گاز ¹ /gaz: ن:[ کیمیـ]
1 – غاز، ژە هردکت ب گازێ : ماددەیەکە قەبارە و شێوەی دەگوڕێت وەک هەوا و ئۆکسجین.[ ئینگـ : gas]{ شەوکار، ل، 251 – 253}
2 – بوخی ئاگر و
:: ئەم خەلووزە گازی هەیە.
3 – بوغاری نەوت کە لە ژێرزەوی دێتەدەرو بۆ سوتاندن کەڵکی لێ وەردەگیرێت.{ هەژار، ل، 682}
4 – بەشی جارێک لە ئاگر لە پووشوو.
گازئاسا/gazasa: نتـ:[ کیمیـ][ گاز+ ئاسا] گازشێوە. [ ئینگـ : gasiform]
گازاندن/gazandin: کتپ:[ کیمیـ] کردنەگاز، گازکرن. [ ئینگـ : gasification]
گازەبیر/gazebîr: نتـ:[ کیمیـ] بیرەگاز : بیرە نەوتێکە گازی سروشتی بەرهەم بهێنێت.[ ئینگـ : gasser]
گازەجاڕ/gazecar: نتـ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : gas field]
گازەزێ/gazezê: نتـ:[ کیمیـ] گاز پێکهێن.[ ئینگـ : gasgen , gazogene]
گازەکورە/gazekure: نتـ:[ کیمیـ] کورەی گاز سووتێن.[ ئینگـ : gas furance]
گازبەرەڵاکردن/gazbereľakirdin: کتپ:[ کیمیـ] گاز دەرپەڕاندن.[ ئینگـ : gas libration]
گازپۆش/gazpoş: نفا:[ کیمیـ] سەرپۆشی گاز. [ ئینگـ : gas mantle]
گازپێو/gazpêw: ن:[ کیمیـ] [ ئینگـ : gasmeter]
گازجیاکەرە/gazciyakere: نفا:[ کیمیـ] [ ئینگـ : gas separator]
گازخانە/gazxane: نتـ:[ کیمیـ] بەنزینخانە.[ ئینگـ : gas station]
گازدەرهێنان/gazderhênan: کتپ:[ کیمیـ] نەوت دەرهێنان.[ ئینگـ : gas lift]
گاززا/gaz za: نتـ:[ کیمیـ] گاز پێکهێن.[ ئینگـ : gas]
گازفڕێدان/gazfiřêdan: کتپ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : gas freeing]
گازفڕێدەرە/gazfiřêdere: نتـ:[ کیمیـ] گازدەرکەرە، گازکێش.[ ئینگـ : gasexhauster]
گازکرن/gazkirin: کتپ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : gasification]
گازگە/gazge: نتـ:[ کیمیـ] ئامانێ گازێ، دوڤاڤێ گازێ.[ ئینگـ : gas holder]
گازگیرە/gazgîre: ن:[ کیمیـ] [ ئینگـ : gas tight]
گازلێدەرچوون/gazlêderçûn: کتپ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : gas]
گازۆلین/gazolîn: ن:[ کیمیـ] سووتەمەنی مەکینەی بزوێنەر، کە جۆرێکە لەو بەنزین.[ ئینگـ : gasolene ، gasoline]
گازۆلین فرۆش/gazolîn firoş: نتـ:[ کیمیـ] بەنزین فرۆش.[ ئینگـ : gasoline dealer]
گازۆلینی فڕۆکە/gazolînî fiřoke: نتـ:[ کیمیـ] یەکێکە لە بەرهەمەکانی نەوتی سروشتی لە چەند جۆرێک هایدرۆکاربۆنی پارافین پێکهاتووە. ڕەنووسێکی( ژمارەیەکی ئۆکتانی بەرزی هەیە لە نێوان 100 – 120).[ ئینگـ : Aviation gasoline]{ کەمالنامە، ل، 887}
گازێتی/gazêtî: نچ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : gaseity]
گازی/gazî: ئانتـ:[ کیمیـ] گازدار.[ ئینگـ : gaseous ، gassy]
| هەندێک لە جۆرەکانی گاز |
گازی ئامۆنیا/gazî amoniya: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ ئامۆنیا] [ ئینگـ : gaseous ammonia]
گازی ئاو/gazî aw: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ ئاو] گازێکی ژەهرینە؛ تێکەڵاوە لە هایدرۆجین و یەکەم ئۆکسیدی کاربۆن لەگەڵ کەمێک نەوت، بەکاردەهێندرێت بۆ سووتەمەنی و ڕووناککردنەوە. [ ئینگـ : water gas]
گازی ئۆتۆمبیل/gazî amoniya: نتـ:[ کیمیـ] رێکخه‌ر.
گازی بەرهەمهێنەر/gazî berhemhêner: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ بەرهەمهێنەر] بریتیە لە تێکەڵێک لە یەکەم ئۆکسیدی کاربۆن و نیترۆجین بە شێوەی سووتەمەنی بەکاردەهێندرێت.[ ئینگـ : producer gas , air gas]
گازی پێکەنین/gazî pêkanîn: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ پێکەنین] گازێکی بێڕەنگی ژەهرە، دەبێتەهۆی پێکەنین و بێهۆشی، لەکاتی جەنگیشدا بەکاردەهێندرێت.[ ئینگـ : (laughing gas , Nitrous oxide (N2O)]
گازی خەرتەلە/gazî xertele: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ خەرتەلە] گازێکی زەردی کاڵە، سووتێنەر و ژەهرە، لە جەنگدا بەکاردەهێندرێت، بۆیە ئەم ناوەی لێنراوە، لەبەرئەوەی بۆنەکەی لە هی بۆنی ڕوەکی خەرتەلە دەچێت. ماددەیەکی چەوری سووکەڵەیە، بریتی یە لە ( دای کلۆرۆدای ئەثیل سولفایە). هەڵمەکەی کار دەکاتە سەر پەردەی لینجی کۆئەندامی هەناسەدان، شانە سییەکان دەدڕێنێت، برین لەسەر پێست پەیدا دەکات، دەبێتە هۆی سووتانەوەی گلێنەی چاو.[ ئینگـ : Mustard gas]
گازی خەڵووز/gazî xeľûz: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ خەڵووز] تێکەڵە گازێکە لە دڵۆپاندنی خەڵووزی بەردی و ڕووەکی ئامادە دەکرێت بە بێ هەوا، بۆ ئاگردان و ڕووناکی بەکاردەبڕێت.[ ئینگـ : gas coal]
گازی خنکێن/gazî xinkên: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ خنکێن] گازە خنکێنەرەکان وەک کلۆر.[ ئینگـ : gas asphyxiating ]
گازە دەگمەنەکان/gaze degmenekan: نتـ:[ کیمیـ][ گازە+ دەگمەنەکان] بریتین لە توخمەکانی کۆمەڵەی سفر لە خشتەی خولیدا و بریتین لە چەند گازێکی سست بەڕادەیەکی زۆر کەم لە هەوا دا هەن. وەکو : – هیلیۆم، ئۆرگۆن، نیۆن، کریبتۆن، زینیۆن، ئەرگۆن و ڕادۆن. لەناوخۆیاندا لەگەڵ توخمەکانی تر یەکتری ناگرن. [ ئینگـ : Noble gases ، Inert gases , Rare gases]{ کەمالنامە، ل، 887}
گازی دووکەڵکێش/gazî dûkeľkêş: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ دووکەڵکێش] ئەو گازەی لە دووکەڵکێشی کارگەکانەوە دێتە دەرەوە. [ ئینگـ : Flue gas]
گازی ڕشێنەرەوە/gazî řişênerewe: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ ڕشێنەرەوە] گازێکی ژەهرینە فرمێسک لە چاواندا دەهێنێت، لە جەنگ و خۆپیشانداندا بەکاردەهێندرێت.[ ئینگـ : chloropicrin , Vomiting gas ]
گازی زەلکاوەکان/gazî zelikawekan: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ زەلکاوەکان] مێثانە : جۆرە گازێکە لە بیرەنەوت و زەڵکاوەکانەوە دێتەدەر، بریتییە لە کاربۆن و هایدرۆجین، زوو دەسووتێت.[ ئینگـ : Methane, Marsh gas]
گازی سروشتی/gazî siruştî: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ سروشتی] پێکهاتەیەکە ھایدرۆکاربۆنانەکان، کە گەردیلەیەک هایدرۆجین بۆ چوار گەردیلە کاربۆنیان تێدایە. ئەم گازە لە بیرەنەوت دا هەیە، بەهایەکی کەم و نرخێکیی هەرزانی هەیە، بۆ سووتەمەنی بەکاردەهێندرێت لە کارگە و ماڵاندا، هەر بۆ ئەم مەبەستەش بە بۆڕی ڕادەکێشرێت بۆ ووڵاتان.[ ئینگـ : Natural gas]
:: گازی سروشتی دەبێتە سەرچاوەیەکی گەورەی داهات بۆ هەرێمی کوردستان.
گازی سست/gazî sist: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ سست] [ ئینگـ : inert gas ]
گازی شل/gazî şil: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ شل] بریتییە لە هایدرۆکابۆنە سووکەکانی وەک : – پرۆپان و بیۆتان کە لەئەنجامی دڵۆپاندنی پیترۆلەوە دەستگیر دەبن و بەکاری گەرمی شل دەکرێنەوە و هەڵدەگیرێن لەژێر پەستاندا و دەکرێتە لوولەی کانزاییەوە بۆ بەکارهێنان. ئەو گازەی کە یاسای بۆیل دەیگرێتەوە.[ ئینگـ : liquid gas , liquified gas]
گازی قاندان/gazî qangdan: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ قاندان] ئەو گازەی کە بۆ پاکژکردنەوەی شوێن و کشتوکاڵ بەکاردەهێندرێت، دژی مێروو و نەخۆشی.[ ئینگـ : fumigation gas]
گازی کانەکان/gazî kanekan: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ کانەکان] تێکەلەیەکە لە گازی مێثان و هەوای شێدار لەناو کانی خەڵووزی بەردی هەندێک جار یەکدەگرن دەبنە هۆی تەقینەوەی تونێل و داڕمانی کانەکە.[ ئینگـ : Damp, Fire damp]
گازی گوڵخانه/gazî guľxane: نتـ:[ کیمیـ] دیئۆکسیسی کاربۆن، میتان و ئۆکسیده‌کانی نیترۆس.[ ئینگـ : Greenhouse gas].
گازی ناوسک/gazî nawsik: ن:[ کیمیـ][ گازی+ ناوسک] باوبژ : بای ناوسک. [ ئینگـ : gas in the stomach]
گازی نەوت/gazî newt: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ نەوت] [ ئینگـ : gasinghead gas]
گازی نێرڤ/gazî nêriv: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ نێرڤ] گازی دەمار، گازئ ئەعساب( اعصاب) : ئاوێتەیەکی ژەهرییە، کاردەکاتە سەر نێرڤەکانی لەش و پەکی دەخات، لەشەردا بەکاردەهێندرێن.[ ئینگـ: nerve gas]
گازی نموونەیی/gazî nimûneyî: نتـ:[ کیمیـ][ گازی+ نموونەیی] ئەو گازەی کە یاسای بۆیل و گایلۆساکی بەسەریدا دەگونجێت.[ ئینگـ: ideal gas]
| پەیڤی گاز لە ووشەی پەیوەست دا |
ئاسنی بەگاز گەرمکراو/asinî be gaz gerimkiraw: نتـ:[ کیمیـ][ ئاسنی+ بەگاز+ گەرمکراو][ ئینگـ: gas soldering . bit]
ئاوەڵگاز/aweľgaz: نتـ:[ کیمیـ][ ئاوەڵ+ گاز] [ ئینگـ : gas associated]
باری گازی/barî gaz: ن:[ کیمیـ][ باری+ گازی] گازێتی.[ ئینگـ : gassiness]
بەگازبوو/be gazbn: ئانفا:[ کیمیـ] گازیو : توانای بوونە گازی هەیە. [ ئینگـ : gasifiable]
بەنزینی گازدار/benzînî gazdar: ن:[ کیمیـ][ بەنزینی+ گازدار] غاز. [ ئینگـ : gasinghead gasoline]
بێگاز/bêgaz: ن:[ کیمیـ][ بێ+ گاز] [ ئینگـ : gasless]
تەڵەی گاز/teľey gaz: نتـ:[ کیمیـ][ تەڵەی+ گاز] گازگیرە، دەزگای گاز جیاکەرە. [ ئینگـ : gas trap]
توربینا گازی/torbîna gazî: ن:[ کیمیـ][ توربینا+گازی] توربینا غازی.[ ئینگـ : gas turbine]
تێکەڵی گاز/têkeľî gaz: ن:[ کیمیـ][ تێکەڵ+ ی+ گاز] گازی تێکەڵاو. [ ئینگـ : gas mixture]
چڕی گاز پێو/çiřî gaz pêw: نتـ:[ کیمیـ][ چڕی+گاز+ پێو] [ ئینگـ : gas balance]
دەگازێنێت/de gazênêt: کتن:[ کیمیـ] دەیکاتەگاز. [ ئینگـ : gasify]
دەمامکی گاز/demamikî gaz: ن:[ کیمیـ][ دەمامک+ ی+ گاز] غاز، [ ئینگـ : gas mask]
ڕۆشنەگاز/řoşinegaz: نتـ:[ کیمیـ][ ڕۆشن+ ئە+ گاز] بەو گازانە دەگووترێت کە بە ڕووناکی( ڕۆشنایی) دەسووتێندرێن.[ ئینگـ : gas lightning]
ڕۆنی گاز/řonî gaz: ن:[ کیمیـ][ ڕۆن+ ی+ گاز] گازۆیل [ ئینگـ : gasoil]
زۆپا گاز/zopa gaz: نتـ:[ کیمیـ][ زۆپا+ گاز] فڕنی گاز.[ ئینگـ : gas burner]
ژورا گازێ/jura gaz: نتـ:[ کیمیـ][ ژور+ ئا+ گازێ] بۆ کوشتنا گرتییان، ژووری کوشتن بە گاز.[ ئینگـ : gas chamber]
کارگەها گازی/îkargeha gaz: نتـ:[ کیمیـ][ باد][ کارگە+ ها+ گازی] کارگەها غازی.[ ئینگـ : gasworks]{ سەلاحەدین، ل، 345}
کیسەی گاز/kîsey gaz: ن:[ کیمیـ][ کیسە+ ی+ گاز] بالۆن : کیسکێ گازێ.[ ئینگـ : gasbag ]
گەمییا بەنزینێ/gemî ya benzînê: نتـ:[ کیمیـ][ گەمی+ یا بەنزینێ] [ ئینگـ : gas boat]
یاساکانی گاز/yasakanî gaz: ن:[ کیمیـ][ یاساکانی+ گاز] [ ئینگـ : gas laws]
.
.
________
گاز ² /gaz: ن:[ slang ] لاف، گەزاڤ، هەلات، فیشاڵ.
.
.
__________
گاز ³ /gaz: ن:[ هـ] قەپ : بەددان گرتن. { هەژار، ل، 682}{ وشەنامە، ل، 793}
گازگر/gazgir: نفا: قەپگر، گازگیر، گازگیرە( هـ) : ئەو کەسەی کە گاز بگرێت.
گازگرتەی/gazgirtey: کتن:[ هـ] قەپ گرتن، گازگرتن.
گازگرتن/gazgirtin: کتن: گەستن : گرتن بە ددان.
گازنایەنە/gaz: ئاکتـ:[ هـ] گازناینە( هـ)، گازلێگرتن( کناو).{ وشەنامە، ل، 793}
گاز وەنەگرتەی/gaz wene girtey: کتن:[ هـ] گازلێگرتن.
گازیایەنە/gazyayene: کتپ:[ هـ] گازیاینە( هـ)، قەپ لێگیران، گازلێگیران( کناو).
گازین/gazîn: کتپ: بڕین، گزین، قرپاندن.
.
.
__________
گاز 4 /gaz: ن: لەلە : خەت لەدارکردن بە تیخ.
.
.
____________
گاز 5 /gaz: ن:[ تشت] ئەو ئامرازەی کە تەلی پێ دەگیرێت و دەقرتێنرێت.
گازپێدان/gazpêdan: کتن: بەگازکارکردن.
.
.
___________
گاز 6 /gaz: ن:[ هلـ] بانگ.
| تێبینی |
| مێژووی ئەم وشەیە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی ماد و پێشترش. گرنگترین بەشی ئاڤێستا بەناوی گاثەکان بۆ ئێمەی مرۆڤ ماوە. لێ لە ئێستادا تەنها لە بنشێوەزاری سۆرانی لەشاری هەوڵێر وەک گازکردن لە لێدوان دا بەکار دێت. |
گازکردن/gazkirdin: کتن:[ هلـ] بانگ کردن.
:: بچۆ بابت گازت دەکات.
.
.
_______________
گاز 7 /gaz: ن:[ جێۆ]
1 – زنجیرە کێو.
2 – ترۆپێک، بڵندترین جێگای چیا.
3 – شیوی زۆر تەنگ.
4 – ئالی، لا.
:: ماڵیان لەو گازە بوو.
.
.
___________
گاز 8 /gaz: ن: شکێر، قەڵشتەشاخ.
.
.
_____________
گاز 9 /gaz: ن:[ توێ]
1 – درێژایی لە جومگەی دەستەوە تا شان.
2 – پەلی ئاژەڵ : دەست و قاچی حەیوان.
.
.
_____________
گاز 10 /gaz: ن: گەز: پێوانەی درێژی پێوان.{ هەژار، ل، 682}
.
.
.
.