی ئاهۆدارە، پتر بەهۆی ئەسپێوە مرۆڤ تووشی دەبێت ، نیشانەکانی سەرئیشە، پشت ئێشە، تا و یاوی زۆر و وڕینەیە، نەخۆش دوای چەند رۆژان پەڵەی لەسەر لەش پەیدا دەبێت ( ۆی ناونان) و ئەگەر زوو چارەسەری نەخۆشییەکەی نەکرێت، مەترسی زۆرە.[ Med: typhus].
تادار/tadar: ئانتـ:[ نخ][ تا+ دار] نۆبەتێ دار، کەسێک تای لێ هاتبێت.
{
ئارەقم کرد و نەجاتی هەر نەدام دەردی گوناح
لەرز و تاداری خەجالەت خۆم و روو زەردی گوناح
}{ بێخود}.
تاگرتن/tagirtin: كتن:[ نخ][ تا+ گرتن] تالێهاتن : بەرزبوونەوەی گەرمی لەشی نەخۆش.
تالێ هاتن/ta lěhatin: كتن:[ نخ][تا + لێ+ هاتن] تاگرتن.
| هەندێ لە جۆرەکانی تا |
تای تیفۆس/tay Tîfos: نتـ:[ نخ][گر: τῦφος] تاپەڵە، گرانەتا، گرانەتێ : بەهۆی بەکتریای Rickettsia وە بڵاودەبێتەوە. کە زانا Haward Taylor Ricktess لە ساڵی1910 دۆزییەوە. چوارچەشنی ئەم نەخۆشییە تائیستا دەست نیشانکرواوە، وەک : Rickettsta Prowazekii، Rickettsia Typhi، Orientia Tsutsugamushi، Rickettsia Australis.
تای کۆنگۆ/tay Kongo: نتـ:[ نخ] نەخۆشییەکی ڤیرۆسییە، کە لە ڕێگای مەیموونەوە لە رۆژهەڵات و رۆژئاوای کیشوەری ئەفەریقاوە بڵاودەبێتەوە بۆ گیانلەبەری ماڵی و کێوی. مرۆڤیش تووشی ئەم نەخۆشییە دەبێت.[Crimean–Congo hemorrhagic fever (CCHF)].
تای گەڕاوە/tay geřawe: نتـ:[ نخ] تایەکی توندوتیژە، بەکتوپڕی دێت و دوای چەند ڕۆژێک نامێنێت و پاشان دووبارە سەرهەڵ دەداتەوە.
تای ماڵتە/taľte: نتـ:[ نخ] تای جەبەلتارق، تای دەریای سپی ناوەڕاست، نەخۆشی بانگ : ئەم نەخۆشییە، لە ناو بەرو و بوومی شیرەمەنی بڵاودەبێتەوە، لەبەر ئەوەی شیرەکەی گەرم نەکراوە. نەخۆش تای بەرزدەبێتەوە و زاڵی ووشک دەبێت، بە Doxycyklin چارەسەردەکرێت.[Brucellose].
تایی/tayî: ن:[ نخ] تا لێهاتن.[ لا : pyrexial ]{ پەزیشکی ، ل 291}
هۆی تا/ta: نتـ:[ نخ] [ لا : pyrogen ]
.
.
____________________
تا 4/ta: ن:[ کباک] لق.
{
عەرعەران تا د شەپالن وەرەقان جە‌ژبە یەڤێڕا
نێرگزان سەر دگرانن، لبنەفشان خەم و تابە
}{ جزیری}.
.
.
______________________
– تا 5 / ta –: ئان: ئەندازە، قات.
:: دووتا.
.
.
.
.