تاک ¹/tak: ن:
1 – [ ڕێزمان] >< كەس كۆ.
2 – [ ژمارە] ژمارەیەک كە نیوەكەی تەواو نەبێت >< جووت.
تاکانە/takane: ئانتـ:[ تاک+ ئان+ ئە] تەنیاباڵ: تەنیا منداڵی بنەماڵەیەک.
:: تاكانە یا شێتەیا دێوانە.{ پپ}.
3- بێهاوتا، تاقانە، تەكانە.
تاکانەبوون/takanebûn: كتن:[ تاكانە+ بوون]
1 – تاكەمنداڵی ماڵبوون.
2 – بێهاوتابوون، بێوێنەبوون.
تاکاندنەوە/takandinewe: كتپ: جیاكردنەوە، تاكەوكردن.
تاکاننەوە/takaninewe: كتپ: تاكاندنەوە.
تاکایەتی/takayetî: نچ:[ تاک+ ئایەتی][ ئینگـ : individuality].
تاکە/take: ئانتـ:[ تاک+ ئە]
1 – تاکانە _ تاقانە.
2 – یەككەس.
3 – تاقڕانی زێوی ئێران( هس: تارانی).
تاکەکەس/takekes: نتـ: تاک.[ ئینگـ : Individual]
تاکەوەخستن/takewexistin: كتن: جووێكردنەوە.
تاکەوبوون/takewbûn: كتن: جووێبوونەوە، جیاوەبوون، تاكیانەوە.
تاکەوتاک/takeûtak: ئانتـ:[ تاک+ ئە+ و+ تاک] تاکۆتاک( هـ) : جووتەكەوشێک كە لینگەكانی بە هەڵە دەپێكرا بێت یا داندرابێت.
تاکەولۆکە/takeûloke: ئانتـ:[ تاک+ ئە+ و+ لۆک+ ئە] تاقولۆق.
تاکبوونەوە/takbûnewe: كتن:
1 – جوێبوونەوە و تاككەوتنی گیاندارێک لە كۆمەڵەكەی.
2 – تاككەوتن، تەنیامانەوە : جووێبوونەوی چتێک لە چەند چتان.
تاکتاک/taktak: ئاكتـ:
1 – یەكیەک.
2 – كەمكەم، هەندێک، تاقولۆق.
:: تاک تاک خەڵک بەدەرەوەیە.
تاکتاکە/taktake: ئاكتـ: دانەدانە.
تاکتووک/taktûk: ئاكتـ:[ کباک][ تاک+ تووک] هووروموور، ووردەواڵە، تاکتاک.
تاکخانە/takxane: نتـ:[ زیند] زیندەوەرێک كە لەیەک خانە پێكهاتبیت، پێچەوانەی ئەو زیندەوەرانەی كە لە كۆمەڵێک خانە پێكتاتبێت.[ ئینگـ : unicellular].
تاک دووڕەگی/takdûragî: نتـ:[ زیند] شێوازێكی بریاردەری بۆماوەیی ڕووخسارییە لە مۆركی نێوان دووتاكێتی زیندەوەر( organism)دا، یان لێكتێک هاڵانێلە لە نێوان باوانان، كە هێترۆزیگۆیتێكە لە سەر لۆكووسێكدا. بۆ وێنە :
| ( Bb X Bb)، قاوەیی B = |
| شین b = قاوەیی تۆخ BB = |
| قاوەیی كاڵ ( نەک شین) |
| Bb = شین BB = |
[ ئینگـ : Monohybrid Cross].
تاکڕەوی/takřewî: نتـ: حکومەتی ڕەها.[ ئینگـ : Autocracy]
تاکفرۆش/takfiroş: ئانفا: پێچەوانی كۆفرۆش.
تاککەوتن/takkewtin: كتن:[ تاک+ كەوتن] تەنیابوون، جوێبوونەوە لە كۆمەڵ.
تاکگەرایی/takgerayî: نتـ:[ تاک+ گەرایی] شێواز یان سستیمی تاكگەرایی جێبەجێكردن[ ئینگـ : individualism].
تاکوتەریک/takûterîk: ئانتـ:[ تاک+ و+ تەریک] گۆشەگیر، بەتاکی تەنیا.
تاکوتەڕا/takûtera: نتـ:[ هـ] تاکوتەراک. تاقوتەنیا.
تاکوتەنیا/takûtenya: نتـ:
1 – بێهاوتا، تاكوتەنیا.
2 – [ مجـ] خودا.
تاکوتەنیایی/takûtenyayî: نچ: بێشەریكیی، بێشەرێکبوون، بێهاوتایی، تاكوتەنیایی.
:: تاک و تەنیایی هەربۆ خودا باشە.
تاکوتووک/tak û tûk: ئانتـ:[ تاک+ و+ تووک] بەدەگمەن، یەكانە، تاكەشت، جارە وبار، دانەدانە.
:: تووتنەكەم تاکوتووک سەوزبووە.
تاکوجووت/tak û cût: نتـ:[ تاک+ و+ جووت]
تاکولۆک/takûlok: ئانتـ:[ تاک+ و+ لۆک] تاقولۆق.
تاکولوکردن/takûkukirdin::
تاکوێژی/takwêjî: نتـ: [ ئینگـ : Soliloquy]
تاكێتی/takêtî: نت:[ تاک+ ئێتی][ ئینگـ : idiographic]
تاكێتی/takêtî: نت:[ تاک+ ئێتی][ ئینگـ: psychology of individual] .
تاكیانەوە/takiyanewe: كتن: تاكبوونەوە، تاكەوبوون.
بەتاککردن/betakkirdin: كتن:[ بە+ تاک+ کردن][ ئینگـ: individualization].
جیاوازی تاكێتی/cyawazî takêtî: نتـ:[ تاک+ ئێتی][ ئینگـ: individual differences ]
.
.
______________
تاک ² /tak: ئان، ئاک:
1 – بتەنی( كباک ) بەتەنی، بەتەنها، بەتەنیا، باد _ یەکباد، تووێ، تەنها، یەکتووێ، ژاوە.
2 – بێهاوتا، تەک، تاقانە.
.
.
___________
تاک ³ /tak: ن: یەک، یەکی، تەنیا : دەستەواژەیەکە هەم لە زمانی کوردی هەم لە زمانی ئینگلیزی وەك پێشگرێک دەلکێت بە کۆمەڵێک ووشەوە و واتای نوێی لێدروست دەبێت. >< فرە.[ ئینگـ: mono]{ بەرکوڵ، ل، 127}
تاک ئاخافتن/tak axaftin: ئانتـ:[ تاک+ ئاخافتن] یەک ئاخاوتن، تاک گووتەر مەبەست لەو کەسەی کە چیڕۆکێک یان سەرگوزەشتەیەک دەگەرێتەوە بۆ نموونە لەسەر شانۆ : مۆنۆلۆگ.[ ئینگـ: monologue]
تاک ئاخافتنکەر/tak axaftinker: نفا: یەک ئاخاوتنژکەر، مۆنۆلۆجیست.[ ئینگـ: monologist]
تاک ئاواز/tak awaz: ئانتـ:[ تاک+ ئاواز] یەک ئاواز، یەک ئاهەنگ، بێ گۆڕان.[ ئینگـ: monotonic ,monotonous]
تاک ئاوازی/tak awazî: نچ: یەک ئاوازی.[ ئینگـ: monotone]
تاک ئەتۆم/tak etom: ئانتـ:[ فیز][ کیمیـ][ تاک+ ئەتۆم] یەك گەردیکە : ئەو مۆلیکیولەیە کە تەنها لەیەك ئەتۆم پێكهاتووە وەك ئەتۆمی هیلێۆن.[ ئینگـ: mono atom]{ کەماڵنامە، ل، 11}
تاک ئۆکسید/tak okisîd: نتـ: یەک ئۆکسید.[ ئینگـ: monoOxide]
تاک ئوز/tak uz: ئانتـ:[ تاک+ ئوز ] یەک ئوز.[ ئینگـ: monoenergetic]
تاک ئێزینگ/tak êzîng: ئانتـ:[ تاک+ ئێزینگ] یەک ئێزنگ.[ ئینگـ: monopropellant]
تاک باب/tak bab: ئانتـ:[ تاک+ باب] یەک باووک، هەڤ نەژاد.[ ئینگـ: monophyletic]
تاکبەر/takber: ئانتـ:[ تاک+ بەر][ ئینگـ: monoCarpic]
تاک بڕگە/tak biřge: ئانتـ:[ ئینگـ: monosyllable]
تاک بڕگەیی/tak biřgeyî: نچ:[ ئینگـ: monosyllablic]
تاک بێژە/tak bêje: ن: یەکبێژە، یەکناڤ.[ ئینگـ: monomiale]
تاک پەرستن/tak perstin: کتن: یەکپەستن.[ ئینگـ : monolatry]
تاک پەنجە/tak pence: ئانتـ: یەک پەنجە.[ ئینگـ: mono Dactylism]
تاک پێ/ta pê: ئانتـ: یەکپێ.[ ئینگـ: monopodial]
تاک پێیی/tak pêyî: نچ: یەپپێیی.[ ئینگـ: monopode]
تاک تەخلیت/tak texilît: ئانتـ: یەک تەخلیت.[ ئینگـ: monoTypic]
تاک تەخلیتی/tak texilîtî: نتـ: یەک تەخلیتی.[ ئینگـ: monoType]
تاک تەوەر/tak tewer: ئانتـ: تاک دۆخ.[ ئینگـ: mono Axle]
تاک تەوەرە/tak tewere: ئانتـ: یەک تەرەرە.[ ئینگـ: mono Chasium]
تاک ترسی/tak tirsî: ئانتـ: یەکترسی، ترسی یا ب تەنێبوون.[ ئینگـ: monophobia]
تاک ترش/tak tirş: نتـ: [ کیمیـ] [ تاک+ ترش ] یەکترش.[ ئینگـ: monoAcid]
تاک تفت/tak tift: نتـ:[ کیمیـ][ تاک+ تفت] یەک قڵێ.[ ئینگـ: monoBasic]
تاک توخماڤ/tak tuximav: ئانتـ:[ تاک+ توخماڤ] [ ئینگـ: monospermous]
تاک جەمسەر/tak cemser: نتـ:[ تاک+ جەمسەر] یەکجەمسەر: یەک پۆل، یەک پیتە.[ ئینگـ: monopole]
تاک چاو/tak çaw: نتـ: یەکچاڤک، یەکچاو.[ ئینگـ: mono Cular]
تاک خارن/tak xarin: ئانتـ: یەکخارن.[ ئینگـ: monophagous]
تاکخانە/takxane: نتـ:[ تاک+ خانە]
1 – [ ئینگـ : mono plastid]
2 – یەک شانە [ ئینگـ: monoCell]
تاکخورست/tak xurist: ئانتـ: یەکخورست.[ ئینگـ: monophysic]
تاکخورستە/tak xuriste: ن:[ ئاین] باوەڕی یا کو عیسا پێخەمبەر.[ ئینگـ: monophystic]
تاکخورستی/tak xuristî: نچ: یەک خورستی.[ ئینگـ: monophystim]
تاکخودا/tak xuda: ئانتـ:[ ئینگـ: monotheistic]
تاکخودائێتی/tak xudaêtî: ئانتـ:[ ئینگـ: monotheism]
تاکخودایی/tak xudayî: ئانتـ:[ ئینگـ: monotheist]
تاک دەریک/tak derîk: ئانتـ:[ كباک] یەک دەریک.[ ئینگـ: monotrematous]
تاک دەرینی/tak derînî: ن:[ كباک] یەک دەرینی.[ ئینگـ: monotremata]
تاک دەست/tak dest: نتـ: [ تاک+ دەست] یەكدەست، یەکپەل.[ ئینگـ: mono Brachius]
تاکدەنگ/tak deng: ئانتـ:[ فیز][ ئینگـ: monophonic]
تاکدەنگی/tak dengî: ئانتـ:[ فیز] ئاوازی یەکدەنگی.[ ئینگـ: monophony]
تاکدووڕەگی/tak dûřegî: نتـ:[ زیند][ ئینگـ: monohybrid]
تاک دینگەیی/tak dîngeyî: ن:[ ئەند][ ئینگـ: monostyle]
تاک ڕەگەز/tak řegez: نتـ[ تاک+ ڕەگەز][ ئینگـ: monosex]
تاک ڕەنگ/tak řeng: نتـ:[ فیز][ تاک+ ڕەنگ] یەكڕەنگە.
1 – [ ئینگـ : monotint]
2 – رەنگ کورە( كباک)، ڕەنگ کوێر( كناو).[ ئینگـ : monoChromate]
3 – یەکڕەنگ.[ ئینگـ : mono Chromatic]
تاکڕەوی/tak řewî: نچ:[ ڕامیا] یەکحوکمی، حوکمێ مروڤەکێ.[ ئینگـ : monocracy]
تاک زمان/tak ziman: نتـ: یەکزمان. [ ئینگـ : monolingual]
تاکژن/tak jin: ئانتـ: یەک ژن. >< فرەژن. [ ئینگـ : monogynous ، monogamist]
تاک ژنی/tak jinî: نچ: یەک ژنی. >< فرەژنی. [ ئینگـ : monogyny , monogamous, monogamy]
تاک ژێ/tak jê: ئانتـ:[ تاک+ ژێ] یەک ژێ : ئالاڤەک مەزیقەیی.[ ئینگـ : monoChord]
تاک ژینگەیی/tak jîngeyî: ئانتـ:[ تاک+ ژینگەیی][ ئینگـ : monoChlamydeous]
تاک ساکارید/tak sakarîd: نتـ:[ کیمیـ] تاکەشەکر( كناو) : شەکرا سادە کو نا بو هوژت دناڤ ئاڤێدا.[ ئینگـ : mono Saccharide]{ قاموسا سەلاحەدین، ل، 539}
تاک سکە/tak sike: ن:[ ئەند] یەک هێڵی ئاسن.[ ئینگـ : monorail]
تاک سم/tak sim: نتـ:[ تاک+ سم] یەكسم.[ ئینگـ : monohooted]
تاک شێوەیی/tak şêweyî: ن: یەک شێوەیی.[ ئینگـ : monotony]{ عاصی ف. وەیس، ل، 78}
تاک قەڵەم/tak qeľem: ئانتـ: یەک قەلەم. [ ئینگـ : monostelous]
تاک قۆناغ/tak qonaẍ: ئانتـ:[ تاک+ قۆناغ ] یەککۆچ.[ ئینگـ : monophase]
تاککان/takikan: ئانتـ: یەککان.[ ئینگـ : monometallic]
تاککانی/takikanî: نچ: یەککانی.[ ئینگـ : monometallism]
تاک کەلپک/takkelîk: ن: یەک کەلپک.[ ئینگـ : monocoque]
تاک کرۆمۆسۆمی خۆیی/tak kromosomî xoyî: نتـ:[ زیند][ تاک+ كرۆمۆسۆم+ ی+ خۆیی]
1 – کرۆمۆسۆمێک، کەهۆمۆلۆگۆی نەبێت، بەتایبەتی نەجووتی X – كرۆمۆسۆم .
2 – ریبۆسۆمێكی تاک، بەتایبەت سازێند رابێت لە گەڵ مۆلیكیولێكی mRNA.[ ئینگــ: monosomic].
تاکگەرایی/takgerayî: نتـ: یەکگەرایی، یەکهێک( کباک)، تاقەگەرایەک.[ ئینگـ : mono vular]
تاکگەرد/takgewrd: ئانتـ: [ ئینگـ : monomoleculer]
تاکەگەردە/takgerde: نتـ: ئەو تاکەگەردانەن کە پێکەوە دەلکێن و پۆلیمەرێک پێک دێنن.[ ئینگـ : monomers]{ فەرهەنگی کیمیا، ل، 272}
تاک گوڵەگەنم/tak guľegenim: ئانتـ: یەک گوڵەگەنم. [ ئینگـ : monosepalous]
تاک لاری/tak larî: ئانتـ: یەک لاری.[ ئینگـ : monosymmetric]
تاکماڵ/takmaľ: نتـ:[ ڕوو][ تاک+ ماڵ] یەکخانە، تەنیاماڵ.[ ئینگـ : monocious]
تاک ناووکی/taknawukî: نتـ: یەک بافک. [ ئینگـ : mono Nuclear]
تاکنەژاد/taknejad: ئانتـ: یەکنژاد( كباک). [ ئینگـ : monogenesis]
تاکنەژادی/taknejidarî: نچ: یەک نژادی( كباک). [ ئینگـ : monogamy]
تاک نشتە/tak nişte: ئانتـ: یەکنشتە، نێرەمووک، گوڵنێر، گول مێ دیەک هەلە زێدا.[ ئینگـ : monoecious]
تاک نشتەکی/tak niştekî: نچ: یەک نشتەکی.[ ئینگـ : monoecism, monoecy]
تاکنووسە/tak nûse: ئانتـ: یەکنووسە : پەرتووکێکە کە باسی یەک مژار یان بابەت دەکات.[ ئینگـ : monograf]
تاک نیشان/tak nîşan: نتـ: یەک نیشان : پێکهاتی یە ژ تیپ ئو وێنە یان ل سەرمتایی.[ ئینگـ : monomark]{ قاموسا سەلاحەدین، ل، 539}
تاک وێنە/tak wêne: نتـ: یەک وێنە، یەک شێوە، یەک شکل( ع).[ ئینگـ : mono Morphic]
تاک هاوهێزی/tak hawhêzî: ن:[ فیز][ کیمیـ] تاک هاوهێزی، تاک ڤالێنسی، یەک هەڤ هێزی : yek hev hêzî .: سیفەتی ئەو ئەتۆمەیە کە یەک ئەلەكترۆن وون دەکات و یەک ئەلەكترۆن وەردەگرێت.[ ئینگـ : monoValent ]
تاک هەڤهێز/tak hevhêz: ئانتـ:[ فیز][ کیمیـ] یەک هەڤ هێز : دەتوانێت لەگەڵ یەک گەردیلە هایدرۆجین یان هاوتایەکی یەک بگریت.[ ئینگـ : monoValent ]
تاک هەڤهێزی/tak hevhêzî: نتـ:[ فیز][ کیمیـ] یەک هەڤ هێزی.[ ئینگـ : monoValence, monovalncy]
تاک هەوەس/tak hewes: ئانتـ:[ تاک+ هەوەس] یەک هەوەس. [ ئینگـ : monomaniac]
تاک هەوەسی/tak hewesî: نچ: یەک هەوەسی.[ ئینگـ : monomania]
تاک هێكدانکی/tak hêkidanî: نتـ:[ کیمیـ][ كباک][ تاک+ هێكدانکی][ ئینگـ : mono Carpellary] { قاموسا سەلاحەدین، ل، 538}
تاک هێلکەیی گونە/tak hêlikeyî gune: نتـ: یەک هێلکەیی گونە.[ ئینگـ : mono Rchid]
ئامێری تاکسکەیی/amêrî taksikeyî: نتـ: ئامێری یەک هێڵی ئاسنی.[ ئینگـ: monorail]
ترشی تاكە تفت/tirşî take tift: نتـ:[ کیمیـ][ ترش+ ی+ تاك+ ئە+ تفت] یەك قڵێ.[ ئینگـ: monoBasic acid]
تیشکدانی تاکڕەنگ/tîşkdanî takřenig: نتـ:[ فیز][ تاک+ ڕەنگ] یەکڕەنگ.[ ئینگـ: monochromatic radiation]
خانەی تاک ناووک/xaney tak nawuk: ن:[ زیند] یەک ناووکی : خرۆکەی سپی.[ ئینگـ: monocyte]
ڕووەکی تاک ماڵە/řuwekî tak maľe: نتـ:[ ڕوو][ تاک+ ماڵ] یەکخانە، تەنیاماڵ.[ ئینگـ: monocious plant]
ڕووناکی تاکڕەنگ/řûnakî takřenig: نتـ:[ فیز][ تاک+ ڕەنگ] یەکڕەنگ.[ ئینگـ: monochromatic light]
ڕووناکیدەری تاکڕەنگ/řûnakîderî tak řenig: نتـ:[ فیز][ تاک+ ڕەنگ] یەکڕەنگ.[ ئینگـ: monochromatic illuminator]
زۆری تاک ناووکی/zorî tak nawukî: نتـ: زۆری یەک ناووکی : خرۆکەی سپی.[ ئینگـ: monocytosis]
کەمی تاک ناووکی/kemî tak nawukî: نتـ: کەمی یەک ناووکی : خرۆکەی سپی.[ ئینگـ: monocytopenia]
لێكدانی تاک دووڕەگی/lêkdanî takdûřegî: نتـ:[ زیند][ ئینگـ: monohybrid cross]{ ئەکرەم قەرەداغی، ل، 89}
.
.
.
.