چۆڵ/çoľ: ن:[ کشت] چووڵ( کباش)

    تێبینی 
   وەک دەبیندرێت گۆڕنکاری پیتی بزووێن لە نێوان دوو شێوەزاری ناوەند و باشوور بە( ۆ )و( وو) دەگۆڕدرێت یان بە پێچەوانەوە.

   هەروەها لە کرمانجی باکوور بە نووسینەی لاتینی پیتی( ڵ ) بە دوو( LL) دەنووسرێت. 

1 . بەتاڵ، خاڵی : شوێنێ کەسی لێ نەبێت.

{

جادە چۆڵ و سێبەر بوو، کات بەیانی     ئەڕۆییشتم خەیاڵاوی ئەمڕوانی

}{ گۆران، ڤەژین}

:: ماڵی چۆڵ

2 . بێلان : دەشت و دەر، دەشتی نەکێڵدراو.>< ئاوەدان _ ئاوەدانی، نائاوەدان. 

:: ڕێی هەواران چۆڵ. 

3 . بێلان : دەشت و دەر، دەشتی نەکێڵدراو.

4 . [ جێۆ] بیابان _ بیاوان.    

چۆڵایی/çoľayî: نچ:[ هـ][ چۆڵ+ ئایی] دەشتایی. 

چۆڵەوار/çoľewar: نچ:[ کباک]

چۆڵەوانی/çoľewanî: نچ:[ هـ] چۆڵەوانی. 

چۆڵەوانییەنە/çoľewanîyene: ئاکتـ:[ هـ] لەچۆڵەوانیدا. 

چۆلبڕ/çolbiř: نفا:[ چۆل+ بڕ( بڕین)] چۆڵگەڕ، چۆڵگەرد : گەریدەی عەوداڵ، لە بێ ڕێگەدا ڕۆیشتن. 

چۆڵبڕی/çoľbiřî: نچ: چۆڵگەردی، گەڕیدەیی.

چۆڵبییەی/çoľbîyey: کتن:[ هـ] چۆڵ بوون( کتن).

چۆڵبوون/çoľbûn: کتن:[ چۆڵ+ بوون] بەتاڵبوون، بەربوونی باخ و بێستان.

چۆڵپرس/çoľpiris: نفا:[ هـ][ چۆڵ+ پرس] چۆڵپەرست. 

چۆڵپەرست/çoľperist: نفا:[ چۆڵ+پەرست] کەسێکە هەر ڵە چۆڵیدا بژێت.

چۆڵپەرستی/çoľperistî: نچ:[ چۆڵپەرست+ ی] ژیانێکە لە چۆڵ و بیاباندا بەسەرببرێت.

چۆڵپرسی/çoľpirsî: نچ:[ هـ] چۆڵپەرستی. 

چۆڵکریای/çoľkiryay: ن:[ هـ] چۆڵکران. 

چۆڵکەرڎەی/çoľkerđey: ن:[ هـ] چۆڵکردن. 

چۆڵکردن/çoľkirdin: کتپ:[ چۆڵ+ کردن] بەتاڵکردنی خانوو یا دووکان یان شووێنێکی تر.

چۆڵگەرد/çoľgerd: نتـ: چۆڵگەڕ، چۆڵبڕ، کۆچەر.

چۆڵگەردی/çoľgerdî: نچ: کۆچەری، چۆڵبڕی، چۆڵگەڕی.

چۆڵگەڕی/çoľgeřî: نچ: گەڕیدەی دەشت و بیابان.

چۆڵگە/çoľ: نتـ:[ هـ] پادەشت_پێدەشت، بەرداوێنی چیا، چۆڵەوان، چۆڵیگە. 

چۆڵنشین/çoľnişîn: کتن:[ هـ] چۆڵنشین. 

{

چۆڵنشینە خۆم، چۆڵنشینە خۆم      چون «قەیس» مەجنوون چۆڵنشینە خۆم

بەخت سیاوشوم دڵخەمینە خۆم       مەحرووم دیدار دنیا و دینە خۆم

}{ وەلی دێوانە، ڤەژین}

چۆڵنشینی/çoľnişînî: نچ:[ هـ] چۆڵنشینی : هەر تشتێ پەیوەند بێت بە جۆڵنشینەوە. 

چۆڵوبیابان/çoľûbiyaban: نتـ: شوێنێک هیچ کەس یا کشتوکاڵی تێدانەبێت.

چۆڵوچڕ/çoľûçiř: نتـ:[ گەرمیان][ چۆڵ+ و+ چڕ] چووڵ وچڕ : شووێنێک یان جێگایەک بۆ نەهامەتی دەبێت بە کەلاوە بۆ ماوەیەک بەتاڵ دەبێت لە خەڵک.

بۆ نموونە : ئاواییەکانی دوای ئەنفال.{ Ahmed Jaf }

چۆڵ وهۆڵ/çoľûhoľ: نتـ:[ هـ] چۆڵەوانی : خوت و خووڵا(ئەردە) : شووێنێکە کە لە هەموو گیانلەبەرێک بەتاڵ بێت.

{

چون ڕێگەیی ئێوە چۆڵ و هۆڵە     پڕ کێو و خڕ و نشێو و دۆڵە

}{ مەلا کەریم فیدایی، ڤەژین}

چۆڵوهۆڵ بییەی/çoľûhoľ bîyey: کتن:[ هـ] چۆڵوهۆڵ بوون. 

چۆڵوهۆڵ کریای/çoľûhoľkiryay: کتپ:[ هـ] چۆڵوهۆڵ کران. 

چۆڵوهۆڵ کەردەی/çoľûhoľkerđey: نتـ:[ هـ] چۆڵوهۆڵ کردن. 

چۆڵوهۆڵی/çoľûhoľî: نچ:[ هـ]

چۆڵوهۆڵینە/çoľûhoľîne: ئاکتـ:[ هـ] لەچۆڵوهۆڵیدا. 

چۆڵێتی/çoľêtî: نتـ:[ هـ] چۆڵگە. 

چۆڵی/çoľî: نتـ:[ هـ] چۆڵی : کاری خراپ لە چۆڵیدا بکرێت و بشاردرێتەوە. 

چۆڵیگا/çoľîga: نتـ:[ هـ] چۆڵگە : شوێنی چۆڵ. 

چۆڵیگە/çoľîge: نتـ:[ هـ] چۆڵگە. 

چۆڵیەتی/çoľyetî: نتـ:[ هـ] چۆڵێتی. 

چاڵوچۆڵ/çaľûçoľ: نتـ:[ چاڵ+ و+ چۆڵ] شوێنی بەرز و نزم لە زەوی.{ خاڵ، ل، } 

قەرەچۆڵ/çoľ: ن:

.

.

.

.