ڕۆژ/řoj: ن:[ کات][ هـ]
| نەشوناس | شوناس | |||
| تاک | کۆ | تاک | کۆ | |
| شێوەزاری کرمانجی باکوور | ەک | ان | ەکە | ەکان |
| شێوەزاری کرمانجی ناوەند | ێ ، ێک | ان | ەکە | ەکان |
| شێوەزاری هەورامی | ێوە | ێ ، ن | ێ | ەکێ |
1 . خۆر، ڕۆ _ ڕۆش( باد)، ڕووج( ئەردە)، هووێر، وەر : Roj (stêrk), stêrka mezin ku ronahî dide. >< شەو.
:: روژا تە خووەش.
2 . ئاشكرا.
3 . هەڕۆ، مووچە، جیرە : ئەندازە پاریێكە، كە ڕۆژ بە ڕۆژ بدرێت بەشاگرد و كارگەران و ئیتر.
:: مووچەی ڕۆژبەڕۆژی منداڵانە.
ڕۆژانە/řojane: نتـ:[ کات][ ڕۆژ+ ئانە][ ئینگـ: Daily]
ڕۆژانوو/řojanû: نتـ:[ کات][ ڕۆژ+ نوو]
1 . خۆری تازەهەڵاتوو.
2 . ڕۆژی نوێ.
3 . ناوی گۆڤارێکی کوردی بوو.
ڕۆژانی/řojanî: نچ:[ کباک] ڕۆژانە.
ڕۆژئەژمێر/řojejmêr: نفا:[ ڕۆژ+ ئەژمێر] ساڵپێو، تەقویم ، کەلێندەر.{ هەمبانەبۆرێنە، ل، 351}.
ڕۆژەكی/řojekî: ئاکتـ:[ كباک][ كە بە یارمەتی( ـەک، ێک)، وە نیشانەی دۆخی تیان( ێ، ی) لە كرمانجیدا ] وەختێک.
ڕۆژ و شەو/řoj û şew: ن: پێوانی شەو و ڕۆژ پێوەڕێکی پیوانەیی کاتە، کە درێژی شەو و ڕۆژێک بەپێی چرکەی سیستەمی نێونەتەوەییی یەکەکان دەپێورێت. کە 60 چرکە دەکاتە خولەکێک، 60 خولەک دەکاتە کاتژمێرێک و 24 کاتژمێر دەکاتە شەو و ڕۆژێک. یان ڕۆژ و شەوێک دەکاتە 86.400 چرکە. لەم ماوەیەدا زەوی کەرتێک بە دەوری خۆیدا دەخوڵیتەوە.
ڕۆژی پشوودان/řojî pişûdan: نتـ:[ ڕۆژ+ ی+ پشوودان][ ئینگـ: Legal holiday]
ڕۆژی دانەوە/řojî danewe: نتـ:[ ڕۆژ+ ی+ دانەوە][ ئینگـ: Pay day]
ڕۆژی ڕووداو/řojî řûdaw: نتـ:[ ڕۆژ+ ی+ ڕووداو] ئەو ڕۆژەیە کە یاد دەکرێتەوە لەبەر هۆیەک.
:: ڕۆژی منداڵان
:: ڕۆژی نەخۆشی سیل.
ڕۆژی ڕووناک/řojî řûnak: نتـ:[ ڕۆژ+ ی+ ڕووناک] ئەو دەمەیە لە ڕۆژهەلاتنەوە تا ڕۆژاڤابوون. پێچەوانەی شەوی تاریک.
ڕۆژی کار/řojî kar: نتـ:[ ڕۆژ+ ی+ کار] ماوەیەکە لە شەو و ڕۆژ، کە تەرخان کراوە بۆ ئیش یان کارکردن، لە ئاستی جیهاندا ماوەی کارکردنی فەرمی بریتی یە لە هەشت کاتژمێر.
ڕۆژی گەردوونی/řojî gerdûnî: نتـ:[ ڕۆژ+ ی+ گەردوون+ ی] بریتی یە لە سووڕانەوەی هەسارەیەك بە دەوری خۆیدا. بۆ نموونە ڕۆژێکی هەسارەی زاوە( عەتارد : Mercury) یەکسانە بە 58.646 ڕۆژی سەر زەوی. [ ئینگـ : Sidereal Day].
ڕۆژی مەدەنی/řojî medenî: نتـ:[ ڕۆژ+ ی+ مەدەنی] لە نێوە شەوەوە ( کاتژمێری 12:00 شەو) تا نێوەشەوی ئاییندە، کە دەکاتە 24 کاتژمێری تەواو.[ ئینگـ : Civil Day]
ڕۆژی هەتاوی/řojî hetawî: نتـ:[ ڕۆژ+ ی+ هەتاوی] کاتێکە کە زەوی دەیخایەنێت لە بۆ گەڕانەوەی بۆ هەمان ئاستی هێڵی درێژی، کە هاوکات دەکاتە 24 کاتژمێری تەواو.[ ئینگـ : Solar Day]
| دەستەواژەکانی کاتی ڕۆژ |
شەبەق/şebeq: ن:[ کات] بەرەبەیان، سەرەتای بەیان، کازێوە: ڕووناکی مەلابانگدان، هێشتا تیشکی خۆر بەرزەوی نەکەوتووە، تەنها دونیا ڕووناکە.[ ئینگـ: daybreak]
گزنگ/gizing: ن:[ کات] زەردە، زراق، گەزەنگ، گەزینگ، گزینگ : سەرەتای هەتاوی بەیانیی، ڕووناکی خۆر کاتی بەیانی، تیشکی تازە دەرکەوتووی خۆر کە بەر زەوی دەکەوێت.
چێشتان/çêşitan: ن:[ کات][ كۆ] چاشتەنگاو _ چێشتەنگاو، تاشت _ تێشت، نانی قاوەڵتوونی : ناوەڕاستی نێوانی بەیانی و نیوەڕۆدا یان لە کاتژمێری 9 بەیانییەوە تاوەکو دوای کاتژمێری 11 پێش نیوەڕۆ .
خۆرەبان/xoreban: نتـ:[ کات][ خۆر+ ئە+ بان] لە کاتژمێری 12 نیوەڕۆ وە تاوەکو 15ی پاش نیوەڕۆ.
خۆرەچاو/xoreçaw: نتـ:[ کات][ خۆر+ ئە+ چاو] لە کاتژمێری 15 پاش نیوەڕۆ وە تاوەکو ئێوارە( ڕۆژئاوابوون).
هەنگور/hengur: ن:[ کات] لە دوای خۆرئاوابوونەوە تاوەکو بانگی شێوان.( ع : عیشاء)
شێوان/şêwan: ن:[ کات] لەداوی بانگی شەو( عیشاء) تا ڕووناکی بەرەبەیان.
| هەفتە/hefte: ن: بریتی یە لە 7 ڕۆژ. |
| شەمە _ شەمبە ، شەممە، شەمی |
| یەكشەم |
| دووشەم |
| سێشەم |
| چوارشەم |
| پێنجشەم |
| ئینی : هەینی : کررێ( زا). |
مانگ/mang: ن:
ساڵ/saľ: ن: سال : سەيێ( زا). 365 ڕۆژە دەبێتە ساڵی ئاسایی و 366 دەبێتە ساڵی مەزن کە هەر چوارساڵ جارێک ڕوودەدات. بە پێی ساڵژمێری گرێگۆریانی.
ڕۆژە ناڕۆژێ/řoje nařojê: نتـ: ڕۆژبوویر.
ڕۆژباش/řojbaş: نتـ:[ ڕۆژ+ باش] ڕۆژخۆش، ڕۆژخووەش، باشڕۆژ، شەگگە.
ڕۆژباش بوون/řojbaşbûn: كتن:[ ڕۆژباش+ بوون] ئاشكرابوون، بە ماوەیەك دەڵێن لە كاتی ڕۆژهەڵاتەوە تا ڕۆژاوا بوونێ.
ڕۆژباش كردن/řojbaşkirdin: نتـ:[ ڕۆژ+ باش] بڕۆژكردن( كباك)، ئاشكراكردن.
ڕۆژباشی/řojbaşî: نچ: ڕۆژخووەشی، فەتال، فەلات، شەگگە، پاتە( كباك).
ڕۆژ بەڕۆژ/řoj beřoj: نتـ: ڕۆژبڕۆژ.
ڕۆژبەسەربردن/řojbeserbirdin: كتن:[ ڕۆژ+ بەسەربردن] مەبەست لە پشوودرێژی و ئارامی و بەڕێ چوونێكە هەر چۆنێكی هەڵبسووڕێت.
ڕۆژبڕ/řojbiř نتـ: ڕۆژانە، بەكارگەران.
:: بەڕۆژبڕ ئەم كارەم بۆ بكە.
ڕۆژبوون/řojbûn: کتن:
ڕۆژبوونەوە/řojbûnewe: كتن: كۆتای شەو و دەست پێكردنی ڕۆژێیە.
ڕۆژبووێر/řojbuwêr: نتـ: ڕۆژەنڕاۆژێ.
ڕۆژبووێری/řojbuwêrî: نچ: ڕۆژەنڕاۆژێك : خەریكی كار و فەرمانێك بوون.
ڕۆژپەرست/řojperist: نفا:[ ڕۆژ+ پەرست ( پەرستن)] ئازەری، رۆجیاپەرس، خۆرپەرست، هوویرپەرست : كەسێكە خۆری بپەرستێت.
ڕۆژپەرستن/řojperistin: كتن:[ ڕۆژ+ پەرستن] خۆرپەرستن.
ڕۆژپەرستی/řojperistî: نچ: خۆرپەرستی.
ڕۆژپەرست²/řojperost: ن:[ زیند] گیاندارێكە وەكوو مارمێلكە، بەڵام گەورەترە و هەمیشە ڕوو لە خۆر دەكات و لەبەر هەتاو و گەلێك ڕەنگ دەنووێنێت.
ڕۆژپەرست³/řoj: ن:[ ڕوو] گوڵەبەڕۆژە.
ڕۆژخووەش/řojxuweş: نتـ: ڕۆژباش.
ڕۆژخووەشی/řojxuweşî: نچ: ڕۆژباشی.
ڕۆژڕەش/řojřeş: ئانتـ:[ ڕۆژ+ ڕەش] بەدبەخت، چارەڕەش.
ڕۆژڕەشی/řojřeşî: نچ: تەنگانە، سەخڵەتی، لێقەوماوی.
ڕۆژكردنەوە/řojkirdinewe: كتن:[ ڕۆژ+ كردنەوە] نەنوستنە تا بەیانی.
ڕۆژكوێر/řojkwêr: نتـ:[ نخ] پێچەوانەی سەوكوێرییە.
ڕۆژگ/řojik: ن:[ کک] ڕۆژوو، پارێز.
ڕۆژگەوان/řojgewan: نتـ: ڕۆژوان، بەڕۆژوو.
ڕۆژگار/řojigar: نتـ:[ ڕۆژ+ گار( گەران)]
1 . درێژایی ڕۆژە لە بەیانییەوە تا ئێوارە.
2 . كات، دەم : كە بەرەبەرە دێت ودەڕوات.
3 . گەردوون، چەرخ، چەپگەر.
4 . [ جێۆ] بافت، پیل، چاخ: بەشێكە لەبەشكەكانی سەدەی جێۆلۆجی.
ڕۆژگارپەرست/řojigarperist: نفا: ڕۆژپەست، خۆرپەرست.
ڕۆژگیران/řojgîran: كتن:[ ڕۆژ+ گیران] خۆرگیران، هووێرگیران، پێشگرتنی ڕووناكی ڕۆژ لەلایەن مانگەوە.
ڕۆژمز/řojmiz: نتـ:[ ئەردە] ڕۆژبڕ.
ڕۆژمژ/řojmij: نتـ:[ ئەردە] ڕۆژبأڕ.
ڕۆژن/řojin: ن:
1 . [ کباک، زا] كلاوڕۆژنە.
2 . رۆژی، خۆری، په‌یوه‌نددار به خۆر : Solar
3 . سیستێمی رۆژی، كۆمای رۆژی، كۆمه‌ڵه‌ی خۆری : Solar system
4 . بای رۆژی/ خۆری : Solar wind
5 . خۆر، رۆژ : Sun
6 . جيرەنانی ڕۆژانه ڕاتبه ، ڕاتوو، ڕۆژانه ، کرای ڕۆژانه، ڕۆژبڕ، ڕۆژمز، ڕۆژمزه ، ڕۆژمژ، ڕۆژينه ، کرێی ڕۆژبه ڕۆژ، مووچه ، و هزيفه.
ڕۆژناهی/řojnahî: نتـ: ڕووناكی.
ڕۆژنایی/řojnayî: نتـ:[ زەن] ڕووناكی، ڕۆشنایی.
ڕۆژنە/řojne: ن:[ H][ بۆتا] ڕۆدان( كباك)، پەنجەرە.
ڕۆژنەڕۆژێ/řojneřojê: نتـ: ڕۆژەنڕاۆژێ.
ڕۆژنگ/řojing: ن: پخێری _ بخێریگ، پڕچە، دووكێش.
ڕۆژنشین/řojnişîn: نتـ:[ ڕۆژ+ نشین] ڕۆژئاوا.
ڕۆژنشینی/řojnişînî: ئانتـ: ڕۆژئاوایی.
ڕۆژوو/řojû: ن: ڕۆژی، ناشتایی، پارێز، پاس، ڕۆچی( ه).
ڕۆژووان/řojuwan: نتـ: بڕۆژی، ڕۆژووگر، بەڕۆژوو، ڕۆچەوان( هـ)، پارێزڤان( كباك).
ڕۆژووانی/řojuwanî: نچ: پارێزڤانی: ئەوەی پێوەندی بە ڕۆژووان وەهەبێت.
ڕۆژگر/řojgir: ئانفا:[ کباک] ڕۆژوو وان، پارێزڤان: ئەو كەسی ڕۆژوو دەگرێت.
ڕۆژگرتن/řojgirtin: كتپ: پارێزلەخورادن و خواردنەوە و كردنی هەندێك كرداری ڕێنەدراو بەناوی خودا پەرستییەوە.
ڕۆژێكی/řojêkî: ن:[ کباک] ڕووكێ، ڕۆژەكی.
ڕۆژێ نەڕۆژێ/řojêneřojê: نتـ: ڕۆژەنڕاۆژێكی، ڕۆنەڕۆ، نۆگە.
ڕۆژیار/řojiyar: نتـ:[ هـ ] خۆر، ڕۆژ
ڕۆژی/řojî: ن:[ کباک]
1 . ڕۆژوو، ڕۆزی.
2 . زاد، قووت، پێ بژێو.
3 . خۆری : پەیوەندار بەخۆر.[ ئینگـ: Solar].
ڕۆژی ئازادی/řojî azadî: نتـ:
1 . ڕۆژی سەربەستی، ڕۆژی سەربەخۆیی، ڕۆژی ڕزگاری.
2 . نەورۆز.
ڕۆژی چاک/řojî çak: ئانتـ: بەهرۆز.
ڕۆژی دەر/řojî der: نتـ: خودای ڕۆزی دەر.
ڕۆژی دووایی/řojî duwayî: نتـ: پەسڵان، پاشەڕۆژ، ڕۆژی دووایین.
ڕۆژی كارنەكردن/řojî karnekirdin: نتـ: بەتڵانە، ووچان، ( بع : تەعتیل).
ڕۆژین/řojîn: ن:[ کباک] ڕۆچنە.
بەڕۆژووبوون /beřojûbûn: كتن: پاسگرتن، بڕۆژی بوون، ڕۆژووگرتن.
.
.
____________________
ڕۆژبین/Řojbîn: ن:[ ناڤ] ناوە بۆ ڕەگەزی مێیینە. بەواتای ڕێنما و وورە بەخشە بەڕۆژ.
ڕۆژدا/Řojda: ن:[ ناڤ] ناوە بۆ ڕەگەزی مێیینە. بەواتای دایکی زیندوو تێت.
ڕۆژە/Řoje: ن:[ ناڤ] ناوە بۆ ڕەگەزی مێیینە. بەواتای ئەڵماس دێت.
ڕۆژیار/Řojiyar: ن:[ ناڤ] ناوە بۆ ڕەگەزی مێیینە. بەواتای ڕۆشنایی و ڕووناکی ڕۆژ تێت.
ڕۆژیا/Řojiya: ن:[ ناڤ] ناوە بۆ ڕەگەزی مێیینە. بەواتای ڕۆژێک لە ڕۆژان.
ڕۆژانو/Řojanu: ن:[ ناڤ] ناوە بۆ ڕەگەزی مێیینە. بەواتای ڕۆژێکی نوێ تێت.
ڕیژین/Řîjîn: ن:[ ناڤ] ناوە بۆ ڕەگەزی مێیینە. بەواتای هۆش تێت.
.
.
.
.