سپی/sipî: ن:[ ڕه‌نگ][ پەهلەوی : spet] ئاق( تور)( کباک)، ئسبیل، بازگ _ بازی، چەرمە ( زەن)_ چەرمک _ چەرمگ _ چەرموو ( دەر)_ چەرمووگ ( کباک)_ چەرمەی( هـ)، چەلت، چوڕ، سۆڵ، گەوور. >< ڕەش.
| لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. | ||
| گۆکردنی بە کوردی | زمانی ئاڤێستایی | واتای بە ئینگلیزی |
| سپەیتە | atYaps | |
:: سپی و سۆڵ.
:: ڕەنگی بەفری سپییە.
:: جوورە ڕەنگێکە وەکوو تەرزە و مەڕمەڕی.
سپیاتی/sipiyatî: نچ:[ سپی+ ئاتی] چەرمووکی : بریتییە لە ماست و دۆ.
سپیاڤ/sipiyav: نتـ:[ کباک][ ڕه‌نگ][ سپی+ ئاڤ] سپیاو : دەرمانی دەم و چاوسپی کردن بۆ خۆجوان کردن.
سپیاڤ کرن/sipiyav kirin: کتپ:[ کباک][ ڕه‌نگ][ سپیاڤ+ کرن] خۆجوان کرن.
سپیان/sipiyan: نتـ:[ ئاژ][ سپی+ ئان] مەڕ و بەران : گۆشتی مەڕ، دژی سیاو.
:: گۆشتی سپیان : گۆشتی مەڕ و بەرانان.
سپیاو/sipiyaw: نتـ:[ سپی+ ئاو] سپییاڤ.
1 – [ ڕه‌نگ] دەرمانێکی ووردی سپییە لە قەڵایی و هێندێ چشتی تری دروست دەکەن ژنان ڕووی خۆیانی پێ جووان دەکەن.
2 – [ خوار] هێلکە و شۆرباو.
سپیاوکار/sipiyawkar: نتـ:[ سپیاو+ کار ( کردن)] سپییاڤکار.
سپیاوکاری/sipiyawkarî: نچ:[ سپیاوکار+ ی] سپییاڤ.
سپیاوکەر/sipiyawker: نفا:[ سپیاو+ کەر ( کردن)] سپییاو کەرە.
سپیاوکەرڎەی/sipiyawkerđey: کتپ:[ هـ][ سپیاو+ کەرڎەی] سپیاوکردن.
سپیاوکردن/sipiyawkirdin: کتپ:[ ڕه‌نگ][ سپیاو+ کردن] سپیاو لە دەم و چاو هەڵسوون.
سپیاوۆکە/sipiyawoke: نتـ:[ خوار][ سپیاو+ ۆکە] هێلکار، هێلکە و شۆرباو.
سپیاهی/sipiyahî: نچ:[ ڕه‌نگ][ سپی+ هایی] سپیایی.
سپیایەتی چاو/sipiyayetî çaw: ئان: چاوسپی.
سپیایی/sipiyayî: نچ:[ ڕه‌نگ][ سپی+ یایی]
1 – [ خوار] سپێتی : مەبەست لە شیر و ماست و دۆ و کەرەیە واتا شیرەمەنی.
2 – [ ئەند] سپیکاری : دیوار بەگەج سواغدان.
سپی ئاماڵ شین/sipî amaľ şîn: نتـ:[ ڕه‌نگ] جون.
سپی بوون/sipî bûn: کتن:[ ڕه‌نگ][ سپی+ بوون] بازگ بوون، سپی هەڵگەڕان، ترسان، چەلتین، چەرمە بییەی.
سپی بوونەوە/sipî bûnewe: کتن:[ ڕه‌نگ][ سپی+ بوون+ ەوە] چەرمە بییەیۆ، چەرمۆ بییەی: چەرمە ئەوە بییەی.
1 – کاڵبوونەوەی ڕەنگی کەل و پەلان.
2 – ڕەنگ دانەوە، ڕەنگ کاڵبوونەوە : سپی هەڵگەڕان.[ ئینگـ : Whitening]
3 – بازگ بوونەوە ، بازبوونەوە.
سپی پات/sipî pat: نتـ:[ ڕه‌نگ][ سپی+ پات] ڕەنگی سپی : ڕەنگێکە بە سپی بڕوانێ : سپات.
سپی تاهی/sipî tahî: نچ:[ کباک][ ڕه‌نگ][ سپی+ تاهی] سپێتی.
سپیتی/sipîtî: نچ:[ ڕه‌نگ][ سپی+ تی] سپیتاهی( کباک)، سپێتی.
سپی چەرۆک/sipî çerok: نتـ:[ کباک][ ڕه‌نگ][ سپی+ چەرۆک] ڕەنگ زەرد.
سپی چەلۆک/eloksipî ç: نتـ:[ کباک][ ڕه‌نگ][ سپی+ چەلۆک] ڕەنگ زەرد.
سپیچە/sipîçe: نتـ:[ سپی+ چە] کەفێکی سپی ڕەنگە کە بە سەرووی شەراب و سرکەوە لە کاتی گرتنەور یان سەر دەگرێت.
سپیچک/sipîçik: نتـ:[ ڕه‌نگ][ سپی+ چک] سپێنەی هێلکەی.
سپیچلۆک/sipîçilok: نتـ:[ کباک][ ڕه‌نگ][ سپی+ چلۆک] سپی چڵکن.
سپید/sipîd: نتـ:[ ڕه‌نگ][ سپی+ د ( دە)] سپێدە.
سپیدا کۆترا/sipîda kotira: نتـ:[ کات][ سپید+ ئا+ کۆتر+ ئا] سپێدەی بەیانی زوو لە ڕووی ئەوەوە، کە کۆتر بەیانیان زوو لە خەو بێدار دەبێتەوە دەست بەگمەگمی دەکات. بۆیە دەڵێن سپێدا کۆترا.
سپیدە/sipîde: ن:[ ڕه‌نگ][ سپی+ دە ()] سپێدە، گزنگ، بەری بەیان، تاریک و ڕوون،
سپیدە دەم/sipîde dem: نتـ: [] [ سپی+ دەم] سپێدە، دەم و بەیانی زوو، تاریک و ڕۆشنا.
سپید باڵا/sipîde baľa: نتـ:[ سپید+ باڵا] ڕووناکیەکە لە پێش بەیانیاندا بەرز دەبێتەوە بۆ ناوەڕاستی ئاسماندا.
سپید پەهنا/sipîd pehina: نتـ:[ سپید+ پەهنا] ڕووناکیەکە لە دووای سپیدباڵا بە ئاسۆی ئاسماندا پەخش دەبێت.
سپیدارینکە/sipîdarînke: نتـ:[ نخ][ سپی+ دارینکە] نەخۆشی و ئازارێکە تووشی دەغڵان دەبێت.
سپیڕۆژ/sipîřoj: نتـ:[ کات][ سپی+ ڕۆژ] ڕۆژێکە هەتاو کەمی بە دەرەوە بێت یان لە بن هەورێکی تەنکی سپیدا بێت.
سپیک/sipîk: ن:[ توێ][ سپیک ( سپیلک)] سپێنە.
سپیکار/sipîkar: نفا:[ سپی+ کار ( کردن)] کەسێکە ناو ژوور و هەیوان و داڵانان گێچکاری بکات.
سپیکاری/sipîkarî: نچ:[ سپیکار+ ی] گێچکاری ناو ژوور و ئەیوان و داڵان و بێڵایی و ئیتر.
سپیکاری کردن/sipîkarî kirdin: کتپ:[ سپیکاری+ کردن ] هەڵکەندن.
سپیکە/sipîke: نتـ:[ ڕوو][ سپی+ کە] جوورە ترێ یەکی دەنک درێژی تفر ئەستووری زۆر شیرینە.
سپیکەر/sipîker: نفا:[ کباک][ سپی+ کەر( کردن)] مسگەر.
سپیكەڵە/sipîkeľe: نفا: چەرمەڵ _ چەرمەڵانە _ چەرمەڵە _ چەرمیڵە : سپیپات، سپی واشت.[ ئینگـ : Whity , whitish]
سپیکەڵانە/sipîkeľane: ئانتـ: چەرمەڵە _ چەرمۆڵە : سپیكەڵە.
سپیکەڵانەیی/sipîkeľaneyî: نچ: چەرمۆڵەیی.
سپیکران/sipî kiran: کتپ:[ ڕەنگ] . چەرمەکریای
سپیکرانەوە/sipî kiranewe: کتپ:[ ڕەنگ] چەرمە کریایۆ، چەرمۆ کریای : چەرمە ئەوە کریای.
سپیکراو/sipîkiraw: نفا:[ سپی+ کراو ( کردن)] پاککراو.
سپیکردن/sipîkirdin: کتپ:[ سپی+ کردن]
1 – چەرمووکردن، تێکوڵ لێکردنەوەی خەیار و پیواز و ئیتر.
2 – کەوڵکردن، گووروونی پێستی گیانلەبەران ، سەروپێ خاوێنکردنەوە.
سپیکردنەوە/sipîkirdinewe: کتپ:[ سپی+ کردنەوە] چەرمە کەرڎەیۆ، چەرمۆ کەرڎەی، چەرمە ئەوە کەرڎەی.
1 – قاپ و مسی ژەنگاوی سپی کردنەوە بە قەڵایی.
2 – گێچکاری کردن.
بازگ کردنەوە، بازکردنەوە.
سپیکرن/sipîkirin: کتپ:[ سپی+ کرن] چەڵتان.
سپیلە/sipîle: ن:[ کباک][ سپی+ لە] شەپۆلی کەفاوی : شەنەیێکی دارینی دەنک باریکە چەرم لە پەنجەکانی دەگیرێت.
سپیلک/sipîlik: ن:
1 – [ ڕوو] [ سپی+ لک] جۆرە گوڵێکی کێوی و سپی و بێ پەڵەیە.
2 – [ جێۆ] گڵەسپی.
3 – [ ئاژ] ماینی بێ پەڵە ، سپی واش، ئەسپی سپی.
سپیکا چاڤ/sipîka : نتـ:[ توێ][ سپیک ( سپیلک) + ئا+ چاڤ] سپێنەی چاو.
سپیلکاچاڤێ/sipîlka çavê: نتـ:[ باد][ سپیلک+ ئا+ چاڤ+ ێ] سپێنەی چاو.
سپیلکا هێکی/sipîlka hêkê: نتـ:[ باد][ سپیلک+ ئا+ هێک+ ی] سپێنەی هێلکە.
سپیلکە/sipîlke: ن:[ ڕوو][ سپیلک+ ئە]
1 – جوورە مازوویەکە پێستەی پێ خۆش دەکرێت.
2 – جۆرە ترێ یەکە.
سپیلکی پێ/sipîlkî pê: ن:[ ڕەوا][ سپیلک+ ی+ پێ]
1 – لای پێشەوەی لوولاکییە لە چۆکیەوە تا پشتی پێیان، لارەقایێکەی لوولاکییە، کە لە لای پشتەوەیە، ئێسکی لوولاکییە.
2 – جێگایەکە گڵی سپی بێت.
:: سپیلکی گولەکی : کە لەسەر ڕێگای ڕەواندزێیە.
سپیندار/sipîndar: نتـ:[ ڕوو][ ڕەوا][ سپی+ ن+ دار] ئەسپیندار، سپیدار، چنار.
سپی واش/sipîwaş: ئانتـ:[ ڕه‌نگ][ سپی+ واش] چشتێکە کەمێک سپی بێت : چەرمەکڵێشە. .
سپی واشت/sipîwaşt: ئانتـ:[ ڕه‌نگ] سپیکەلە.[ ئینگـ : whity, whitish]
سپیواش هەڵگەڕان/sipîwaş heľgeřan: ن: چەرمەکڵێشەیی
سپی هەڵگەڕان/sipî heľgeřan: کتن:[ سپی+ هەڵگەڕان] ڕەنگپەڕین لە ترسان یان لەبەر نەخۆشی.
سپی هەڵگەڕاو/sipî heľgeřaw: ئانتـ:[ سپی+ هەڵگەڕاو] ڕەنگ پەڕیو یان لە ترسان یان لەبەر نەخۆشی.
سپی ئاو/sipî aw: نتـ:
سپی بەخت/sipî bexit: ئان:[ سپی+ بەخت] نیک بەخت، خۆش بەخت : سیاە بەخت، ڕەش بەخت، بەد بەخت.
سپێتی/sipêtî: ن: سپیایی، چەرمایی _ چەرمەی.
سپێنەی چاو/sipêney çaw: نتـ:[ توێ] چەرمای چەما. چەرمگی چاو، سپێنەی چاو، چەرمینەی چاو. : چەرمێنە سپێنەی هێلكە.
سپێنەی هێلكە/sipêney hêlike: نتـ: چەرمەنیەوهێڵەی، چەرمەنی وهێڵەی.
سپیەتی/sipyetî: نچ: چەرمگی، سپێتی، گەوری.
سپیاتی بن نینۆک/sipyatî bin nînok: نتـ: چەرمگی بێخ ناخوون.
سپیایی نێوچاوانی ئەسپ/sipyayî nêwçawanî esip: نتـ: چەرمگی ناوچاو
ئاوی سپی چاو/awî sipî çaw: نتـ: چەرماوە.
بەردەسپی/berdesipî: نتـ: تەوەنە چەرمی
بەردەسپیکەڵانە/berde sipîkeľane: ئانتـ: تەوەنە چەرمەڵی
پێ سپی/pê sipî: نتـ:[ پێ+ سپی] سپێ پێ : ئیدیۆمێکە بۆ خۆشڕۆیی، پێچەوانەی پێ سەوزە.
ترێ سپیکە/tirê sipîke: نتـ:[ ڕوو][ هـ] چەرمەڵی.
تووتیای سپی/tûtiyay sipî: نتـ:[ ڕه‌نگ] زینکی سپی : بۆیەیەلە لە گرییسدا بەکاردێت.[ ئینگـ : zinc white] { کەماڵنامە، ل، 6}
چارەسپی/çare sipî: ئانتـ:[ چارە+ سپی] سپی چارە.
ڕیش سپی/řîšsipî: ئانتـ:
موو سپی/mûsipî: ئانتـ:
.
.
_______________________
.
.
______________________
سپی/sipî: ن:[ ئاین] ناوی جندۆکەیەکی بەدکارە کە دۆستی نزیکی شەیتانە و پادشای گەورەی جندۆکانە.
.
.
.
.