خاڵ¹/xaľ: ن:[ ئینگـ : Point]
1 – پونت، نوختە، نوقتە، بۆر.
2 – شوێن.
3 – [ ئای تی] dot ( . ).
خاڵاندن/xaľandin: کتپ:[ ئینگـ: Delusion]
خاڵەدابڕ/xaľedabiř: نتـ:[ ڕێز][ ئینگـ: (;): Semicolon]
خاڵبەخاڵ/xaľbexaľ: نتـ:[ خاڵ+ بە+ خاڵ]
خاڵبۆدانان/xaľbodanan: كتپ: پونتاندن، خاڵ لەسەردانان.
خاڵبەند/xaľbend: نتـ: خالبەند.
خاڵبەندی/xaľbendî: نچ:[ ڕێز][ خاڵبەند+ ئی] پونتكاری، نێشانەكاریی یان نیشانەدانان : بەو ڕەوشت و ڕێسا و یاسایە دەگووترێت کە چۆنایتی ڕێوشووێنی، دانان، جێخستنی ئەو هیمایانە لەناو دێڕەکاندا پێشان دەدات. کەوابوو، بۆ دروست نووسین و دروست خوێندنەوەی زمانی کوردی، پێویستە لە چەمکی گرنگی” خاڵبەندی” ئاگادارییەکی پێوستمان بە پێی نیاز هەبێت.{ کەیومەرس نیک ڕەفتار، ل، 6}. یان دانانی چەند خاڵ و نیشانەیێكە لە نێوانی نووسراواندا دادەندرێت، بۆ جیاكردنەوەی ڕستەیەک لە ڕەستەیێک و یان وشەیێكی لە وشەیێكی دیکە.
خاڵبەندیكردن/xaľbendî kidin: كتپ: پونتكاریی كردن، خاڵ و نیشانەدانان _ جاڵ و بۆر بۆ دانان، نیشانەكاریی كردن( لەنووسیندا).[ ئینگـ: punctuation]
خاڵانی برێتی/xaľanî birêtî: نتـ: چەند نوختەیێكی وەكوو(…….)، لە جیاتی چەند وشەیەكی دادەنرێت لەبەر ئاشكرایی یا چشتێكی تر نەنووسرێن.
خاڵی/xaľî: نچ:
1 – ڤالا، واڵا.[ ئینگـ : Null]
2 – پووچ، چۆڵ.[ ئینگـ : empty]
| زاراوەی خاڵ بە واتای جیاجیا |
خاڵی ئەوپەڕی/xaľî ewpeřî: نتـ:[ بیر] بەرزترین ( مەزنترین خاڵ)[ ئینگـ : Maximum point]
خاڵی ئەمپەڕی/xaľî empeřî: نتـ:[ بیر] نزمترین ( کەمترین خاڵ)[ ئینگـ : Minimum point]
خاڵی بێ حیساب/xaľî bê ĥîsab: نتـ:[ وێژ]
{
سۆفی یی مەستووری ڕووتی موفلیسی خستە تەمەع
سەیری خاڵی بێ حیساب و ماچی لەعلی بێ بەها
}{نالـی}.
خاڵی بنەڕەت/xaľî bineřet: نتـ:
خاڵی پاسەوانی/xaľî pasewanî: نتـ: خالا زێرەڤانی.{ بەدران، ل، 126}.
خاڵی پشکنین/xaľî pişkinîn: نتـ:[ سەز][ ئینگـ: check Point]
خاڵی تروپک/xaľî trupik: نتـ: ئەوپەڕ : ئەو خاڵەی کە گەڕۆکی( سووڕگە، مەدار) مانگێک یان سەتەلایتێک کە دوورترین خاڵە لە زەوییەوە.[ ئینگـ: Apogee].
خاڵی جیابوونەوەی لەبەرگرتنەوە/xaľî ciyabŭnewey lebergirtinewe: نتـ:[ زیند][ ئینگـ: replication fork]{ ئە، قەرەداخی. ل. 119}.
خاڵی داخ/xaľî dax: ن:[ ئای تی] خاڵی گەرم.[ ئینگـ: hot spot]
خاڵی ده‌یی/xaľî deyî: ن:[ بیر][ ئینگـ: Decimal point]
خاڵی دژدار/xaľî dijdar: نتـ: به‌رانبه‌ر: وه‌كو جه‌مسه‌ری باكوور و جه‌مسه‌ری باشوور.[ ئینگـ: Antipodes].
خاڵی دیارنەمانی/xaľî dyarnemanî: نتـ:[ ئەند] ئەو خاڵەیە كە وا دەردەكەوێت كە هێڵەتەریبەكان تیایدا یەكدەگرن لەوێنەی بەرخەستەییدا.[ ئینگـ : Vanishing point]{ رەنج، ل، 600}.
خاڵی ژمارەی ئاوێتە/xaľî jimarey awête: ن:[ بیر][ ئینگـ: point of the complex numbe]
خاڵی شیکار/xaľî şîkar: ن:[ بیر][ خاڵ+ شیکار][ ئینگـ: solution point]
خاڵی كۆتایی/xaľî kotayî: ن:[ بیر][ ئینگـ: Endpoint]
خاڵی گەڕانەوەی تەنیشت/xaľî geřanewey tenîšt: نتـ:[ ئینگـ: Parietal bone].
خاڵی گەڕانەوەی ژێرەوە/xaľî geřanewey jêrewe: ن:[ ئینگـ: Lowe jow bone].
خاڵی ناوەڕاست/xaľî naweřast: نتـ:[ بیر][ ئینگـ: Mid-point]
خاڵی هاوبەش/xaľî hawbeş: نتـ:[ ئینگـ: Point in common]
خاڵی وه‌رچه‌رخان/xaľî werçerxan: نتـ:[ ئینگـ: Turning point].
خاڵی وەرگەڕان/xaľî wergeřan: نتـ:[ ئینگـ: point of inflection].
خاڵی یەکتربڕین/xaľî yektir biřîn: نتـ:[ ئینگـ:Intersection ]
خاڵی یەكسانبوون/xaľî yeksan bûn: کتن:
خاڵی یەكسانكردن/xaľî yeksan kirdin: کتپ:
پرۆتۆکۆڵی خاڵبەخاڵ/pirotokoľî xaľbexaľ: نتـ:[ ئای تی][ خاک+ بە+ خاڵ][ ئینگـ: Point-to-Point Protocol]{ zkurd}
وێنەخاڵ/wêne xaľ: ن:[ ئای تی][ ئینگـ: Pixel]
.
.
__________
خاڵ²/xaľ: ن:[ توێ]
1 – تانە، پڵ، پەڵەی سپی سەر ڕەشێنەی چاو.
3 – نیشان، نوختەی سەرپێست، نیشانەی زگماكی.
3 – كوتانی ڕەنگ لەسەر پێست.
{
عاشقی سونعی حەقم قوربانی ڕەنگی قودرەتم
چاوی ماوی، خاڵی شین، كولمی سپی، زولفی سیا
}{نالـی}.
خاڵاوی/xaľawy: ئانتـ:[ خاڵ+ ئاو+ یی] خاڵدار، خاڵیین، پەڵاویی، لەكاویی.
خاڵخاڵ /xaľxaľ: ئانتـ:[ خاڵ+ خاڵ] پتپتۆک(زا)، پەڵەپەڵە، زۆرپەڵاوی، خاڵخاڵاویی: شتێكە كە چەند خالێكی رەنگاورەنگی پێوەبێت.
خاڵخاڵاویی/xaľxaľawîy: نچ:[ خاڵخاڵ+ ئاویی] پڕبەخاڵ، خاڵخاڵدار، خاڵدار.
خاڵدار/xaľdar: ئانتـ:[ خاڵ+ دار]
1 – پەڵە، پەڵاویی، خاڵاویی(پێست)، دەقاندی، پنكدار، پنتكدار.
2 – دڵبەر، نازدار.
خاڵدارانە/xaľdarane: ئانتـ:[ خاڵدار+ ئانە] دڵبەرانە، نازدارانە.
خاڵداری/xaľdarî: نچ:[ خاڵدار+ ئی] دڵبەری، نازداری.
خاڵ دانەدانە/xaľ dane dane: نتـ:[ خاڵ+ دانە+ دانە] خاڵ دانە دانێ : خاڵی سەر گەردن و ڕوو کە بەشێوەی تاک و دانەیی هەبن.
واتە خاڵەکان نزیک و جووت نەبن لەیەکەوە. وەك لە داستانە دڵدارییەکاندا هاتووە : لەبەر ئەو خاڵانەت دەمرم کە هەم تاک و هەم جووتن.
خاڵكوت/xaľkut: نفا:[ خاڵ+ كوت( كوتان)] خاڵ كۆ( هـ) كەسێكە كەخاڵی دەستكرد لەپێست نەخش بكات.
:: خاڵ و میل كوت.
خاڵ كوتان/xaľkutan: كتپ: خاڵ كوڕێ ( هـ)، پتپت (ل)، پرتەپرت، پتپتەكردە، خاڵكوت كردن، خاڵلێدان، خاڵومیل ڕشتن، دەقاندن، دەقدان، نیشانەكوتان.
خاڵكوتاندن/xaľkutandin: كتپ: خاڵكوتان بەنووكی دەرزی لەسەر لەشی مرۆڤان.
خاڵ كوتانن/xaľ kutanin: كتپ: خاڵكوتاندن.
خاڵ نوختەی بێگەرد/xaľ nuxteybêgerd: شڕ: بۆ دڵبەر و نازاران بەكاردەبرێت.{گیوی . ل. 353}.
خاڵ ومیل/xaľ û mîl: نتـ:[ خەت+ و+ میل] خەت وخاڵی نازداران، نەخشی بەسنگ و سەرباڵی كەو، ناوتوێڵ.
خاڵ ومیل ڕشتن/xaľ û mîl řiştin: كتپ:[ كۆن][ خەتومیل+ ڕشتن] خۆجوان كردن، ئارایش كردن، خۆڕازاندنەوە، بەخۆدا هاتن، خۆداڕشتن، خەت وخاڵ ڕشتن، خاڵ و میل دەركەوتن : خاڵكوتانی ژنانە لەسەر ڕوومەت و چەنەگە و گەردنیان، مەبەس لە خۆجووان كردنی ژنانە. دەركەوتنی خاڵ و میلی كەوەلەكاتی گەورەبوونیدا.
.
.
__________
خاڵ³/xaľ: ن: ئارمانج، نچک، نیشانە( بۆ مشتولێكردن).
.
.
__________
خاڵ4/xaľ: ن: خال، لال( هـ): برای دایک.
خاڵە/xaľe: ن: لالۆ.
خاڵەزا/xaľeza: نتـ: خاڵۆزا، لالۆزا، پسخاڵ.
خاڵ گووری/xaľgûrî: نتـ:[ کباک] خاڵت بەقوربانت بێت،خاڵ بەخووارزای خۆی دەڵێت.{ گیوی. ل. 353}
خاڵۆ/xaľo: ن: لالۆ ( هـ)، خاڵوو( کباش).
خاڵۆزا/xaľoza: نتـ: لالۆزا( هـ).
خاڵۆزازا/xaľozaza: نتـ:[ خاڵۆ+ زا+ زا] لالۆزازا( هـ)، پسخاڵ، هاڵۆزا : بۆ منداڵانی خاڵ بەكاردەهێندرێت سا كووڕ یان سا كچ بێت.
خاڵۆژن/xaľojin: نتـ: خالوواڵۆژن(ل)، لالۆ( هـ)، هاڵۆژن، ژنی خاڵ.
خاڵوان/xaľwan: نتـ:[ خاڵ+ وان] لالوان( هـ)، خاڵان : كەسوكاری دایك.
.
.
__________
خاڵ5/xaľ: ن: ڕەشانگی ناوبەفر
:: خاڵ بەڵەک.
خاڵبەڵەک/xaľbeľek: نتـ:[ مكـ]
1 – ڕەشانگ كە بەفر لە هێندێک شووێنان دەچێتەوە، ئەو شوێنەی كە ڕەشانگی تێدەكەوێت.
2 – دووهەم مانگی بەهار.
.
.
.
.