ڕێس / rês

ڕێس/rês: ن:[ پیشە][ ڕێس( ڕستن)][ سانسکریت: रास्ता: ڕەثیە][ ئاڤێستا: aiiqAR: ڕەثە][ کباک: ڕێک][ کناو: ڕێ][ گۆرانی: ڕا]

1 – ڕیس : خوری، لۆکە( پەموو، پەمبوو) و موو بادراو بە تەشی، خەرەک، مەکینەی ڕێستن.  

2 – پاشگرێکە لەزمانی کوردی لەچاوگی ڕستنەوە زۆر وشەی لێدروست دەبێت وەک تەشیڕێس، بەواتا کەسێک دێت کە دەڕێسێت.

{

}{ هێمن : ئاڵەکۆک} 

ڕێسا/rêsa: نتـ:[ هـ][ پیشە][ ماف] یاسا، باو، عادەت، نەڕیت، عورف.{ وشەنامە، ل، 541} 

ڕێسان/rêsan: کتن، k.jn.x.mê:[ کباک][ پیشە]

1 – بادان، ڕێسان:Rêsan، ڕێستن: Rêstin، ڕستن: Ristin.{ فەرهەنگا کامیران، ل، 580}

هری( خوری)، موو پەمبوو( پەموو) و هتد	Hirî, mû pembû û htd
ب تەشێ یان ماکینێ د ڤەهینن و د کن بەندک	Bi teşîye yan makînê divehînin û di kin bendik

:: داپیریا هرییێ درێست داکۆ بۆمن گۆرەکێ بکەت : Dapîrya hirîyê dirêsit dako bomin gorekê biket. 

2 –  چێکرن : Çêkirin

	تاک	کۆ
کەسی یەکەم	ئەز درێسم	ئەم درێسن	em di rêsîn	ez di rêsim
کەسی دووەم	تو درێسی	هون د رێسن	hûn di rêsin	tu di rêsî
کەسی سێیەم	ئەو درێسە	ئەوان د دێسن	ewan di rêsin	ew di rêse

 

	کەسی یەکەم		کەسی دووەم		کەسی سێیەم
	تاک	کۆ	تاک	کۆ	تاک	کۆ
ڕابردووی نزیک	ڕێسام	ڕێسامان	ڕێسات		ڕێسای
بەردەوام	دەمڕیسا	دەمانڕێسا	دەتڕێسا		دەیڕێسا
ڕانەبردوو	دەڕێسم	دەڕێسین	دەڕیسیت		دەڕێسێت
پرسیار	بڕێسم	بڕێسین	ڕێسیت	بڕێسن	بڕێسێت	بڕێسن

ڕێسای/rêsay: کتن:[ هـ][ پیشە]

1 – ڕستن.  

2 – فرەئاخاوتن.{ وشەنامە، ل، 541}  

ڕێسە/rêse: ن:[ ئەردە]

1 – رێس.

2 – قسەدرێژکرنەوە.{ هەمبانە بۆرینە، ل، 366} 

ڕێستەی/rêstey: کتن:[ هـ][ پیشە] ڕستن. 

ڕێسەک/rêsek: نتـ:[ تشت][ پیشە][ ڕێس+ ئەک] تەشی. 

ڕێسەکی/rêsekî: نچ:[ پیشە][ ڕیسەک+ ی] تەشیلەیی. 

ڕێستران/rêstiran: نتـ:[ هـ][ پیشە] ڕێسران. 

ڕێستراو/rêstiraw: ف:[ هـ][ پیشە] ڕێسراو. 

ڕێسران/rêsiran: کتپ:[ پیشە] ڕێستران. 

ڕێسراو/rêsiraw: ن:[ پیشە] ڕێسای.

ڕێس ڕێس/rêsrês: نتـ:[ هـ][ پیشە] ڕیس ڕێسە، ڕیس ڕست.

ڕێسمان/rêsman: نتـ:[ هـ][ پیشە] دەست و ڕێس.{ وشەنامە، ل، 542} 

ڕێسین/rêsîn: کتن، k.jn.x.mê:[ کباک][ پیشە] ڕێسان:Rêsan، ڕستن: Ristin.{ فەرهەنگا کامیران، ل، 580}

تەشیڕێس/teşîrês: نفا:[ پیشە] ئافرەتێکە کە بەتەشی لۆکە یان خورێ بادەدات. 

تێبینی

لە کوردەوارییدا ئەم پیشەیە بە پیشەیەکی ئافرەتانە ناوی دەرکردبوو، لێ لە ناو نەتەوەکانی دیکە پیاوانیش ئەم کارە دەکەن.

:: تەشیڕێس تەشیڕێس بێت بەکلکی کەریش بێت، دەیڕێسێت.{ پەندی پێشینان} 

ناڕێسێ/narêsê: ف:[ نا+ ڕێسی)( ڕێستن)] 

{

مێژوویەکی پڕ لە شانازی
پڕ لەهەست و هیوا
شیرین تەشی ناڕێسێ
ئێستێ دەنگی چەکی گریلای کچ
رێبازی زولالی گریلای کچ
ورەی هەرەبەرز و
مژدەی سەردەمی رزگاری

}{ جەعفەر کەریمی }

.

.

____________

ڕێس/rês: ن:[ توێ] ئەستوورایی گەردن.

:: پام لەسەر ڕێسی ملی دانا.{ هەمبانە بۆرینە، ل، 366}

:: ڕیس لگ. 

.

.

___________

ڕێسان/Rêsan: ن:[ ناڤ] ناڤێ خۆرت و ژنانە : Navê xort û jinan e.{ فەرهەنگا کامیران، ل، 580}.
.

.

.

.