ترێ tirê

ترێ/tirê: ن:[ ڕوو] ئەنگوور، هەنگوور( ل)، تری( كباک)، ترییە( زا) : میوەیەکی هێشووییە، بەرەکەی توێکلێکی لووسی هەیە ناوەوەی گۆشتی ترێ دەگرێت و لەناوەڕاستی گۆشتەکەش تۆو هەیە، جا بەپێی جۆری ترێکە ژمارەیی تۆوەکان دەگۆڕ درێت. بەری دارمێوە، بەنەگەیشتوویی ڕەنگی سەوزە، چێژی ترشە و پێی دەڵێن قۆڕە یان بەرسیلە کە پێگەیشت شیرین دەبێت.  چێژ و ڕەنگی ترێ بەگوێرەی جۆرەکەی دەگۆڕێت. باخی ترێ پێی دەگووترێت ڕەز. لە جیهاندا نزیکەی 1000 جۆرییان هەیە. شەراب و سرکە لە ترێ سازدەکرێت.{ بەهێشووی ترێ دەگووترێت: بۆڵ، بۆڵە، گلووە( هـ)}.[ لا: Vitis][ ئینگـ: grape]

[  کیشوەری ئاسیا شوێنی بنەڕەتی ترێیە، یەکەم جار لەسەردەمی فینقیەکان گواستراوە بۆ دوورگەکانی یۆنان و دواتریش بۆ شووێنەکانی دیکە.] 

پۆلێنکردنی زانستی : Scientific classification
kingdom			phylum		class	order	family	genus		speies
فەرمانڕەوای			هۆبە	ژێرهۆبە	پۆل	پلە	خێزان	چەشن		جۆر
Plantae			Angiosperms	Eudicots	Rosids	Vitales	Vitaceae	Vitis		V. arizonica
جیهانی ڕووەک			کاسە تۆودارەکان	کاسەی گوڵ	گوڵدارەکان	شێوەترێ	ترێ ئاسا	ترێیەکان		تڕێی ئەریزۆنە

ناوه‌رۆک له‌ 100 گرامدا
ترێ
هێز			kcal 62
پرۆتین			0.5
چەوری			0.4
کاربۆهیدرات			14.7
ڕیشاڵ ( کەپەک )			1,4
ئاو			g 84.0
کانزاکان	کالیسیۆم		mg 13.7
	ئاسن		mg 0.2
	ناتریوم		mg 3
ڤیتامینەکان	ڤیتامین  A		RE 2.75
	ڤیتامین B2		µg 33
	ڤیتامین C		mg 10.8
	ڤیتامین  D		0

قۆناغەکانی پێگەێشتنی ترێ
پشدەر	زێلوو	بەرسیلە		ترێ
هەورامان	هاڵی، هاڵێ	تەرزی	هاڵوبۆڵ
بادینان	گەرک
نەغەدە	قۆرە	بێسیرە
بەمۆ	فەریکە	بەسیلە ( قۆرە)	نیوەخۆشە	گەیو
هەولێر، باڵەکایەتی		پەسیرە ، پێسیرە
فەرهەنگی ژین

ترێ چاندن/tirê çandin: کتپ:[ ڕوو][ ترێ+ چاندن] دارمێو چاندن : مێو بەشێوەیەكی گشتی پێویستی بە زستانێكی باراناوی و هاوینێكی وشكە، كە پلەی گەرمی لەزستاندا لەنێوان( 1,5- 10) پلەدا بێت بۆ ماوەی مانگێك یان دوو مانگ تا گۆپكەكانی لە سووڕی متبوون دەربچن، لە هاوینیشدا پێویستی بەپلەی گەرمی 21 – 30 پلە یە بۆ ماوەی دوو مانگ بۆ گەشە و پێگەیشتنی بەرهەمەكەی، ئەم تایبەتمەندیەش لە زۆر ناوچەی كوردستان هەیە.

:: پسپۆڕێكی بواری رەزگەری دەڵێت خاكی باشووری كوردستان زۆر گونجاوە بۆ چاندنی مێو. 

ترێچن/trêçin: ئانفا:[ ترێ+چن(چنین)] تریکشین.

ترێچنی/trêçnî: نچ:[ ترێچن+ئیی] تریکشینی.

ئاویلکە، ئەسکەری، ئزمیری، بەنگی، بزمارە، بۆڵمازوو، بنتاتی، بنێتا، بووسەڵی، پڕدشایی، پڕیزە، تاج خروس، تایفی، توڵخی، تەبەرزە، تەورێزیی، جغجغە، چەرمەگا، چەمیلە( ترێ پڕییزە)، حەسەنی، حوسێنی، خەلیلی، دەرەبۆڵە، دەستە چن، رازقی، ڕەشکە(چەند جۆری هەیە)، ڕەشمیری، ڕیش بابای سپی، ڕیش بابای سوور، زەردکە، زەردێ، زەلکە، زرافی، زەیتی، ساحێبی، سالحی، سەعدانی، سپیلکە، سووراو، سوورشامی، سفنک، شاهانی، شەقشەقە، شیرازی، شمیری، شیرە سوو ڵتانی، عشاق، فەرخی، قزڵ، قەرەشیرە، قەرخە( ترێ سەرقولە)کڕژاو، کەرکوش، کلکەرێوی(بزمارە)، کشمیشی، کۆخەر، گۆڵمازوو، گەر مکە، گەزەنگی، گەندمە، گەورە، گوون توولە، لەعلی بێدان، مالیکی، مام برایمە(ترێ دۆشاوی)، مایەمێو، میرانی، مێخی، مەزرۆنە،  نینۆکی بووک، هەللاقی، یاقووتی.}

تێبینی

ترێ : trä لەزمانی سویدی، تخێ : træ لەزمانی دانیمارکی، تری : tree لەزمانی ئینگلیزی بەمانای دار و چێو هاتوون، هەروەها لە سانسکریتیدا تەرو: taru بە مانای درەخت هاتووە و دوور نیە کە هەر یەک وشە بووبێتن.{ نانەوازادە، بەدەسکارییەوە}.

:: كوردستان نیشتیمانی 70 جۆر ترێی نایابە. { رەوا عەبدوڵڵا }

ئاریزۆنە/arîzone: ن:[ ڕوو] ترێ ئاریزۆنە.  [ لا :  Vitis arizonica].

ئامۆبەنگییۆ/amobengîiyo: ن:[ ڕوو][ کباک]  .  [ لا :  Amobengîyo].

ئامورێنسیس/Amurênsîs: ن:[ ڕوو] تڕیەکەی ڕەشە، گەڵاکەی یەکپارچەیە، لە ڕۆژهەڵاتی ئاسیا و باکووری کوریا.  [ لا : Vitis amurensis ].

ئاموێنسیس/amobengîiyo: ن:[ ڕوو][ کباک]  .  [ لا : Vitis amurensis].

ئانگور/angur: ن:[ ڕوو] مێلاق: بریتییه‌ له‌ ئه‌و ترێیه‌ی که‌ هه‌ڵده‌گیرێت بۆ زمستان.

ئاوکه/awke: ن:[ ڕوو] 

ئاویلکه/awîlike: ن:[ ڕوو]  خه‌لیلی : جۆره‌ ترێ یه‌که‌.

ئەسرەمووک/esremûk: ن:[ ڕوو] ئاڵوبۆڵ، دۆخێکە لە تەمەنی ترێ ، که‌ له ‌نێوانی قۆره ‌و ترێ دابێت.

ئەسکەری/eskerî: ن:[ ڕوو] : جۆره‌ ترێ یه‌که‌.

ئەزیزی/ezazî: ن:[ ڕوو]   [ لا : ].

ئەشاق/eşaq: ن:[ ڕوو]   [ لا : ].

ئەتفی/etfî: ن:[ ڕوو] [: Tiriyê etfî].

ئزمیری/izmîrî: ن:[ ڕوو] [ رۆژک] ئزمری : جۆرێکە لە ترێ.

ئیشقر/işqir: ن:[ ڕوو] 

بالانسانا/arîzone: ن:[ ڕوو]  [ لا : Vitis balansana]

بارلێت/arîzone: ن:[ ڕوو]  [ ل:  ].

بالمە/Balme: ن:[ ڕوو] ترێ ئاریزۆنە.[ لا :  ].

بەقەری/beqerî: ن:[ ڕوو] جۆرە ترێیەکە.[ لا :  ].

بەنگی/Tiriyê bengî: ن:[ ڕوو]   [ لا :  ].

بەنسی/Tiriyê besnî: ن:[ ڕوو]   [ لا :  ].

بستهێشن/Bisthêşin: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

بستیک/bistîk: ن:[ ڕوو] زەنگەترێ، تیسک، هێشوڵكە لە هێشو.

بۆلمازوو/arîzone: ن:[ ڕوو].[ لا:  Tiriyê bolmazû ].

بووسەڵی/bûselî: ن:[ ڕوو] بۆسەلی/Boselî: ناوی جۆرە ترێ یەکە. 

بێدەندک/Tiriyê bêdendik: ن:[ ڕوو] ترێێ بێ تۆو.

بنەتاتی/binetatî: ن:[ ڕوو][ کباک] بنتاتی : جۆرە ترێیەکە.

:: Tiriyê binêtetî.

بنێتا/binêta: ن:[ ڕوو][ كباک] جۆرە ترێیەكە.

پاشایی/paşayî: ن:[ ڕوو] Tiriyê paşayî.

پاکستانی/pakistanî: نتـ:[ ڕوو].[ لا :Vitis jacquemontii ،Vitis lanata auct ]. 

پاییزە/trê payîze: نتـ:[ ڕوو][ مکـ] چەمیلە( بابا)، Tirê payîzî.  

پەتیایی/petyayî: ن:[ ڕوو] Tiriyê petyayî. 

پەسیرانی سوور/: نتـ:[ ڕوو] 

پۆزگۆلک/Pozgolik: ن:[ ڕوو]

پیرێ/pîrê: ن:[ ڕوو] Tiriyê pîrê.

پیشۆلکە/pîşolike: ن:[ ڕوو] زووڕەز : ترێی پیشۆلکە، دەنک ترێکانی شێنێکی ووردە، بۆڵی ترێکەی کەمێک شاش یان بڵاوە. 

تاسەوی/tasewî: ن: بەرچنەی گەورەی ترێ.    

تایەفی/tayefî: ن:[ ڕوو] تایفیی : جۆرە ترێیەکە، سووری درێژکۆلەیە.

تایفیی/tayifîy: ن:[ ڕوو][ تایف( ع: طائف)] تایەفی : جۆرە ترێێەکی سپی یە، گلووی زۆر درێژە، دەنکی هەیە.

تەورێزی/tewrězî: ن:[ ڕوو] جۆرێک ترێ.

تۆرانە/Torane: ن:[ ڕوو]  ترێ ئاریزۆنە.

تۆڕتۆڕ/tořtoř: ن:[ ڕوو] جۆرە ترێیەكی ڕەشی دەنک بچكۆڵەیە.

تۆرتۆرک/Tiriyê tortork: ن:[ ڕوو] Tortork li Mêrdînê çêdibe.

تۆمسن/tomsin: ن:[ ڕوو] 

تۆپسپی/Topsipî: ن:[ ڕوو]

چاڤجیچک /çavcîçik: ن:[ ڕوو] چاڤیچیچەکێ : چاڤگایی. 

چاڤیگایی/çavîgayî: ن:[ ڕوو] ترێ چەرمەگا( سلێمـ)

چاو‌ڕەشە/çawřeşe: ن:[ ڕوو] سەرقولە( مکـ) : جۆرە ترێیەکە.

چاوگا/çavga: ن:[ ڕوو]

چەمیلە/çemîle: ن:[ ڕوو] 

چوونگیی/çûngîy: ن:[ ڕوو].[ لا: Vitis chungii].

حەلاقی/ĥelaqî: ن:[ ڕوو][ کشت][ سابڵا] جوورە ترێیەکی ئاڵی گلوو خڕە و دەنگی هەیە، بۆ مێلاق دەبێت. 

حەلوانی/arîzone: ن:[ ڕوو] 

خانۆق/Xanoq: ن:[ ڕوو]  

خۆشناو/xoşnaw: ن:[ ڕوو] 

خۆهه‌ڵواسێنه‌ر/xoheľwasêner: ن:[ ڕوو].[ لا : pathenocissus quinque folie]

ده‌شته‌کی/deştekî: ن:[ ڕوو]  [ لا : parthenocissus inserta]

دڵەکەڵەشێر/diľekeľeşêr: ن:[ ڕوو] جۆرێکە لە چەشنی ترێ.

دڵەگەڵا/diľegeľa: ن:[ ڕوو] [ لا : Vitis cordifolia]

دۆشاوی/doşawî: ن:[ ڕوو] [مکـ] مامبرایمە. ترێی دۆشاوی، دەنکی ترێکەی خڕێکی تەواوە و ڕەنگەکەی زەردێکی کپە.    

دەڤرۆڤی/Devrovî: ن:[ ڕوو] 

دۆمیلە/domîle: ن:[ ڕوو]

دەرەبۆڵە/dereboľe: نتـ:[ ڕوو][ بابا] بۆڵمازوو : جۆرە ترێیەكی گلووی گەورە و خڕ و سوورە.

درێژک/dirêjik: ن:[ ڕوو] 

دێوانی/Dêwanî: ن:[ ڕوو] 

ڕەزاقی/řezaqî: ن:[ ڕوو][ كشت] جوورە ترێیەكە.

رەشکە/řeşke: ن:[ ڕوو] بڵۆی ترێکانی گەورەیە، ڕەنگی ترێکەی شینی ئاماڵ سوورە.  

رەشمیری/řeşmirî: نتـ:[ ڕوو] ترێی ڕەشمیری، ڕەنگی ترێکەی شێنیکی تێرە. بۆڵی ترێکەکەی کەمێک شاشە. 

رەقان/reqan: ن:[ ڕوو] 

ڕووباری/arîzone: ن:[ ڕوو][ لا:  Vitis riparia ].

ڕەشکێ باژاری/reşkê bajarî: ن:[ ڕوو]

رەشکێ مشتاخێ/reşkê miştaxê: ن:[ ڕوو]

روهنوک/ruhnuk: ن:[ ڕوو]

ڕێویلە/řêwîle: نتـ:[ شا] داڵینۆک، ترێیەکی ڕەشی ووردی کێویە.  

زرافی/zirafî: ن:[ ڕوو] 

زەردکە/zerdike: ن:[ ڕوو]

زەردێ/zerdê: ن:[ ڕوو] zerdê( کباک)

زەرگ/zerig: ن:[ ڕوو] 

زەلكە/zilkê: ن:[ ڕوو] Zelke ( کباک)

زەنگەتەترێ/: ن:[ ڕوو]

زەیتونی/: ن:[ ڕوو] 

زەیتی/zeytî: ن:[ ڕوو]

زوورەس/zûres: ن:[ ڕوو] 

سایانی/sayanî: ن:[ ڕوو] ساڵانی : ڕەنگی دەنکی ترێکەی سوڕێکی کەمێک ئاماڵ زەردە، دەنکەکەی کەمێک درێژۆڵەیە.   

سادانی/sadanî: ن:[ ڕوو] ساداینی، سەعدانی، Tiriyê seedanî : جۆرە ترێیەکی سپی دەنک خڕی ناسکی هێشوو شاشە. 

سەرقوڵە/serqoľe: ن:[ ڕوو] قەرخە : جۆرە ترێیەکە.   

قۆرە/qore: نتـ:[ ڕوو][ مکـ] جۆرە ترێیەکی شینە گلووشی لەهی کشمشی ووردترە و دەنکی نیە. 

سەرقووڵە/serqûľe: ن:[ ڕوو] ترێی سەرقووڵە، ڕەنگی سوورێکی تێری گەشە. 

سپیکە/sipîke: ن:[ ڕوو] ترێی سپیکە، دەنکی ترێکەی درێژکۆلەیەکەی ئەستووری گۆشتنە، ڕەنگەکەی زەردێکی تێرکاڵی جوانە، بۆڵی ترێکە کەمێک دڕیژ دەبێتەوە.    

سوورکە/sûrke: ن:[ ڕوو] ترێی سوورکە، ڕەنگی سووڕێکی کالی کپە. 

سوورەشامی/sûreşamî: نتـ:[ ڕوو] جۆرە ترێیەکی سوورە گلووی لەسادانی( سەعدانی) گەورەترە.

سپیکە/sipîke: ن:[ ڕوو] 

سادانی/sadanî: ن:[ ڕوو] 

سادانی ڕەش/sadanîy reş: ن:[ ڕوو] 

سووراو/sûraw: ن:[ ڕوو] سۆراڤ : sorav .

سوورکە/: ن:[ ڕوو] 

سفنک/sifink: ن:[ ڕوو]

سیدلیس/: ن:[ ڕوو] 

سالهی/salihî: ن:[ ڕوو] 

سپیلکە/Sipîlke: ن:[ ڕوو] 

سڤنک/Sivnik: ن:[ ڕوو] 

سنجێری/sincêrî: ن:[ ڕوو]

شیرازی/şîrazî: ن:[ ڕوو] 

سوورشامی/Sûrşamî: ن:[ ڕوو] sorşamî

ڕەشی ئاسایی/tirê: نتـ:[ ڕوو][ لا: Vitis vinifera, Muscat Bleu]

شاخاوی/tirêy şaxawî: نتـ:[ ڕوو][ لا : Vitis monricola]

شمیرت/şimîrît: ن:[ ڕوو][ لا : Vitis vinifera].

شەکەریی/: ن:[ ڕوو][ لا: Vitis saccharifera].

شەقشەقە/Şeqşeqe ن:[ ڕوو] 

عەباسی/: ن:[ ڕوو] 

فەرخی/ferxî: ن:[ ڕوو]

فیجیفۆلا/arîzone: ن:[ ڕوو] [ لا : Vitis ficifolia]

قرفۆک ل مێردینێ جێدبە/Qerfok li Mêrdînê çêdibe: نتـ:[ ڕوو]

قرفۆک/qirfok: ن:[ ڕوو] 

کالیفۆرنیا/: ن:[ ڕوو][ لا : Vitis californica ].

كەمالی/: ن:[ ڕوو]

کشمیشی/kişmîşî: ن: ترێی کشمیشی، ڕەنگی سەوزێکی کاڵی کەمێک زەرد باوە، بۆڵی ترێکەی پتەو و کەمێک درێژ دەبێتە خوارەوە.   

گەڵاخڕەکان/: ن:[ ڕوو][ لا: Vitis rotundifolia].

گورگی/arîzone: ن:[ ڕوو][ لا: Vitis vulpina].

کاژاو/Kajaw: ن:[ ڕوو]

کەرکوژ/kerkuj: ن:[ ڕوو] Kerkûş li Mêrdînê çêdibe.

کلکەرێوی/Kilkerêwî: ن:[ ڕوو]

کرۆت/kirot: ن:[ ڕوو] 

کۆخەر/koxer: ن:[ ڕوو]

/Tiriyê kumkulav: ن:[ ڕوو]

/Gewrik li Mêrdînê çêdibe: ن:[ ڕوو]

/Tirêgundke: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Germike: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Tiriyê gewre: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/gozeneyê sor: ن:[ ڕوو] Gozane (gozene  [ لا :  ].

/Guntûle: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

ترێی گەلائاسێری/sadanî: ن:[ ڕوو] ترێی ئەمەریکایی. [ لا : Vitis acerifolia ]

/Lipgolik li Mêrdînê çêdibe: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

لۆڕکوژ/lořkuj: ن:[ ڕوو] جۆرێ ترێ. 

لابرووسکا/arîzone: ن:[ ڕوو] [ لا : Vitis labrusca ].

ماردینێ/arîzone: ن:[ ڕوو]    [ لا : Bilbizêkî liMêrdînê çêdibe  ].

مەکسیکی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : vitis jaegeriana ]

ترێ مارانە/trê marane: نتـ:[ڕوو][ ترێ+ مارانە ] مێوەمارانە، مێوەڕەشە، مێوەکێویلە، هەزارپەل، هەزارئەنگوست : گیایەکی خۆڕسکە لە تیرەی کوولەکەکان کە بەدار و گیای پانەوە هەڵدەچێت، ڕیشەیەکەی سەلکێکی ئەستوور و گەورەیە، گەڵاکانی پەنجەیی و گوڵەکانی زەردی ئاماڵ کەسکن، بەرەکەی خأە کە بەگەیشتوویی ڕەنگی سوور دەبێت، تەنیا ڕیشەی ئەم گیایە بە کەڵک دێ کە بۆ دەرمان کەڵکی لێوەردەگرن.[لا: Bryonia Alba ]

میرانی/: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Misepq li mêrdînê çêdibe: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Mezrone: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Tiriyê mambiramî: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Tiriyê merzore: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Tiriyê mezrona: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Tiriyê mêxî: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Tiriyê mikebs: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Tirêmambiray mî: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Tiriyê misebix: ن:[ ڕوو] misebq [ لا :  ].

/Nasirkî: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Nînokî bûk: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

ترێی  وەنوشەیی/: ن:[ ڕوو]  [ لا : Vitis cinerea ].

ترێی  هاوینە/: ن:[ ڕوو]  [ لا : Vitis aestivalis ].

ترێی/: ن:[ ڕوو]  [ لا : Vitis betulifolia ].

ترێی/arîzone: ن:[ ڕوو]  [ لا : Vitis acerifolia ].

/Tiriyê werdan: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Hesenî li Mêrdînê çêdibe: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Hemsî: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Hewsorik: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Tiriyê hesenî: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Hewtopê gewr: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Tehnewî: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Tilhesenî: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Hewtopê reş: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Tiriyê hezîranî: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Tiriyê hiqeyb: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Tiriyê hîndûyî: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Hewtop: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

/Hezîranî li Mêrdînê çêdibe: ن:[ ڕوو]  [ لا :  ].

/Tiriyê yaqûtî: ن:[ ڕوو] [ لا :  ].

گورگانە/gurgane: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis vulpina].[ لا : Vitis cordifolia ]

یۆنانی/yonanî: ن:[ ڕوو]  ترێیەکی ڕەشە. لە ووڵاتی چین دەڕوێت.[ لا : Vitis yunnanensis ].

1 – ئیدیۆمە‌ بۆ شه‌راب یاخود مه‌ی.

2 – گوشراوەی ترێ.

3 – شەربەتی مێووژ.

شیرینی لە ترێ دروستکراو : Şîrîniyên ji tirî

ئیسر/îsir: ن:[ کشت] گوشینگه‌ : شوێنی گوشینی ترێ و میوه‌ی دیکه‌.

باستن/bastin: ن:[ كشت][ خوار] نانەترێ.

باسووق/Bastiq, bastêq an (bi soranî) ::basûq.

جاست/casit: ن:[ فار][ ڕۆژك] جێی هەڵفیلاقاندنی ترێ، ئەو شوێنەی ترێی تێ دەكرێت و بەپێ دەشێلرێت تا ئاو بداتەوە.

سنجق/Sinciq::

شلک/şilik:: kilorên mot, kilorên nav dims, berfemot، Mot an dims.

قرمە/Qirme: :

قۆرخ/Qorix::

مێوێژ/ Mewîj ::

وەشی/Weşî::

هاڵەترێ/haľľetrê: نتـ:[ ڕوو] بەرسیلە، بێسیرە _  بێشیرە، پەسیرە، ژڕۆر، قۆرە، قۆرن : بەری مێو هێشتا ترش بێت.

.

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis aestivalis]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis biformis ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis betulifolia ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis bellula ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis bashanica ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis barbata ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis balansana ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis arizonica ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis × andersonii ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis bloodworthiana ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis blancoi ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis × bourquina]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا :Vitis bourgaeana ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis californica]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis bryoniifolia]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis × champinii]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis chunganensis]

ترێی ژاپۆنی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis coignetiae]

ترێی ئەمەریکایی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis labrusca]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis riparia ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : Vitis retordii , Vitis hekouensis C. L ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : vitis romanetii ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : vitis rotundifolia ]

ترێی/tirê: نتـ:[ ڕوو] .[ لا : vitis rupestris ]

ترێی /tirê: نتـ:[ ڕوو] [ ئینگـ : galvinii Munson ، glabra Munson].[ لا : Vitis treleasei].

.

تاعونی ترێ/arîzone: ن:[ ڕوو] [ لا : Phylloxera vastatrix]

.

:: کارگەی دۆشاوی ترێ.

:: کارگەی سرکەی ترێ.

:: کارگەی شەربەت ترێ.

وەکو خواردن و شەربەت بەکاریان ھێناوە. ترێ مادە بەسوودەکانی وەک “ساکارۆز” و “گلوکز” و “دیکسترۆز” ی تێدایە و سەرچاوەیەکی گرنگی مادەکانی وەک مەنیزیۆم و ئاسن و مەنگنێزە . ترێ و ئاوی ترێ دەرمانێکی شیاو و بەسوودە بۆ نەخۆشی کەم خوێنی و دەبێتەھۆی بەھێزکردنی دڵ و رێکوپێکردنی لێدانی دڵ.

.

پێکھاتووە لە ڕێژەیەکی بەرز لە شەکری ترێ‌ و کالسیۆم و فۆسفۆر و ئاسن و ڕێژەیەکی کەم لە ڤیتامینی A و C. ھەروەھا باشە بۆ:

پاککردن و نەرم کردنی خوێن وھاندانی چالاکیی کۆئەندامی ھەرسەوە.

دەمار و ماسولکەکان بەھێزتر وچالاکتر دەکات و دەبێتە ھۆی تازەکردنەوەی خانەکانی ناو لەش و چارەسەرکردنی کەم خوێنی و کەمی خۆراک و ھیلاکی و لاوازی و پەستانی سەر ئێسقان.

باشە بۆ زەردوویی و دەبێتە ھۆی دەرکردنی ژەھراوی ناو لەش بۆ دەرەوەی لەش و باشە بۆ نەخۆشییەکانی گورچیلە.

کوڵاوی گەڵای ووشکی ترێ‌ باشە بۆ چارەسەرکردنی بەستنی میزەوە (کێشەی میزنەکردن) و سکچوون بە خواردنەوەی یەک کوپی کوڵاوی گەڵای ووشک پێشی نان خواردن.

ترێی ووشک کراو (مێوژ) خواردنێکی بەھێزە و باشە بۆ جگەر و ھاندەرە بۆ چالاکیی گشتی لەش، ھەروەھا کوڵاوەکەی لەگەڵ ئاو و شەکر بۆ چارەسەرکردن و نەرم کردنی کۆکە و رێکخستنی ھەناسەدان.

تێبینی

نابێت مێوژ و خورما بە پێکەوە بەھەنجێنرێن چونکە زوو گەنییو دەبن. ھەروەھا نابێت مێوژ لە( 3 ) ڕۆژ زیاتر بمێنێتەوە چونکە تێک دەچێت و پێکھاتەکەی دەگۆڕێت بە تایبەتی لە ژینگەیەکی گەرم.

ئەگەر ترێ سەر لەبەیانیی تاکو نیوەڕۆ بە زگی بەتاڵ بخۆن کزتان دەکات و ئەگەر لەگەڵ خۆراک بیخۆن قەڵەوتان دەکات. کاتێک ترێ دەخۆن دەست بەجێ ئاوی سارد یا میوەی ئیشک مەخۆن لەبەر ئەوەی تووشی ژانەزگ دەبن.

ئەگەر بە هۆی تووشبوون بە نەخۆشییەک لاوازبوون و هێزی بەرگریی لەشتان کەم بووتەوە حەتمەن ترێ بخۆن یان ئاوەکەی بگرن و لە ماوەی رۆژدا بیخۆنەوە.

ترێی تازە بۆ تەندروستی دڵ، سییەکان و گورچیلە سوودی هەیە قەبزی، بێئیشتیایی، سەرئێشە بە هۆی کەم ئاوی و بۆنی ناخۆشی زار کەم دەکاتەوە. قەندی خوێن کۆنترۆل و خوێن پاک و خاوێن دەکاتەوە. ئەو کەسانەی قەندی خوێنیان کەمە دەتوانن  گەلێک کەڵک لە ترێ وەرگرن، رۆژێ چەند جار بیخۆن لەبەر سوود و قازانجی زۆری بۆیان هەیە.  ئەم میوەیە بۆ دەرمانی قەبزی، رۆماتیسم، کەم خوێنی و رێگەگرتن لە تووشبوون بە شێر پەنجەش سوودی هەیە.

.

.

.

.

{

سەرچاوە :

 رەوا عەبدوڵڵا

}