وە ¹ /we: جنـ ، cihn:[ کباک] کەسی دووەمی هوون ـە.{ کوردۆیێڤ 151 – ، ل، 134: کورستان موکریانی}
1 . رێزمان جهیناڤێ کەسێ دویێ، پرینی : هەوە: Hewe.{ فەرهەنگا کامێران، ل، 714}.
2 . ئەنگۆ، ئێوە، هەوە، هنگە، هنگۆ، هوون.{ فەرهەنگا کانی، ل، 614}
| بە کەرەستەی دیاڵێکتی کرمانجی و سۆرانی |
| 151 – لە دیاڵێکتی کرمانجی خواروودا شێوەی جێناوی کەسی دووەمی کۆ( ئێوە) لە بنچینەوە لە شێوەی کرمانجی ژووروو نێزیکە، کە( وە) یەو وەکو جێناوێکی بێ لایەن بەکاردێت و دەوری دۆخی ڕاستەوخۆی جێناوی هونگۆ( ئەنگۆ) دەگێڕێت.
{ کوردۆیێڤ، ل، 139: کورستان موکریانی} |
| 378 – ئامرازی( وە) لەبەشە دیالێکتی هەولێر و بەشە دیالێکتی موکریدا وەکو ئامرازی( بە) بەشی دیالێکتی سلێمانی و( ب ) کرمانجی ژووروو بەکاردێت وهەمان واتاش دەبەخشێت. هەروەکو لە ڕووی ئەرکی رێزمانی و واتای ئەم ئامرازەوە دیارە( وە) شێوەکی دی فۆنەتیکی ئامرازی( بە) یە، کە لە لایەن هەردووکیانەوە یەکن.
{ کوردۆیێڤ، ل، 325: کورستان موکریانی} |
:: لە دوایی وەهۆش هاتمەوە.{ چیرۆکی کەلەباب، ل، 7}.
:: مالا وە :Mala we.
:: دەردێ دلێ وە: Derdê dilê we.
: وە چ دڤێ : We çi divê.
:: لەبەر خاترێ وە دەچم.
3 – ئەو.{ گیو، ل، 916}.
.
.
_____________
وە ² /we: ئمپـ:[ هـ] پیتی بەستنەوە دەکەوێتە ناوەندی دوو وتارەوە کە پەیوەستی زۆر لە ناوەندیاندا نەبێ.{ خاڵ، ب 3، ل، 380 ، 493}.
1 . ب ( کباک)، بە ( کناو)، ڤە ( کباک).
| :: وە بەرزی :c بە بەرزی. |
| :: وە حەواکەوت :c بەهەوادا ڕۆیشت. |
| :: وەچەند :c بەچەند. |
| خاوەندارێتی |
| :: وەنامووس |
| :: وەهونەر |
| :: وەجەرگ |
| وتەی سوێند |
| :: وەخوا قەسەم |
| چۆنێتی، بار |
| :: وەدانیشتنەوە. |
| :: وەپاوە |
| :: وەڕاکشانەوە |
{
دیدەم وە دیدەت شای شیرین چەمان
فیراقت قامەت کەردەن وە کەمان
}{ مەولەوی}
| بە کەرەستەی دیاڵێکتی کرمانجی و سۆرانی |
| ئی. سۆن ئەم ئامرازانەی خستوتە ڕوو:
ب ، بە ، بۆ ، بۆی ، بۆیە ، پاش، پێ ، تێ ، خوار ، دە ، دۆر ، ڕۆژ ، ژێر ، سەر ، لە ، لەبەر ، لەبن ، لەپاش ، لەپشت ، لەپێش ، لەگەڵ ، ناڤ ، وە . وێنەشی بۆ ئەم ئامرازانە لە هەردوو دیالێکتەکەدا خواروو و ژووروو هێناوەتەوە. |
| { کوردۆیێڤ 371 -، ل، 317: کورستان موکریانی} |
2 . بۆ، لۆ.
:: وەلای تۆ :c بۆلای تۆ.
:: وەتۆ ئێژم.
3 . کە لە ناوەڕاستی دوووشەوە یان پتردابێت، دەیخاتە سەریەک بە وشە و واتاوە.
:: یەک وە یەک
:: جۆ وە خەنە.
4 . [ کباک، شنگار] لێ، واز.
:: ئاواڵە، وا، واز.
:: دەرکێ وەکە
:: گرێکەی وەکە.
5 . [ کباک] ئالاڤێ هەڤبەرکرنێ: ئاوا، ئاوەها، ئوو، وا، وەسا، وەها. هۆوەتا.{ گیو، ل، 891}.{ فەرهەنگا کامێران، ل، 714}
:: وەنەکە : Weneke.
:: وە دیارە تو نە ژ ڤی باژارییی : ? We diyare tu ne ji vî bajarîyî.
:: وەبکە بە باشت بزانن.
6 . بڕگەی دووبارەکردنەوە هەم وەک پاشگر و هەم وەک پێشگر
:: وەگەڕێ :c بسوورێوە.
:: بێرەوە :c وەرەوە.
7 . فڕکردن.
وەخۆ، بخۆوە، ڤەخوە.
8 . ئالی، تەرەف،
:: وەلاکەوە،
:: وە دوور کەوت.
:: وەسەردا
:: وەژێڵڵا.
9 . رێزمان ئالاڤێ هجمەتیبوونێ : rêzman Alavê hicmetîbûnê.{ فەرهەنگا کامێران، ل، 714}
:: وە، ئەڤە چ ئاخفتنن تو دبێژی ! : We, eve çi axiftinin tu dibêjî.
10 . دەگەڵ.
:: بە تۆوە دەبینە چوار کەس.
وەتەک/wetek: ئمتـ: لەگەڵ
پێوە …. وە/pêwe ….we: ئمتـ: لکان و جووت بوون.
:: پێوە نووساوە.
:: پێ یەوە داوە.
.
.
______________
وە ³ /we: ف:[ پیتی فەرمان]
:: ئەو دارە بە مشار وەبڕە.
.
.
.
.