مار/mar: ن:[ زیند][ وشەی( مار) بنەچەکەی سۆمەریە و لەو زمانەدا بە شێوەی(مر) تۆمارکراوە]{ سۆران حەمەڕەش}

یه‌كێكه‌ له ‌زینده‌وه‌ره‌ خشكۆكه‌ كوشنده‌كان. لەشێکی درێژ بێپەلوپۆیە واتا دەست و پێی نییە. زیندەوەرێکی گۆشتخۆرە. هەتاکو ئێستا نزیکەی 2700 جۆری مار هاتووەتە دەستنیشانکردن. نزیکەی 10 ساڵێک دەژێت. پۆلێنکردنی مار دەابەش دەبێت بە دووبەشەوە : بنیاکان و نابیناکان( کوێرەکان).

[ دەنگ] فیشکاندن.

 پۆلێنکردنی زانستی 
جیهان  فەرمانڕەوایی هۆبە چین   بنەچین  ژێرچین  جۆرەکۆم   چەشن  جۆر
 Animalia   Chordata  Vertebrata  Reptilia  Diapsida  Lepidosauromorpha  Lepidosauria  Squamata  Serpentes
جیهانی زیندەوەر پەتدارەکان بڕبڕاگەدارەکان خشۆکییەکان دووکەوانی  لێپیدۆساورۆمۆرفا خشۆکەکان ، خزۆگەکان پولەکەیی مار

:: بەزمانی خۆش، مار لەکونێ دەرهێنان.

:: مار دەباغەڵی خۆهاویشتن.

مارانگاز/marangaz: نتـ:[ مجـ][ مار] مارانگەز، مارانگەستە، مارزەیە، مارگەستی.
:: مارانگاز لە گوریسی ڕەش و سپی دەترسێت : هەرچی زاری بەشیری سووتابێت ، فووی دۆ دەکات.
:: پێچ خواردن وەك مارانگەز.
:: لەبەر ژان یا توورەیی وەک مار لە خۆهاڵان.

مارئاسا/marasa: نتـ:[ مار+ ئاسا] مارمارۆک، وەک مار، مارانی.

ماربەدەستی خەڵکی گرتن/mar bedestî xeľikî girtin: نتـ:[ مجـ] کاری پڕمەترسی بەخەڵک کردن، بەدەست کەسێكی ترماگرتن.

مارپێچ/marpêç: نتـ:[ زیند][ مار+ پێچ( پێچان)] پێچ پێچ، قەمچ و پێچ، قەنج و پێچ، قەنچاو پێچ، قەنچ وپێچ، مارمارۆک، گاميزە، ميزەگا.   

مارپێوەدان/marpêwedan: کتپ: مارگەستن، مارگەستەی.

مارخۆر/marxor: ن:

مارخواردن/marxeardin: ن:

ماردووزوان/mardûziwan: ئانتـ:[ مجـ][ مار+ دووزوان] ئاخافتن ڤەگوهێز، ئاژاوەچی _ ئاژاوەگێڕ، ئاشووبگێر، ئاگرخۆشکەرە، ئاگرۆک، ئاگری بنکایە ، بەئاژاوە، بەدکار _ بەدکار، بەزاجکەر، بەزاچکە، بەزاخ، بەكرۆک، پنەپیتۆ، پەرێشانکار، بەشانۆ، بنگڵتە، بشێو، پیرەپتوون، پێکوڵ چێن، پیلانگێڕ، تەڵاقڕەش، تێچێن، تێكدەر، جنگن، چاڵهۆرکەن، جوخۆر، جوكڵەشكین، چوولوو، خم شێوێن _ خوم شێوێن _ خومەشوێنکە _ خومە شوێنە _ خوم هشێونە، خەبەرگوهێز، داشونێر، دۆخمان، دووپڵ، دووڕاز، دووزمان، دوەزوان، زمانشڕ، سۆدرە _ سەرەسۆدە، سەهنگە، سەهندە، سەهنە، سەهەندە، شۆفار، شووفار، شەڕبەشاران، شەڕينگێز، شەرهەڵایسێن، شەرهەڵخڕێن، شەیتان، شەیتانیکەر، شێوێنەر، عەوان، فتنە _ فیتنە، فیتنەچی، فتنەهلێخ، قسەبەر، قسەڕاگوێز، قەسەڤەگوهێز، قنگ بەگێچەڵ _ قوون بەگێچەڵ، کارخراپکەر، کتکەنەفیتنە، کوڵەوەیباب، کوڵەوەیواو، کەتنگێڕ، گۆبەنگێڕ، گوڵکە، گوویین، گێرەشێوێن، مایەفتنە _ مایەفیتنە، مفەتین، ناخار، نەئال، نێوانتێکدەر، وەی شووم، وەی شوومە، هەرمۆ، هێوچی.{ کاوە، ل، }

مارناسی/marnasî: نتـ:[ مار+ ناس( ناسین)+ ی] [ ئینگـ : Ophiology].

مارگر/margir: ن:

مارگرتن/margirtin: ن:

مارگیر/margîr: ن:

تەماتەمارانە/tematemarane: نتـ:[ تەماتە+ مار+ ئانە] دەرمانە مار، مێوە مارانێ، هەنگوورە دێوە، هەنگوورەمار.

سەرمار/sermar: نتـ:[ مجـ][ سەر+ مار] سەرۆك مار . ئاژدەهاك.   
 
شاماران/şamaran: ن:[ ئاین][ مێژ][ شا+ مار+ ان( ئان)] :: خواوەندی مێینەی کوردیی زانین و پارێزەری نهێنی، بەسەرهاتەکەی چۆنە ؟ { سۆران حەمەڕەش}.
 
گوڕمار/guřmar: نتـ:[ مجـ][ گور+ مار] کۆرەمار. 
 
گیاماران/giyamaran: ن:[ ڕوو] بەناڕۆمی، ترچك، چاوماره، شەفەلە، کەبەر، گەوڵەزەر، گياگوڵەنگ، گياماران، مارچۆوە، مارچێوه.
 
لەوێنەی مار/lewêney mar: ن:[ زیند] 
 
وشەی مار/wişey mar: ن:[ دەنگ][ وشە+ی+ مار] فیشکەی مار.
                     هەندێک لە نموونەکانی مار  لە جیهانددا              

ماری ئاددەر/marî adder: ن:[ زیند] جۆرە مارێکە لە دوو کیشوەی ئەوروپا و باکووری ئاسیا دەژێت.[ ئینگـ : Viperidae : Vipera berus, common European adder(viper) ،venomous snake ] 

ئازەخەمارەکان/azexe marekan: نتـ:[ زیند][ ئازەخ+ ئە+ ماران] ئەم جۆرە مارانە لە کیشوەری ئاوسترالیا و ووڵاتی ئەندەنوسیا هەیە، هەتاکو ئێستا سێ جۆری لێ پۆلین کراوە ( A. javanicus، A. granulatus، A. arafurae)  [ ئینگـ : Acrochordidae]

ماری ئەژدەهاک/marî ejidehak: ن:[ زیند] ماری زووحاك.

ماری ئاسپ/marî asip: ن:[ زیند]

ئاتەشەمار⁄ ateşemar: ن:[ گیان][ ئاتەش+ ئە+ مار] مارێک کە ڕەنگی سووری ئاتەشییە.

ماری ئاناکۆندا/mar: ن:[ زیند] ماری ئاناکۆندا ئەستورایی و تەنگی گەورەترین لە نێو مارەکان. مارى ئاناكۆندا له‌ جه‌نگه‌ڵه‌كانى ئه‌مه‌ریكاى باشووردا ده‌ژیت، ئه‌ستوورییه‌كه‌ى به‌قه‌د ئه‌ستووریی مرۆڤێكى ئاسایی لێ دێت.

ماری ئاوژی/mar: ن:[ زیند] مارێ ئاڤی: marê avî، ماری ئاوێ، مارێکی بێ ژەهره لە قەراخ ئاوان دەژێت.

ئەژدەرمارەکان/mar: نتـ:[ زیند] ماری بۆا : Boa. [ ئینگـ : ] 

ئەژدەرمارانی کوتولە/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Tropidophiidae] 

مار/mar: ن:[ زیند] ئەم بنەماڵەی مارانە لە کیشوەری ئەفەریقا و ڕۆژهەكاتی ناوین هەیە، 12 جۆری هەیە ( Amblyodipsas، Aparallactus، Atractaspis، Brachyophis، Chilorhinophis، Elapotinus، Hypoptophis، Macrelaps، Micrelaps، Poecilopholis، Polemon، Xenocalamus)[ ئینگـ : atractaspididae

ماری/mar: ن:[ زیند] [ ئینگـ : Boidae

ماری بەڵەک/mar: ن:[ زیند]  مارێ بەلەك : marê belek ، ماری ئەەرقەم : ماری خاڵ بەڵەك، ماری جنجر، ماری خاڵدار، ماری دووڕەنگ.

ماری پیسۆنى تۆڕدار/mar: ن:[ زیند] درێژییه‌كه‌ى 33 پێیه یان ‌10 مه‌تر و 10 سانتیمه‌ترە، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا درێژترین مارى “پیسۆنى” درێژتره‌ له‌ درێژترین مارى “ئاناكۆندا”، به‌ڵام ته‌نگه‌ و ئه‌ستورایی مارى “ئاناكۆندا” زۆر گه‌وره‌تره‌.

بۆلیەرەمارەکان/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Bolyeriidae

تفرەمار/tifiremar: ن:[ كۆ][ تفر+ ئە+ مار] کاژ : كراسەمارانە.

تیرەمار/tîremar: ن: نتـ:[ زیند][ تیرە+ مارئه‌سپه‌مار، بازقەپان، باشقەپان : جۆرە مارێکی زەردی بارێکی چوست و چالاکە بە قەد تیرۆکێ ئەبێ، مل بارێک، سەربادامێ، چاوکەژاڵ و جوان. خۆی بۆ هەر نێچیرێک بهاوێت، کونی دەکات. { کشتوکاڵ، ل، 96 }[ Zoo : zamenis gemonensis]

تیلەمار/tîlemar: نتـ:[ زیند][ تیل( تیر)+ ئە+ مار]

1 – بێچووی مار، توولەمار. 

2 – ماری باریک و درێژ.

ماری درەخت/mar: ن:[ زیند] جۆره‌ مارێکە ژیانی بەسەر درەختەوە دەباتەسەر، ئەگەر‌ بەکەسێکەوە پێوه‌دات ژه‌هره‌كه‌ی ده‌بێته‌هۆی ئه‌وه‌ی خوێن له‌سه‌رجه‌م كونه‌كانی له‌شی کەسەکەوە‌ فیچقه‌ بكات.

ڕەش مار/şmar: ن:[ زیند] مارێ ڕەش : marê reš، مارۆسيا.

خشەی مار/xişey mar: ن:

ماری زەنگوڵەدار/marî zenguľedar: ن:[ زیند] جۆرە مارێکە دەنگی ڕۆیشتنەکەی لە دەنگی زەنگوڵە دەچێت، مارێکی زۆر ژەهرینە.[ ئینگـ : Crotalus , Ratle snake]{ کەمالنامە، ل، 393} 

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Colubridae

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Elapidae] 

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Loxocemidae] 

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Pythonidae] 

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Uropeltidae] 

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Xenopeltidae] 

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Scolecophidia]

کوێرەمارەکان/kiwêremarekan: نتـ:[ زیند][ کوێر+ ماران] لەپۆڵین کردندا هەموو مارە کوێرمارەکان و دەزوولەییەمارەکان دەگرێتەوە، هەتاکو ئێستاکێ 15 بنەماڵە و 9 بن بنەماڵە و 316 جۆری ئەم چەشنەهەن.[ ئینگـ : Alethinophidia].

کوێرەمار/kiwêremar: ن:[ زیند] کۆرەمار، مارێ کۆر. [ ئینگـ : Typhlopidae]

کوێرەماری  ئەمەریکایی/kiwêremarî Emerîkayî: ن:[ زیند][ ئینگـ : Anomalepididae]

کرمەماری/kirmnemarî: ن:[ زیند] بچووکترین چەشنی مارە لە جیهاندا، نزیکەی 86 جۆری دۆزراوەتەوە.[ ئینگـ : Leptotyphlopidae]

لوولەمارەکان/mar: نتـ:[ زیند][ ئینگـ : Anomochilidae

لوولەمار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Cylindrophiidae] 

لوولەمار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Anilius scytale] 

لوولەماری ئاسیایی/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Cylindrophis] 

لوولەماری کوتەلە/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Anomochilus]

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Aniliidae]

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Anomalepidae]

مار/mar: ن:[ زیند][ ئینگـ : Hydrophiinae]

مارگيسك/mar: ن:[ زیند][ کباك] جۆرە مارێکی ژەهردارە.

مارمژ/marmij: ن:[ زیند][ کباك][ مار+ مژ] زاروو  _ زاڵوو، زەروو _ زەلوو، زوورك، زووری، زێروو : کرمێکی ڕەشی ئاوی دەم تیژە خووێنی پیس دەمژێت لە لەشی مرۆڤان.  هيرودينێا[ ئینگـ : Hirudinea].

ماری کتکی/mar: ن:[ زیند] قووڵەوەیباب.  

ماری کوڵەباب/mar: نتـ:[ زیند] کوڵەوەی باب، کۆڵەمار، تیرەمار.

ماری کۆبرا/mar: نتـ:[ زیند] ماری چاویلکەدار، مارنەینك، ماری جەنگی.  

ماری گەورە/mar: ن:[ زیند]

ماری ماڵان/marî ma: ن:[ زیند] ماری ماڵی.

مارێ بۆز/marê boz: ن:[ زیند][ كباك] Marê boz.

مارێ بۆچقوت/marê boçqut: ن:[ زیند] Marê boç qut

مارێ کەسک/marê kesik: ن:[ زیند] Marê kesk

تیرەمار/tîremar: ن:[ زیند] Tîremar

کەرەکۆر/kerkor: ن:[ زیند] Kerekor

مارێ سنجێ/marê sincê: ن:[ زیند] Marê sincê

مارێ بێدوڤ/marê bêduv: ن:[ زیند]

ماری ناولم/marî nawlim: نتـ:[ زیند] جۆرە مارێکە شاخێکی بچووکی هەیە، بەسەر لووتی یەوە لە باشووری ئەوروپا دەژێت.{ کمال ج غەریب، ل ، ١١٥}.

ماری پوف ئادەر/marî puf adar: ن:[ زیند] جۆرە مارێکە خۆی فوو دەدەات. .

بەوێنەی مارنەخشاو/bewêney marnexşaw: ن: وێنەی مار لەسەر.  

:: ئاڵای بە وێنەی مار لەسەر.   

یەغتەنج/yetenc: ن: جۆرە مارێکی زەردە، زۆرتر لە نێو باغ و کێڵگە دەبیندرێت ژەهری نیە.

.

.

.

.