سێو/sêw: ن: [ ڕوو] سای _ سایە : saye ( كباک، زا)، ساوی، سێب _ سێف، سێڤ : داێکە کە لە ئاووهەوای فێنکدا بەباشی بەر دەگرێت، تا 6 میتر بڵند دەبێت و گەڵاکانی لە نێوەڕاستەوە پان و لە دوو سەرەوە باریکن و لە نووکەکانیانەوە ددانەیان هەیە. بەرەکەشی کە سێوەکەیە، خڕە بەڵام لە هەردوو سەرەوە بە رووی نێودا چووەتەوە و تام و بۆنیشی زۆر خۆشە. تۆودانی سێوەکە 5 دیوی هەیە کە لە هەریەکەیاندا دوو تۆو هەیە. گوڵەکانی پەمەیی یان چەرموون و چەندین جۆری هەیە کە ئەمانە جۆرە سەرەکیەکانیانن، لە شوێنە مامناوەندەکانی نیوەی باکووری گۆی زەوی، لە چیاکانی حەوزی دەریای سپی ناوەڕاست زۆرە. سێو بە ڕەچەڵەک لە ناوەڕاستی کیشوەری ئاسیایەوە هێندراوە. هەروەها لە زۆربەی وڵاتانی ئەورووپا و ناوچەی قەوقاز و نۆرویژ لە شوێنە نزمەکان هەیە. سێو دارێکی کۆنە و لە Dagmossa لە Alvstra kosterدا رەشوو ( سوغاڵ)ی دارسێویان دیوەتەوە کە هی 4000 ساڵ لەمەوبەرە.[ ئینگـ : Apple ][ لا : Malus domestica ]
لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. | ||
گۆکردنی بە کوردی | زمانی ئاڤێستایی | واتای بە ئینگلیزی |
ڤەشتی | itSAW | Apple |
پۆلێنکردنی زانستی : Scientific classification | |||||||
Kingdom | Division | subdivision | Class | Order | Family | Genus | Species |
شانشینی | هۆبە | ژێرهۆبە | پۆل | پلە | خێزان | بنەماڵە | جۆر |
Plantae | Angiosperms | Eudicots | Rosids | Rosales | Rosaceaes |
Pommacées |
Malus domestica |
جیهانی ڕووەک | تۆو داپۆشراوەکان | کاسەی گوڵ | گوڵەکان | گوڵییەکان | گوڵ سوورەکان | سێوەکان |
{
هەرمێ وەی وەی هەرمێ
سینگۆڵەت باخی ورمێ
لە سەر سینگی دوو سێون
ناوێرم دەستیان بەرمێ
}{ فۆلکلۆر}.
سێوە پاییزە/sêwe payîze: ن: [ ڕوو]
سێوە زستانی/sêwe zistanî: ن: [ ڕوو]
سێوە سوورە/sêwe sûre: ن: [ ڕوو]
سێوە مەلەتیک/sêwe meletîk: ن: [ ڕوو] ئەمەیان جۆرێکی پاییزەیە.
سێوتورشە/sêwê: نتـ:[ کهـ] سێوی نەگەییو.
سێوێ/sêwê: ن:[ سێو+ ێ] وێنەسێو : ئاماژە بە سێو.
سێوی کێوی/sêw: ن: [ ڕوو] شوێنی سەرەکی ئەم جۆرە سێوە وولاتی بریتانیا یە. [ لا : Pyrus malus ]
توێكڵی سێو/twêkilî sêw: نتـ:[ ڕوو] توێکڵی سێو دەوڵەمەندە بەترشی ئۆرسۆلیک : کە دەرخواردی مشکەکانی تاقیکردنەوەکە درا، بووە هۆی سووتانی کالۆرییەکی زۆر و لەنابردنی کێشی زیاد، ئەمەش بەو مانایە دێت کە توێکڵی سێو یەکێکە لە هۆکارەکانی دواخستنی مەترسی تووشبون بە شەکرە و چەورییەکانی جگەر. ترشی ئۆرسۆلیک نەك تەنها چەوری دەسوتێنێت، بەڵکو بەهۆی خانەکانی چەوری قاوەییەوە ڕێگری دەکات لە زیادبوونی کێش.{ NRT2}
:: توێکڵی سێو چەوری لەناودەبات.
هەندێ لە ناوی جۆرەکانی سێو؛ بەزمانی کوردی |
تاڵە سێو/taľe sêw: ن:[ ڕوو] بەهارەسێو.
ترشە/tirşe: ن:[ ڕوو]
ترشە تاوسان/tirşe nawsan: ن:[ ڕوو] { علی اشرف درویشیان، فرهنگ کرمانشاهی}.
سوورەساو/sûresaw: نتـ:[ ڕوو][ هـ][ سوور+ ئە+ ساو( سێو)] سوورەسێو.
شەکرەسێو/şekire sêw: ن:[ ڕوو] سێوشەکرە( کهـ) : لە ناوەکەیدا دیارە زۆر بە تام و چێژە.
قرەیاس/qireyas: ن:[ ڕوو]
قپاقە/qipaqe: ن:[ ڕوو]
گلاو/gilaw: ن:[ ڕوو] { علی اشرف درویشیان، فرهنگ کرمانشاهی}.
میرزایی/mirzabî: ن:[ ڕوو] { علی اشرف درویشیان، فرهنگ کرمانشاهی}.
ووس/wus: ن:[ ڕوو]
زەردەوا/zerdewa: ن:[ ڕوو] زەردەوا لەسەرسوور.
ژەنگەسوورە/jenugesûre: ن:[ ڕوو]
مزرەسوورە/mirzesûre: ن:[ ڕوو]
لاسوورە/lasûre: ن:[ ڕوو]
.
.
.
.
علی اشرف درویشیان، فرهنگ کرمانشاهی